Dh. Eum. Vrk. 5/71 Bâb ı Âlî Dâhiliye Nezâreti Emniyet I Umûmiye Müdîriyeti

DH. EUM. VRK. 15/71_1

Bâb ı Âlî

Dâhiliye Nezâreti

Emniyet i Umûmiye Müdîriyeti

Tahrîrât Sûreti

Dâhiliye Nezâret i Celîlesine

Efendim

Urfa, Zor ve Haleb'de mütehaşşid Ermeni muhâcirlerinin mahall i müretteblerine sûret i sevk ve iskânları hakkında bu kere tanzîm olunan ta´lîmâtnâmenin bir nüshası manzûr ı sâmî i nezâret penâhîleri buyurulmak üzere leffen arz ve takdîm kılınmış olmakla keyfiyetin îcâb edenlere teblîğine müsâ´ade i celîle i asıfâneleri sezâvâr buyurulmak bâbında emr u fermân hazreti men lehü'l emrindir.

25 Eylül [1]331

İskân ı Aşâyir ve Muhâcirîn Müdürü

İmza (Şükrü)

DH. EUM. VRK. 15/71_2

Bâb ı Âlî

Dâhiliye Nezâreti

Emniyet i Umûmiye Müdîriyeti

Mu´âmele i Umûmiyye i Sevkiyye Hakkında Ta´lîmâtnâmedir

Madde 1  Haleb, Urfa, Zor, Maraş muhâcirîn i ma´lûme mu´âmelât ı umûmiyye i sevkiyye, iskâniyye ve i´âşesi tevhîd edilerek, umûr ı mezkûrenin temşiyet ve idâresi ve bu husûsda muhâberât icrâ ve teblîğât îfâsı Dâhiliye Nezâreti tarafından ta´yîn edilen müdîr i umûmî unvânlı me`mûr ı mahsûsa tevdî´ edilmişdir.

Madde 2  Mu´âmelât ı umûmiyyenin tedvîrine muktezî me`mûrîn i mahsûsanın ta´yîni, müdîr i umûmîye veyâhûd müdîr i umûmînin muvâfakati şartıyla mahallî rü`esâ yı idârîsine âiddir.

Madde 3  Halep, Kâtma, Müslimiye, Suruç, Re`sü'l ayn gibi merkez i tevakkuf olan mahallerle Rakka, Harran, Deyr i zor gibi mahall i iskân olan yerlerde ve güzergâhda menzil te`sîs edilen Deyrü'l hafr, Meskene, Ebû Hüreyre, Hamâm, Sıhhiye, Ma´den Şerî´ası, Tibni merkezlerinde lüzûmu kadar ve i´âşe ve anbâr me`mûrları bulunudurulacakdır.

Madde 4  Merkezde bulunan müte´addid me`mûrlar o mahallin sevk me`mûrluğuna, Kâtma, Müslimiye, Cerablus, Deyrü'l hafr me`mûrlukları Haleb Sevk Me`mûrluğu'na, Ebû Hüreyre Me`mûrluğu Meskene'ye, Hammâm Rakka'ya, Sıhhiye, Tibni, Şerî´a Deyr i zor Me`mûrluğu'na tabi´dir.

Haleb, Meskene, Deyr i zor, Rakka me`mûrlukları da bulundukları kazâ ve livâ re`îs i idârîsine merbût ve oradan telakkî edecekleri evâmiri icrâ ve tatbîke me`mûrdur. Ahvâl i fevkalâdede müdîr i umûmî ile de muhâbere edilebilir. Müdîr i Umûmî doğrudan doğruya sevk me`mûrlarıyla muhâbere ve müsta´cel addetdiği evâmiri i´tâ edebilir. Ancak sevk me`mûrlarına verilen emirlerden tâbi´ oldukları livâların da haberdâr edilmesi şarttır.

Madde 5  Livâ, kazâ ve nâhiyelerde cereyân eden mu´âmelât ı umûmiyye i sevkiyye ve i´âşeden mutasarrıf ve kaymakamlar ve nâhiye müdürleri doğrudan doğruya mes`ûl ve me`mûrîn i sâire de bu husûsda kendilerine tevdî´ edilen vezâifi îfâ ile mükellefdir.

