*dipnotlar yazıda nerede kullanılmışsa oraya parantez içinde yapıştırılmıştır

İngiltere: Zayıf ve denetim altında

Avrupa'da faşizmin tarihi geçmişi ve örgütsel varlığı sözkonusu olunca, İngiltere bir çok nedenden ötürü kenarda tutulur. Bu ülkede faşist geleneğin tarihsel zayıflığı, örgütsel anlamda ciddiye alınır kalıcı bir politik güce dönüşememesi, ikinci emperyalist savaş döneminde İngiliz faşistlerinin Nazilerle aktif işbirliği yapmalarının pratik koşullarının oluşamaması, İngiltere'nin bu bağlamda istisna statüsüne girmesini, kenarda tutulmasını bir bakıma anlaşılır kılıyor.

Fakat, bu faktörlerin yanısıra İngiltere’de faşist gelişmeyi dizginleyen bazı başka öznel faktörlerin de dikkate alınması gerekiyor. Muhafazakar Parti'nin faşist oluşumlarla sürdürdüğü örgütsel ilişkiler, faşist eğilimli politik argümanları kendi programına almada gösterdiği tezcanlılık ve taktiksel maharet, çoğunluk sistemine dayanan tek dereceli seçim sistemi, bu faktörlerin bir kaçı olarak sıralanabilir.

Ayrıca, kendini pratikte, yani sokakta ifade etmekte duraksamayan kitlelerin anti-faşist duyarlılığı, İngiltere'de faşist potansiyelin dizginlenmesine, periyodik darbeler almasına ve dolayısıyla zayıf kalmasına neden olan pozitif öznel faktörler olarak dikkate alınabilirler.

Buna rağmen, İngiliz faşizmi zayıf da olsa tarihsel bir geçmişe ve mirasa sahiptir. İngiliz İmparatorluğunun varlığını korumayı ve İngiliz ırkının üstünlüğünü savunmayı hedefleyen, faşist ideolojiden önemli ölçüde etkilenmiş klasik aşırı sağcı grupların dağınık varlığı dışında, terimin esas anlamına tekabül eden kayda değer faşist bir partiye İngiltere'de 1930'lu yılların başına kadar rastlanmaz.

Ancak, boyutları sınırlı da olsa, İngiltere'de faşist bir gelenek ve bu geleneği sürdürme uğraşısını büyük bir inat ve sebatle yürüten güçlerin varlığı da bir gerçektir. Gözlemciler İngiliz faşizminin doğuşunun 1919'da yayın hayatına başlayan Britons Publishing Society'nin kuruluşuna dayandığını ileri sürüyorlar.

Henry Hamilton Beamish'in kurduğu sözkonusu yayınevi ülkede faşist ideolojinin yerleşmesi için entellektüel birikim ve politik atmosfer yaratıcı bir işlev görmüştür. Sözkonusu kurum İngiliz İmparatorluğu’nu yüceltmiş, yurtseverlik adına milliyetçi, ırkçı, anti-semitist propagandanın temel taşıyıcısı olmuş, sendikacılığa karşı kitap ve broşürler yayınlamıştır.

Bu ilk girişimden dört yıl sonra, 1923'te, bayan Rotha Lintorn Orman önderliğinde, "kızıl" tehlikeye karşı savaşım vermek için ve Mussolini’nin faşist partisi örneğinden esinlenilerek, ilk İngiliz faşist oluşumu British Fascisti kurulmuştur. British Fascisti'nin politik programı, krallığı ve parlamentoyu sosyalizme, komünizme, sendikacılığa, ateizme ve cinsel özgürlüğe karşı korumak olarak saptanmıştır. Fakat program ve hedefleri bu şekilde saptanmış olmasına karşın, British Fascisti'nin pratikteki faaliyeti, Muhafazakar Parti'nin toplantı ve mitinglerinde güvenliği sağlamaktan, grev kırıcılığında paramiliter güç olarak kullanılmaktan ve muhalefetin toplantılarına saldırılar düzenlemekten öte gitmemiştir.(185)