Dolaysiz vergiler 1-Gelir Vergisi

• 
  Kazakistan Gümrük İdaresi: http://www.customs-info.kz/
  

• 
  Gümrük Vergisi Uygulamaları
  

• 
  KAZAKİSTAN'DA İTHAL  MALLAR İÇİN ÖDENEN GÜMRÜK VERGİLERİNİN HADLERİ   Kanun Metinleri:
  

• 
  Kazakistan Vergi Kanununda Değişiklikler VE GUMRUK TARIFELERI EKTE TABLO HALINDE VERILMISDIR.
  
• 
  Kazakistan Gümrük Kanunu
  

• 
  Kazakistan Cumhuriyeti Hükümeti’nin 14 Kasım 1996 tarih ve 1389 sayılı İthal Mallara Uygulanan Gümrük Vergisi Oranları Kararında Değişiklikler (9 Haziran 2004)
  

GENEL VERGİ UYGULAMALARI

Türkiye ile Kazakistan arasında 01.01.1997 tarihinde yürürlüğe giren “Gelir üzerinden alınan vergilerde Çifte Vergilendirmeyi Önleme Anlaşması” bulunmaktadır.

Vergi Düzenlemeleri iki ayrı grup halinde yapılmakta olup, Doğrudan ve Dolaylı Vergi şeklinde söz konusu düzenlemeler açıklanmaktadır.

Vergi Düzenlemeleri iki ayrı grup halinde yapılmakta olup, Doğrudan ve Dolaylı Vergi şeklinde söz konusu düzenlemeler açıklanmaktadır.

DOLAYSIZ VERGİLER 

1-Gelir Vergisi 

İşletme Vergileri 

A-Kazakistan’da Yerleşik Firmalar 

Gelir vergisi; Kurumlar vergisi (gerçek kişi işletmeleri dahil) ve ücret üzerinden alınan vergiler ile Kazakistan’da ikamet etmeyen kişilerin Kazakistan’da elde etmiş oldukları gelirlerinin tahsili şeklinde gruplandırılmaktadır. 

Vergi oranı % 30 olup, toprağın üretim aracı olması durumunda, toprağın kullanımından elde edilen gelirin % 10 kadar bir vergi tahsil edilir. 

Elde edilen gelir ile kanunen düşülebileceği belirtilen giderlerin arasındaki fark, vergiye matrah teşkil etmektedir. 

Ancak; aşağıda belirtilen sektörlerdeki firmalara vergi muafiyeti sağlanmaktadır. 

-Tarımsal üretimin finansmanında faaliyet gösteren firmalar, 

-Üretim ve sabit varlıkların modernizasyonu için verilen 3 yıllık kredilerden elde edilen faiz gelirleri, 

-3 yıldan fazla bir dönem için sabit varlıkların leasing edilmesi işleminden elde edilen faiz gelirleri, 

-K.C. Devletine ait kıymetli evraklardan elde edilen faiz gelirleri.

B-Yabancı Şirketlerin Daimi Kuruluşlarının Gelirleri 

Yabancı şirketlerin Kazakistan’daki şubelerinin vergilendirilecek gelirleri, Kazakistan toprakları üzerinde elde etmiş oldukları gelirler olup, diğer işletmelere tanınan muafiyetler aynı şekilde şube şeklinde faaliyet gösteren yabancı şirketlere de sağlanmaktadır. 

Diğer taraftan; işletmelerden alınan % 30 gelir vergisi kesintisine ilave olarak % 15’e denk gelen şube kar vergisi uygulaması bulunmaktadır.

Bu bağlamda; yabancı şirketlerin Kazakistan’daki şubelerinin ödemek durumunda bulundukları efektif vergi oranı % 40,5’e ulaşmaktadır.

Yeni vergi değişiklikleri ile, Özel Ekonomik Bölgelerde faaliyet gösteren firmalarda vergi oranı % 50, Atrau Limanı Özel Ekonomik bölgesinde faaliyet gösterenlerde % 100 indirimli uygulanmaktadır.

C-Kişisel Gelirler (Ücretler ile Kazak Vatandaşı Olmayan ve Yerleşik Sayılmayan Kimselerin Gelirleri) 

Yerleşik Kişilerin Gelir Vergileri 

Ücret gelirlerindeki matrah, işverenle yapılan kontrat çerçevesinde işçiye sağlanan ücret ile diğer ödemelerin (ikramiye gibi) toplamıdır. 