Madde 6  Re`sü'l ayn'a kadar şimendüfer güzergâhında lâzım gelen mevâki´le vâli ve mutasarrıf ve kaymakamların lüzûm göreceği ve işin îcâb edeceği sâir mevâki´de lüzûmu kadar me`mûr ve amele istihdâm edilir.

Madde 7  Ta´yin edilecek me`mûrların yevmiyesi vezâif i mevdû´alarının şekil ve ehemmiyetine göre beş kuruşdan elli kuruşa kadardır. Müdîr i Umûmî tarafından ta´yîn edilen me`mûrların yevmiyelerinin takdîri müdîr i umûmîye ve mutasarrıflar tarfından ta´yîn edilen me`mûrînin yevmiyelerinin takdîri müdîr i umûmînin hakk ı tasdîki bâkî kalmak üzere mutasarrıf ve kaymakamlara âiddir.

Madde 8  Sevk ve mu´âmelât ı müteferri´asıyla iştigâl etmek üzere ta´yîn edilen me`mûrîn i muvazzafa i mâliyeye de yirmibeş kuruşa kadar yevmiye verilebilir.

Madde 9  Geşt ü güzâr mecbûriyetinde bulunacak me`mûrîne ayrıca ve maktû´ olarak yevmiye birer Mecîdiyeyi tecâvüz etmemek üzere masârif i zarûriyye nâmıyla ayrıca bir harcırâh da verilebilir.

Madde 10  Me`mûrîn ve müstahdemîn harcırâhı ve yevmiyesi vilâyet veya müstakil livâ muhâcirîn tahsîsâtından onbeş günde bir tesviye edilir.

Madde 11  Rakka ve Deyr i zor sevkiyâtı Müslimiye ve Haleb'den şimendüfer ve kara tarîkıyla icrâ edilecekdir.

DH. EUM. VRK. 15/71_3

Madde 12  Geret şimendüfer ve gerek kara sevkiyâtı behemehâl kâfileler tertîbi sûretiyle icrâ edilecek ve her kâfileyi teşkîl eden efrâdın mümkünse esâmîsi, değilse yalnız mikdârının zabtı ve keyfiyet i sevkin dahi derci ile tanzîm edilecek sevk defterinin bir sûreti kâfileye terfîk edilecek sevk me`mûruna verilerek mahall i mürettebe irsâl edilecekdir.

Madde 13  Kara tarîkiyle sevkedilecek kâfile a´zamî bin kişiden ibâret bulunacak ve her kâfileye lâ ekall bir sevk me`mûruyla îcâbı kadar muhâfız terfîk edilecekdir. Her kâfilede mevcûd çocuk ve kadının adedine göre lâ ekall yüzelli merkeb veyâhûd ester veyâ deve verilerek münâvebe sûretiyle kadınlar ve çocuklar ve hasta düşenler bindirilecek ve her kîfilenin lâ ekall dört günlük yiyeceğini birlikde götürmeleri te`mîn edilecek ve kâfilenin iki günlük erzâkı için de ayrıca vesâit i nakliye ihzâr edilerek birlikde götürülecek ancak fevkalâde bir lüzûm hâlinde tevzî´ edilebilecekdir. İki menzil arasındaki su ihtiyâcâtının te`mîni ciheti de nazar ı i´tibâra alınacakdır.

Madde 14  Sevkiyât ı Umûmiye idâre merkezi olan Haleb'de bir merkez anbarı te`sîs ve un iddihâr edilerek Haleb'de mevcûd muhâcirîn ihtiyâcâtı, ihtiyâcât ı umûmiye sırasında ya umûmî unlardan veyâhûd sûret i husûsiyede te`sîs edilen fırınlardan tedârik edilecek ekmek veyâ tevzî´ edilecek unla te`mîn edilecek, anbar Kâtma, Müslimiye, Deyrü'l hafr ve sâir menzil anbarlarının ihtiyâcâtını tatmîn edecekdir.

