*dipnotlar yazıda nerede kullanılmışsa oraya parantez içinde yapıştırılmıştır

1905 Devrimi ve Avrupa

Şimdi artık bu aynı dönemde, 1905 olaylarına paralel olarak, devrimin uluslararası cephesine ilişkin olarak ortaya konan perspektiflere geçebiliriz. Bu alana ilişkin perspektifler devrimin iç cephesine göre çok daha sade bir görünüm sunar. Zira söylenenler Marx-Engels’in Rus siyasal burjuva devrimiyle Avrupa sosyalist devrimi arasındaki ilişkiye dair klasik formülasyonlarının çerçevesini aşmaz: Avrupa’daki bir sosyalist devrimin başlangıcı olabilmek, Rus devriminin demokratik aşamasından sosyalist aşamaya geçebilmesinin önkoşuludur.

Menşevikler, salt formüllere bağlılıktan olmalı, devrimde burjuvaziyi aşan bir inisiyatif göstermeyi, tümüyle bu koşula bağlar: “Yalnızca bir durumda sosyal-demokrasi kendi inisiyatifine dayanarak, gücünü, iktidarın ele geçirilmesine ve olabildiğince uzun süre elde tutmasına yalnızca bir durumda -yani, devrimin, sosyalizmin gerçekleşmesi için koşulların daha şimdiden belli bir olgunluk düzeyine ulaşmış olduğu Batı Avrupa'nın gelişmiş ülkelerine yayılması durumunda -yöneltmelidir."(Aktaran Lenin, Demokratik Devrimde Sosyal-Demokrasinin İki taktiği. Sol Yayınları., 5. baskı, s.95)

Trotski ise proletaryanın iktidarı ele geçirmesini değil fakat elde tutmasını, “geçici egemenliğini sürekli bir sosyalist diktatörlüğe dönüştürmesi”ni, Rus devriminin Avrupa’da bir proleter devrimin başlangıcı olması klasik formülüne bağlar. “Kendi kaynakları ile başbaşa bırakıldığında Rus işçi sınıfı, köylülük kendisine sırtını döndüğü anda, karşı-devrim tarafından kaçınılmaz olarak ezilecektir." Dolayısıyla Trotski, proletaryanın iktidarı ele geçirmesini, “Rus burjuva devriminin şartlarının geçici konjonktürü” ile açıklar ve bunun kalıcı hale dönüşmesini ise tümüyle Avrupa devrimine bağlar.(Sonuçlar ve Olasılıklar, s.92, 102, 103)

Trotski’de bu tam bir kesinlemedir. İlk planda “politik engeller”le anlaşılsa bile, hemen ardından, Rusya’nın “teknik geriliği” engeli ile ilişkilendirilir. Trotski, “teknik geriliği” proletaryanın iktidarı ele geçirmesine engel görmeyi materyalizmin kuru bir ekonomizme indirgemesi sayar ve bu Menşevik bakışı reddeder. Fakat geri bir ülke olan Rusya’da iktidarı ele geçirmiş proletaryanın, kendi başına kaldığı takdirde, yalnızca ilk elden ortaya çıkacak siyasal engellerden değil, fakat bunun yanısıra, teknik gerilikten dolayı da sosyalist devrimde ilerleyemeyeceğini ifade eder. 1905’te bu düşüncenin ikinci kısmını savunmak son derece doğaldır. Fakat bu dönemki kesinlemenin gücü Trotski’nin bilincinde öyle derin izler oluşturur ki, Rus devriminin gelecekteki seyrinin ortaya çıkaracağı ve kuşkusuz Trotski’nin de görüp hesaba katmazlık edemeyeceği tarihsel olanaklara(64)rağmen, onda, yalnız kalan Ekim Devrimi’ne karşı bir güvensizliğin temelini oluşturur. Trotski’nin tek ülkedeki sosyalizm çatışmasındaki platformu, onu gerisin geri Menşevizme yaklaştıran bu düşünsel mirasın dolaysız etkisi altında şekillenir. Fakat 1905’teki kesinlemenin daha 1905’teki asıl zayıflığı, bir kez daha, Trotski’ye özgü olan alanda, devrimin öncüsü işçi sınıfının köylülükle ittifakının olanaklarını değerlendirememekte yatmaktadır.