Kişisel Vergi uygulamasındaki muafiyetler ise; bireysel olarak elde edilen faiz gelirleri, devlet emeklilik gelirler ile hamilelik ve doğum parası ile işçinin yapmış olduğu iş seyahatlerinden elde ettiği gelirler olarak sıralanabilir. 

Kişisel vergi gelirindeki uygulama artan oranlı olup, aşağıda tabloda gösterilmiştir:

Vergi mükellefinin vergilendirmeye tabi geliri	Oran
yıllık tahmini göstergenin 15 katına kadar	vergilendirmeye tabi gelir tutarının %5’i
yıllık tahmini göstergenin 15 katından 40 katına kadar	yıllık tahmini göstergenin 15 katı üzerinden alınan vergi tutarı + onu aşan tutarın %8’i
yıllık tahmini göstergenin 40 katından 200 katına kadar	yıllık tahmini göstergenin 40 katı üzerinden alınan vergi tutarı + onu aşan tutarın %13’ü
yıllık tahmini göstergenin 200 katından 600 katına kadar	yıllık tahmini göstergenin 200 katı üzerinden alınan vergi tutarı + onu aşan tutarın %15’i
yıllık tahmini göstergenin 600 katı ve yukarısı	yıllık tahmini göstergenin 600 katı üzerinden alınan vergi tutarı + onu aşan tutarın %20’si

Yabancı ve Yerleşik Olmayan Kişiler 

Yabancı milliyete sahip, ancak; yerleşik sayılan kimselerin gelir vergisi diğer ülkelerde elde gelirler dikkate alınarak yapılmasına karşın Kazakistan’da yerleşik sayılmayan yabancıların gelir vergisi kesintileri ise sadece Kazakistan toprakları üzerinde elde ettiği gelirlerden sağlanır.

Ödeme kaynağında gelir vergisinin oranları

Mukim olmayan kişinin Kazakistan Cumhuriyetindeki kaynaklardan sağladığı ve daimi kuruluşla ilişkili olmayan gelirleri aşağıdaki oranlara göre ödeme kaynağında vergiye tabi tutulmaktadır.

1) temettüler, müfakatlar ve katılım paylarından sağlanan gelirler	% 15
2) risklerin sigortalanması anlaşmaları sonucu ödenen sigorta primleri	% 10
3) risklerin yeniden sigortalanması anlaşmaları sonucu ödenen sigorta primleri	% 5
4) uluslararası nakliyatlarda taşımacılık hizmetlerinin sunulmasından sağlanan gelirler	% 5
5) bu kanunun 178.maddesinde belirtilmiş gelirler, bu bölümüm 1)-4). alt bölümlerinde gösterilmiş gelirler hariç	% 20

2-Mülkiyet Vergisi 

Bir işletmenin amortismana tabi varlıklarından (taşıt araçları ve arazi hariç) alınan vergiler olup, defter değeri üzerinden % 1 olarak hesaplanmaktadır. Yerleşik kişiler de söz konusu vergi uygulamasına dahildirler. 

Yeni vergi değişiklikleri ile, Özel Ekonomik Bölgelerde faaliyet gösteren firmalarda vergi oranı % 50, Atrau Limanı Özel Ekonomik bölgesinde faaliyet gösterenlerde % 100 indirimli uygulanmaktadır.

Diğer taraftan; Mülkiyet Vergisindeki muafiyetler şu şekilde sıralanabilir;

-Devlet ve kar amacı gütmeyen organizasyonların mülkiyetindeki varlıklar

-Devlet karayolu üzerindeki işletme hakkını haiz organizasyonların mülkyetindeki varlıklar,

-Yatırım kontratı çerçevesinde vergi mükellefi olan yatırımcılar.

3-Arazi Vergisi 

İşletmeler (yerleşik olmayanlar dahil olmak üzere), sahip oldukları veya kullandıkları arazi için vergi ödemekle yükümlüdürler. Arazinin kalitesi ve alanına bağlı olarak vergi oranı farklı uygulanmaktadır.

Yeni vergi değişiklikleri ile, Özel Ekonomik Bölgelerde faaliyet gösteren firmalarda vergi oranı % 50, Atrau Limanı Özel Ekonomik bölgesinde faaliyet gösterenlerde % 100 indirimli uygulanmaktadır.