Madde 15  Her menzil ve merkezde teşkîl edilen anbarların te`mîn i ihtiyâcı menzil ve merkezlerin tâbi´ olduğu livâya âiddir. Mutasarrıflar, masârifâtı Muhâcirîn Tahsîsâtı'ndan tesviye edilmek üzere her türlü vesâite mürâca´atla bu anbarların ihtiyâcâtını tatmîne ve muhâcirînin esnâ yı sevk ve râhda iâşelerini te`mîne mecbûrdur ve bu husûsda livâ yı mütecâvire teshîlât ve mu´âvenet îfâsına me`mûrdur. Mutasarrıfların bi'z zât veyâhûd me`mûrîn i mahsûsa i´zâmıyla anbarları te`sîs ve iddihârını te`mîn etmesi lâzımdır.

Madde 16  Deyrü'l hafr, Meskene, Ebû Hüreyre, Hamâm, Rakka, Müslimiye, Ma´den Şerî´ası, Tibni anbarlarına işbu merkezlerin tâbi´ olduğu mutasarrıflıklarca derhal un iddihârına başlanılmalıdır. Birecik ve Ayıntab'dan şahturlar ve sâir vesâit ile un celbi ciheti dahi te`mîn edilmelidir.

Madde 17  Memerr ve merkez i sevk olan ve un ve bulgur ihzâr ve sevkedilecek kazâlara derhâl tahsîsât ı kâfiye ve nakid irsâl olunarak ve evâmir i mahsûsa verilerek su değirmenlerinde ve köylerde ve aşâyir nezdinde bulunacak el değirmenlerinde mümkün mertebe tahniyyât icrâ etdirilecek ve telgrafla dâimâ ta´kîbâtda bulunulacakdır.

DH. EUM. VRK. 15/71_4

Madde 18  Un te`mîni ve vesâit i nakliye tedâriki için iltizâm ve ta´ahhüd usûlünden istifâde edilebilir. Bu cihetin kâbiliyyet i tatbîkiyyesi derhal teemmül olunarak îcâbı müdîr i umûmînin inzımâm ı muvâfakatiyle mahallî rü`esâ yı me`mûrîn i mülkiyesince icrâ edilecekdir.

Madde 19  Bedeli tesviye veyâhûd bi'l mübâya´a aynı halde teslîm edilmek şartıyla mevcûd a´şâr malından istifâde edilebilir ve bu cihet bi't tahkîk îcâb ediyorsa ya Haleb'de müdîr i umûmî vâsıtasıyla veyâhûd doğrudan doğruya makâm ı âidiyle muhâbere edilerek te`mîn edilmelidir.

Madde 20  Muhâcirîne verilecek unun ekmek haline getirilebilmesi için merkez i sevk olan mahallerle menzil mahallerinde yine muhâcirîni yevmiye ile işletmek üzere derhal fırınlar te`sîs edilecekdir. Bunun imkânı olmadığı halde Haleb, Deyr i zor, Urfa, Mar´aş ve Ayıntab'dan saçlar tedârik edilerek lâ ekall her merkeze yüzer saç gönderilecekdir. Tuz ihtiyâcâtı nazar ı dikkate alınmalıdır.

Madde 21  Haleb gibi şehirlere uğrayan muhâcirîne saç tedâriki husûsunda me`mûrîn i âidesi tarafından dâimâ teblîğât îfâ edilecekdir.

Madde 22  Her merkez veyâ anbar mahalline gelen muhâcirîne yevmiye nüfûs başına yarım kıyye ekmek veyâhûd un verilecekdir. Oniki yaşından dûn çocuklar için yüz dirhem verilir. Her anbar, muhâcirîne gideceği ilk menzile kadar yevmiyesini te`mîne mecbûrdur.

Madde 23  Her merkez ve mevkafda biri sevk me`mûru ve diğeri i´âşe me`mûru olmak üzere lâ ekall iki me`mûr ve on muhâfız bulunacakdır. Muhâfızlar iki menzil arasındaki inzibâtın te`mînine ve muhâcirînin muhâfazasına me`mûrdur.

Madde 24  Esnâ yı sevk ve râhda muhâcirînin mehmâ emken istirâhati te`mîn edilecek, serî ve uzun yürüyüşlerden tevakkî´ edilerek muhâcirînin yorgunluğuna meydan verilmeyecekdir.

