Doktorantura və dissertanturada Namizədlik minimumu üçün proqram

III hissə: Müasir fəlsəfənin əsasları
On ikinci mövzu: Varlıq və onun mahiyyəti. Materiya və şüur problemi

Plan: 1. Varlıq və onun mahiyyəti

2. Materiya anlayışı. Hərəkət materiyanın mövcudluq forması kimi

3. Hərəkatın əsas formaları: zaman və məkan.

4. Şüurun mənşəyi. İnikas və onun formaları

5. Mənlik şüuru və onun mahiyyəti

Varlıq analayışı. Onun növləri. Ontologiya – varlıq haqqında təlimlər. Dünyanın vəhdəti. Varlıq və onun aspektləri. İnsan və varlıq.

Materiya anlayışı. Materiya haqqında fikirlər. Müasir elm materiyanın quruluşu haqqında. Materiyanın xassələri. Materiyanın inkişaf səviyyələri:1) qeyri-üzvi yaxud cansız materiya; 2) ictimai-mütəşəkkil materiya – insan və insan cəmiyyəti. Maddə və sahə. Onların xüsusiyyətləri. Məkan və zaman. Onların sonluğu və sonsuzluğu, ziddiyyətliliyi. Müasir elm zaman və məkan haqqında onların nisbiliyi və müstəqilliyinin vəhdəti, nisbilik nəzəriyyəsinin məkan və zaman anlayışlarına gətirdiyi yenilik.

Şüur, onun mahiyyəti və genezisi. Şüur gerçəkliyin insan beynində inikasıdır. Inikas materiyanın ümumi xassəsidir. İnikasın formaları: cansız təbiət, bioloji və sosial inikas. Şüur beyinin funksiyası və ictimai inkişafın nəticəsi kimi. Şüur və psixika.

Psixika canlı orqanizmin gerçəkliyi hiss etməsi, onun təsirinə cavab reaksiyasıdır. İnsan beyni inikası həyata keçirir. Abstrakt təfəkkür. İnsan şüurunun inkişafında əməyin rolu. Din və təfəkkür. Mənlik şüuru, onun səviyyələri və xüsusiyyətləri.

Ədəbiyyat:

F.Ramazanov. Fəlsəfə. Bakı, 2001

Ə.Məmmədov. Elmi idrak və onun inkişaf dialektikası. Bakı, 1996

M.Fərhadoğlu. Fəlsəfənin əsasları. Bakı, 1996

Z.Hacıyev. Fəlsəfə. Bakı, 2007

İ.Rüstəmov. Fəlsəfənin əsasları. Bakı, 2004

V.Paşayev. Fəlsəfə. Bakı, 1999

H.İmanov. Fəlsəfənin əsasları. Bakı, 2007

A.Şükürov. Fəlsəfə. Bakı, 1997

A.Şirinov. Sosial fəlsəfə və sosial gerçəklik. Bakı, 2008

Ə.Abasov, Ə.Abbasov (red.). Müasir fəlsəfə və Azərbaycan. Bakı, 2011