4-Taşıt Araçları Vergisi 

Kazakistan Cumhuriyeti’ne kayıtlı olan araçlara uygulanmakta olup, vergi oranı aracın motor hacmine, yaşına ve orijin ülkeye göre değişken olarak uygulanmaktadır. 

Söz konusu vergi uygulaması ile ilgili olarak sağlanan muafiyetler şu şekildedir.; 

-Tarımsal üretim yapan üreticiler

-40 tonun üzerinde kendi kendine boşaltma yapan araçlar ve diğerleri.

5-Sosyal Vergi 

Milli ve yabancı şirketlerin şubeleri ile temsilcilik ofisleri, Kazak ve yabancı ulustan istihdam etmiş oldukları kişilere ödemiş olduğu brüt ücret üzerinden ödemek zorunda oldukları vergilerdir. 

Vergi oranları

Kazakistan Cumhuriyeti’nde mukim olan tüzel kişiler ve Kazakistan Cumhuriyeti’nde yabancı tüzel kişilerin daimi kuruluşu, şubeleri ve temsilcilikleri aracılığıyla faaliyet gerçekleştiren mukim olmayan tüzel kişiler sosyal vergiyi aşağıdaki oranlarda ödemektedirler:

Çalışanın vergiye tabi geliri	Oran
yıllık tahmini göstergenin 15 katına kadar	vergiye tabi gelir tutarının %20’si
yıllık tahmini göstergenin 15 katından 40 katına kadar	yıllık tahmini göstergenin 15 katından alınan vergi tutarı + göstergeyi aşan tutarın %15’i
yıllık tahmini göstergenin 40 katından 200 katına kadar	yıllık tahmini göstergenin 40 katından alınan vergi tutarı + göstergeyi aşan tutarın %12’si
yıllık tahmini göstergenin 200 katından 600 katına kadar	yıllık tahmini göstergenin 200 katından alınan vergi tutarı + göstergeyi aşan tutarın %9’u
yıllık tahmini göstergenin 600 katı ve yukarı	yıllık tahmini göstergenin 600 katından alınan vergi tutarı + göstergeyi aşan tutarın %7’si

Kazakistan Cumhuriyeti’nin mukim tüzel kişileri ve Kazakistan Cumhuriyeti’nde daimi kuruluş, şube ve temsilcilikleri aracılığıyla faaliyet gösteren mukim olmayan kişiler, idari-yönetim ve mühendislik-teknik personelin yabancı uzmanları için sosyal vergi aşağıdaki oranlarda ödemektedirler:

Çalışanın vergiye tabi geliri	Oran
yıllık tahmini göstergenin 40 katına kadar	vergiye tabi gelir tutarının %11’i
yıllık tahmini göstergenin 40 katından 200 katına kadar	yıllık tahmini göstergenin 40 katından alınan vergi tutarı + göstergeyi aşan tutarın %9’u
yıllık tahmini göstergenin 200 katından 600 katına kadar	yıllık tahmini göstergenin 200 katından alınan vergi tutarı + göstergeyi aşan tutarın %7’si
yıllık tahmini göstergenin 600 katı ve yukarı	yıllık tahmini göstergenin 600 katından alınan vergi tutarı + göstergeyi aşan tutarın %5’i

İdari-yönetim ve mühendislik-teknik personelin yabancı uzmanları, Kazakistan Cumhuriyeti Hükümetince belirlenen kotası çerçevesinde istihdam konusunda yetkili organ tarafından verilen yabancı işgücü çalıştırma izni gereğince, işverenin iş faaliyetlerini gerçekleştirmek için yabancı işgücü çalıştırma izni gereğince Kazakistan Cumhuriyeti’ne getirilen yabancı vatandaşlar ve vatandaşlığı olmayan şahıslar, aşağıda söz konusu olan yabancı vatandaşlar ve vatandaşlığı olmayan şahıslar idari-yönetim, mühendislik-teknik personelin yabancı uzmanları arasında yer almaktadır:

• 
  yabancı tüzel kişilerin şube ve temsilciliklerinin üst yöneticileri;
  
• 
  Kazakistan Cumhuriyeti Hükümeti ile 50 milyon ABD dolarını aşkın tutarda kontrat bağlayan kuruluşlarının üst yöneticileri ve genel menajerleri;
  
• 
  öncelikli faaliyet türlerinde yatırım faaliyetlerini gerçekleştiren ve yetkili yatırım organı ile kontrat bağlayan, Kazakistan Cumhuriyeti tüzel kişilerinin üst yöneticileri;
  

mali kuruluşların üst yöneticileri ve genel menajerleri.