Madde 25  Her üç menzilde bir istirâhat mahalleri te`sîs ve sıhhiye me`mûrları ta´yîn ve lüzûmu kadar edviye ihzâr edilerek hastaların tedâvî ve istirâhati te`mîn edilecekdir.

Madde 26  Yolda dökülen ve kalan muhâcirînin en yakın menzile götürülerek orada istirâhatından sonra gelecek kâfileye terfîk[in]e muhâfızlar mecbûrdur.

Madde 27  Suruç'da mevcûd muhâcirînden dul ve yetimlerden üç bin kişinin Maraş ve Ayıntab'a sevkleri ve oralarda müteferrikan iskân ve iâşeleri mukarrer olduğundan derhal mahalliyle bi'l muhâbere ve vesâit i nakliye ihzârıyla Maraş ve Ayıntab'a sevkleri icrâ edilecekdir. Mütebâkîsinin Harran'a iskânı mukarrerdir.

Madde 28  Urfa Sancağı'na gönderilecek sâir muhâcirler Belh Vâdîsi'ni ta´kîben Harran ile Rakka arasındaki mıntıkaya iskân olunacaklardır.

Madde 29  Zor Sancağı'na gönderilecekler mutasarrıflıkca tensîb edilecek mahallerde iskân olunacakdır.

DH. EUM. VRK. 15/71_5

Madde 30  Haleb vilâyeti cenûb kazâlarında daha on bin kişinin îvâ ve iskânı mukarrer olduğundan oralarda da tertîbât ı lâzime icrâsı Haleb Vilâyeti'ne âiddir.

Madde 31  İskân olunacak mahaller lüzûmu mikdar suyu ve kuvve i inbâtiyyeyi hâiz olan fakat ahâlî i mahalliye ve aşâyirle münâza´aya sebebiyet vermesi muhtemel bulunmayan yerler olacakdır.

Madde 32  Muhâcirînin iskân olundukları mahallerde karakollar te`sîsiyle emniyet ve inzibât te`mîn olunacakdır.

Madde 33  Şimdilik hâneler çadırdan ve mümkünse baraka ve kubbeden ibâret olacağına ve bilhassa bu kış mevsiminde soğukdan barınmağa münhasır olacağına binâen yer intihâbının* (intihâbında) soğukdan ve rüzgârdan mahfûz ve mestûr yerler nazar ı i´tibâra alınacakdır.

Madde 34  Belgede bu madde sehven yazılmamış.

Madde 35  Muhâcirînden vakti ve hâli yerinde olanların sevklerinden evvel kendilerine ihbâr ı keyfiyet olunarak vesâit i nakliye ve erzaklarının ve barınacak çadır ve sâirelerinin te`mîn etdirilmesi lâzımdır.

Madde 36  Mutasarrıflar şimdiden çadır tedâriki çaresine tevessül etmelidirler.

Madde 37  İnşâat ve sâire için yevmiye vermek sûretiyle muhâcirînden istifâde edilmelidir.

Madde 38  Evvel emirde çocuk ve kadınların barınmasına kâfil mahallerin inşâsı düşünülmelidir.

Madde 39  Her âileye mikdâr ı kâfî arâzî verilerek ve civâr köylerden yevmiye ve sâir sûretle hayvan tedârik edilerek şimdiden zer´iyyât te`mîn edilmelidir.

Madde 40  Menâtık ı iskâniyede muhâcirînden tâlib olanlar çiftlik ve arâzî ashâbı nezdine yarıcı ve ecîr olarak verilebilir.

Madde 41  Fukarâ yı muhâcirînin un tevzîi veyâhûd yevmiye i´tâsı sûretiyle i´âşeleri hükûmete âiddir.

Madde 42  Muhâcirînin iskân edilecek yerlerde bilâhare nezâretden vârid olacak ta´lîmât ı mahsûsa dâiresinde nâhiyeler teşkîli için lâzım gelen istihzârâta şimdiden tevessül edilmelidir.

