*dipnotlar yazıda nerede kullanılmışsa oraya parantez içinde yapıştırılmıştır

Kadın sorununun toplumsal boyutları

Kadının cins olarak ezilmesi, onu ekonomik olarak erkeğe bağımlı kılan sınıflı toplumun tarih sahnesine çıkmasıyla başlar. Ataerkil yapılanma, özel mülkiyeti korumaya ve yüceltmeye uygunluğundan dolayı, köklerini devlet bünyesine ve onun uzantısı olarak kurumlaşan aile, din, yargı, siyaset, eğilim, vb. gibi oluşumlara salarak, topluma sosyal/psikolojik motiflerini dayatmaktadır. Böylece ekonomik faktörlerde temel bulan, kadının erkeğe olan bağımlılığını boyutlandırarak, kadını manevi olarak da geri konumuna zincirlemektedir.

Üç boyutlu ve içine kapalı bir çember görünümünde işleyen toplumsal mekanizma kadını aşama aşama, düzen tarafından kendisine dayatılan imaja dönüştürmektedir. Bir yandan erkeğe (erkek burada devletin uzantısıdır, toplumun en küçük birimi olan ailede, özel mülkiyetin bekçisi olarak işlev görür) olan ekonomik bağımlılık, öte yandan hukuksal/sosyal hak ve koşulların cinslere göre eşitsiz, görece erkek lehine düzenlenmesi, nihayet de kadının meşru çerçevesini denetleyen önyargıların topluma din, ahlak, eğitim vb. üst kurumlar aracığıyla empoze edilmesi -tüm bunlar birarada, kadının kendisini gerçekleştirme yolunu tıkamaktadır. Kadın ana çelişki olan ekonomik bağımlılığını (yalnızca erkeğe olan bağımlılığı değil, ondan önemlisi kapitalist sistemin ekonomik sömürüsünü de) yıkmak, bir yandan da toplumun içselleştirdiği, kendisinin ise dönüştüğü "kadın imajını" kırıp-aşmak zorundadır.

Kapitalist toplumda kadının, sistemin ürettiği hak, koşul, gelenek ve değerler çerçevesinde belirlenmişliği erkeğin de belirlenmişliğini beraberinde getirdiğinden (ve tersi); bir cinsin konumunda meydana gelecek bir değişiklik, otomatikman karşı cinsin de konumunda farklılıklar yaratarak tüm toplumun etkilenmesine(209)yol açacaktır. Bazı davranış biçimlerinin toplumsal önyargılar doğrultusunda bir cinse özgü sayılması, aynı davranış biçimlerinin öteki cinse aykırı olmasıyla (ve tersi) koşullandırılmıştır. Kısacası kadın ve erkek imajı, karşılıklı birbirini gerektirecek şekilde inşa edilmiştir. Dolayısıyla kadının geri konumundan kurtuluşu ancak tüm toplum yapısını kapsayan köklü bir dönüşüm/değişim ile mümkündür.

Kadının ekonomik, hukuksal ve sosyal konumunun erkeğin konumuna göre geri olması, erkeğin konumunun genellikle “ideal” olarak değerlendirilmesine ve “ölçü” kabul edilmesine yol açmaktadır. Çelişki, erkek ve kadın cinslerinin, toplumsal platformda (özel aile hayatından en kompleks devlet ilişkisine kadar) erkek lehine işleyen dengesiz güç ilişkisine indirgenmektedir.

“Kadının geri konumu” cinsiyetçiliğin en bariz yanını oluşturuyorsa da, onun özünü değil, ama öncelik tanınması gereken boyutunu teşkil etmektedir. Çelişkinin gerçek karakteri, erkek ve kadın cinslerinin, birbirine karşıtmış gibi görünen ama özünde bir bütünlük oluşturan toplumsal belirlenmişliğinde ve kapitalist düzenin bundan sağladığı kazançta yatmaktadır.

Kadın kurtuluş sürecini erkekten izole yaşayamaz. Fakat erkek de, salt kadının kendisini gerçekleştirebilmesi için “üstün” konumundan vazgeçmek değil; kendi de hür iradesi dışında tutsak edildiği “cins klişesini” kırıp, insanlaşma yolunu açmak zorundadır. Erkek, görece “üstün” konumuna rağmen, kadınla aynı derecede olumsuz bir cins imajına zincirlenmiştir. Bu olgudan hareketle, cinsiyetçi sömürünün işlevselliğini, erkeğin kadın üzerinde kurduğu baskıda ve ondan sağladığı kazançta gören feminist yaklaşımı kırmak gerekir. Kadın sorununu gerçek içeriğine kavuşturmak için, sorunu salt kadının özgül konum ve koşullarıyla tanımlayan feminist akımla ve feminizmden etkilenen diğer kuramlarla mücadele kaçınılmaz ve zorunludur.