Doğrudan demokrasinin fiilen uygulamasındaki güçlük nedeniyle temsili demokrasi sistemine gidilmiştir.
Doğrudan demokrasinin fiilen uygulamasındaki güçlük nedeniyle temsili demokrasi sistemine gidilmiştir.
Bu sistemin de mahzurlarını gidermek ve doğrudan demokrasi sistemine yaklaşmak için, yarı doğrudan demokrasi sistemine gidilmiştir. Referandum bunlardan birisidir.
Yarı doğrudan demokrasi denilen , halkın yönetime katılmasının bu şeklinde ise; seçmenlerin görevi , sadece temsilcileri seçmek değildir. Seçmenler, gerek anayasa yapma ve gerekse yasama yetkisine oylarıyla katılır.
Ülkemizde olduğu gibi, anayasa değişiklikleri veya diğer kanun değişikliklerinin oylanması meclis tarafından hazırlanan tasarının, halk tarafından kabule sunulmasıdır.
Ülkemizde olduğu gibi, anayasa değişiklikleri veya diğer kanun değişikliklerinin oylanması meclis tarafından hazırlanan tasarının, halk tarafından kabule sunulmasıdır.
Referandumlar genellikle kabul ve ret manasına gelen iki seçenek ile oylamaya sunulur. Ancak bu bir geçerlilik şartı değildir. Bununla birlikte farklı şekil şartları da öngörülebilir.
Sorunun konusunun oylama yapılan yere yazılması veya oy pusulasında bulunması gerekir
Türkiye’de halkoylamalarının nasıl yapılacağı Türkiye Cumhuriyeti Anayasası’nın 67’nci maddesiyle, halkoylamasıyla yapılan anayasa değişikliklerinin prosedürü ise 175’inci maddeyle belirlenir. Dünyanın kimi ülkelerinde tartışmalı yasa değişiklikleri için de referanduma gidilmektedir, ancak Türkiye’de referandum bugüne kadar sadece anayasa değişiklikleri için gündeme gelmiştir.
6 Eylül 1987 Halk Oylaması: 82 Anayasası’nda geçici 4. Madde ile getirilen 5 ve 10 yıllık siyasi yasakların kaldırılmasına ilişkin düzenlenmiştir. Çok küçük bir oy farkı ile (%50.1’ e % 49,9) kabul edilmiştir.
6 Eylül 1987 Halk Oylaması: 82 Anayasası’nda geçici 4. Madde ile getirilen 5 ve 10 yıllık siyasi yasakların kaldırılmasına ilişkin düzenlenmiştir. Çok küçük bir oy farkı ile (%50.1’ e % 49,9) kabul edilmiştir.
25 Eylül 1988 Halk Oylaması: Anayasa’nın 127. Maddesinde bulunan yerel seçimlerin 1 yıl erken tarihe alınması konusu oylandı. Yüzde 35 olumlu oya karşılık yüzde 65 olumsuz oyla kabul edilmedi.
21 Ekim 2007 Halk Oylaması: Anayasamız’ın 4 maddesinde değişiklik öngören halk oylaması yüzde 69 kabul oyuna karşılık yüzde 31 olumsuz oy ile kabul edildi. % 68 ile en düşük katılımlı halk oylamasıdır.
2010 Türkiye anayasa değişikliği referandumu, Türkiye'de anayasada yapılan birtakım değişikliklerin 12 Eylül 2010 tarihinde halk oylamasına sunulmasıdır. 26 maddelik bir değişikliği içeren paket, TBMM tarafından kabul edildikten sonra Cumhurbaşkanı Abdullah Gül tarafından referanduma sunuldu.Referandum sonucunda %57.88 evet ve %42.12 hayır oyu çıkarak anayasa değişiklikleri kabul edildi.
Modern anlamda referandumla ilgili ilkler hep İsviçre’de yaşandı. Dünyada ilk referandum 1848’de İsviçre kantonlarında yapılırken, referandumu 1874’te anayasasına ekleyen ilk ülke de yine İsviçre oldu.
Modern anlamda referandumla ilgili ilkler hep İsviçre’de yaşandı. Dünyada ilk referandum 1848’de İsviçre kantonlarında yapılırken, referandumu 1874’te anayasasına ekleyen ilk ülke de yine İsviçre oldu.
Meclis tarafından onaylanmış bir yasanın geçerliliğini sorgulamak isteyen bir grup yurttaş eğer yasanın çıkmasından sonraki 100 gün içinde yasaya karşı 50.000 imza toplayabilirlerse federal bir referandum isteğinde bulunabilirler. . Bu durumda yasanın kabulu ya da reddi için ulusal düzeyde ve basit çoğunluk ile karar verilen bir oylama yapılır. Federal bir yasaya karşı en az 30 bin vatandaşın ya da sekiz kanton birleşerek de referandum isteğinde bulunabilir.
Benzer şekilde yurttaşlar bir anayasal değişikliği 18 aylık bir süre içinde destekleyen 100.000 imzaya ulaşabilirlerse federal anayasal girişim ile ulusal oylamaya gidebilirler. Meclis anayasal değişiklik isteğini tamamlayıcı olarak karşı öneri getirebilir ve seçmenler her iki önerinin kabulü durumunda seçeneklerini oy pusulalarında işaretler.
Benzer şekilde yurttaşlar bir anayasal değişikliği 18 aylık bir süre içinde destekleyen 100.000 imzaya ulaşabilirlerse federal anayasal girişim ile ulusal oylamaya gidebilirler. Meclis anayasal değişiklik isteğini tamamlayıcı olarak karşı öneri getirebilir ve seçmenler her iki önerinin kabulü durumunda seçeneklerini oy pusulalarında işaretler.
İsviçre referandumlarının akıllarda yer eden en son örneği Kasım 2009’da yapılan İsviçre’ye minare inşaatı yasağı getiren tartışmalı referandum. O dönemde ülkede toplam dört tane minare olmasına rağmen İsviçreliler sandık başına giderek minarelerin inşaatının yasaklanmasıyla ilgili oy kullandı, 22 kantonda çoğunluk yasağa “evet” dedi.
Tarihi İsviçre’deki kadar eski olmasa da Avustralya referandum sayısında dünya rekorunu elinde tutan ülkelerden biri. Avustralya’da 1901 yılından bugüne kadar toplam 44 kez referanduma gidildi. Ancak bu referandumların sadece sekiz tanesinde sandıktan ‘evet’ çıktı.