Madde 43  Evvel emirde Kâtma'da mütehaşşid muhâcirînin zîrde mu´ayyen tarîklerle sevki îcâb eder:

Birincisi, Haleb tarîkidir ki buradan şimendüferle Sûriye'ye veyâhûd karadan Rakka ve Deyr i zor'a sevekedilir. İkincisi Müslimiye Telebyaz şimendüfer hattıyladır ki Telebyaz merkezinden Rakka'ya sevkolunur. Telebyaz Rakka arasında ihtifâ eden menziller menziller derhal teşkîl edilmelidir. Şu kadar ki Kâtma ve Müslimiye'den Telebyaz tarîkiyle gönderileceklerin vesâit i nakliyesi bulunmayan ve yürümeğe muktedir olan genç ve dinçlerden olmasına dikkat edilmelidir.

DH. EUM. VRK. 15/71_6

Madde 44  Kâfilelerin tertîbine kırksekiz sâ´at evvel başlanarak tenbîhât ı lâzime icrâsıyla erzâk ve vesâit i nakliye tedârik edebilmeleri te`mîn olunacakdır.

Madde 45  Kış hulûlünde muhâcirînin açıkda kalmalarına imkân bulunmadığından evvl emirde açıkda bulunanların derhal sevki [ve] te`mîn i iskânları îcâb eder.

Madde 46  Kâtma ve güzergâhdaki mevâkıf ı sâireden kışlık karargâh te`sîsine imkân bulunmadığından, Haleb'de istasyona (x) bir mahallin tahliye ve tehiyyesiyle tedâbîr i lâzime i inzibâtiyye ve sıhhiye ittihâz edilerek bir karargâh hâline ifrâğı lâzımdır.

Madde 47  Haleb'de tahşîd edilecek muhâcirînden fukarâ olanların i´âşesi şehrin ihtiyâcât ı umûmiyyesi sırasında te`mîn edilecek ve vakti hâli yerinde olanlar kendi i´âşelerini kendileri te`mîn eyleyecekdir.

Madde 48  Haleb'den vukû´bulacak sevkiyât kırksekiz sâ´at evvel mahall i müretteblerinin ta´yîn ve i´lânı sûretiyle muhâcirîne bildirilmelidir.

Hâli olanların vesâit i nakliye ve erzâk ı sâire tedâriklerini te`mîn etdirmek üzere kara veyâhûd şimendifer. . . . . (Cümle yarım bırakılmış. )

Madde 49  Haleb şehrinde müsâfereten bulunanların sevki ve inzibât ı sıhhiye ve idâriyyelerinin te`mîni doğrudan doğruya hükûmet i mahalliyeye âiddir.

Madde 50  Haleb şehrine âid tedâbîr i sevkiye re`îs i hükûmet ile müdîr i umûmî arasında kararlaşdırılarak bir ta´lîmâtnâme i husûsîye rabtedilmelidir. Bu ta´lîmâtnâmenin icrâsı müştereken vâlî ve müdîr i umûmîye âiddir.

Madde 51  Masârif i sevkiye, iâşe ve sâire usûl i mahsûsası dâiresinde Muhâcirîn Tahsîsâtı'ndan tesviye edilir.

Madde 52  Haleb muhâcirın müdürü, Haleb şehrine ve sevkiyâtına âid husûsâtın tedvîr ve temşiyetinin ve masârifâtın tedkîk ve icrâsında müdîr i umûmînin mu´âvin i tabî´îsidir.

Madde 53  İşbu ta´lîmâtnâmenin tatbîk i ahkâmı zımnında mahallerinin îcâbât ı husûsiyyesine göre ta´lîmâtnâmeler tanzîmi müdîr i umûmîye ihbâr ı keyfiyet edilmek şartıyla mahallî rü`esâ yı idârîsinin salâhiyeti dâhilindedir.

Madde 54  Müdîr i umûmînin husûsât ı sevkiyye ve i´âşe ve iskâna dâir vereceği evâmir ve teblîğât lâzimü'l icrâdır.

Madde 55  12 Eylül [1]331 tarihli ta´lîmâtnâmenin işbu ta´lîmâtnâme ahkâmına münâkız olmayan mevâddı kemâ kân cârî ve mu´teberdir.

Madde 56  İşbu ta´lîmâtnâmenin tatbîk i ahkâmına Haleb vâlisi, Zor ve Rakka ve Mar´aş mutasarrıfları ve sevkiyât müdîr i umûmîsi me`mûrdur.

24 Eylül [1]331