1. 
   Özel girişimciler, bazı faaliyet türleri için özel vergi rejimi dışında özel vergi rejiminden istifade edenler hariç, özel noterler, avukatlar kendisi için 3 aylık hesap göstergesi ve her çalışan için 2 aylık hesap göstergesi miktarında sosyal vergi öder.
   
2. 
   İşbu Kanunun 121. maddesinin 2. paragrafındaki şartlara uyan yürüme, işitme, görme engellileri, dilsizlerin çalıştığı özel kuruluşlar, %6.5 oranında sosyal vergi öderler.
   
3. 
   Özel vergi rejimlerinden istifade eden şahsi girişimciler ve tüzel kişiler için sosyal vergi oranları işbu kanunun 374- 384. maddelerinde belirlenmiştir.
   

Anılan vergide sağlanan muafiyetler şu şekildedir; 

-Personelin kullanmamış olduğu yıllık izin nedeniyle işveren tarafından verilen telafi edici ücret,

-İşten ayrılma nedeniyle işçiye ödenen tazminat,

-İşçiye sağlanan ek mali yardımlar

-Özel giyimler

-İşçinin iş seyahati esnasında yapmış olduğu harcamalara karşılık yapılan ödemeler, taşınma için sağlanan yardım ve işçinin ev kirasının şirket tarafından karşılanan kısmı,

-İş kazası gibi nedenlerle yapılan ödemeler.

6-Emeklilik Fonu Kesintisi 

Kazakistan Cumhuriyeti Vatandaşlarına verilen ücret üzerinden işveren tarafından hesaplanarak ilgili emeklilik fonuna yatırılır. Vergi oranı % 10 olup, Sosyal vergi kesintisi düşüldükten sonra ulaşılan değer üzerinden hesaplanır. 

Sosyal Vergide sağlanan muafiyetler, emeklilik fonuna yapılacak olan ödemede de sağlanır. 

7-Menkul Kıymet İhraç Ücreti 

Menkul kıymet ihraç kayır Ücreti veya menkul kıymet ihracına yönelik olarak sağlanan belge ücreti menkul kıymet ihracı esnasında ödenir. 

Vergi oranı, ihraç edilen menkul değerinin nominal değerinin binde 1’i olup, ilk ihraç edilmesi halinde nominal değerinin binde 5 olarak uygulanır. 

Devlet kağıtlarının ihracı, bu vergiden muaftır. İhraç ücreti, Kazakistan Cumhuriyeti ulusal Menkul Kıymet Komitesi’ne yatırılır.

8-Yeraltı Kaynaklarını Kullananların Vergi ve Diğer Ödemeleri 

Yeraltı kaynaklarını kullanan ve işleten şirketler, Vergi Kanunu’nda belirlenmiş olan vergi ödemelerinde bulunur. Ödenecek verginin oranı veya miktarı, ilgili kamu birimleri ile yapılan kontrat çerçevesinde tespit edilir. 

Kazakistan Cumhuriyeti’ne kayıtlı olan araçlara uygulanmakta olup, vergi oranı aracın motor hacmine, yaşına ve orijin ülkeye göre değişken olarak uygulanmaktadır. 

Söz konusu vergi uygulaması ile ilgili olarak sağlanan muafiyetler şu şekildedir.; 

-Tarımsal üretim yapan üreticiler,

-40 tonun üzerinde kendi kendine boşaltma yapan araçlar ve diğerleri.

DOLAYLI VERGİLER

1-Katma Değer vergisi

İthal edilen mallar ile mal ve hizmetlerin satışında tahsil edilen vergidir. Genel Katma Değer Vergisi Oranı, % 15’dır.

Ancak; demir ve demir dışı metal artıkları hariç olmak üzere, uluslararası yolcu, hayvan, bagaj ve posta ile diğer işlemler Katma Değer Vergisi uygulamasında 0 oranlı olarak ifade edilmektedir.

Ayrıca; bina satışı ve leasing’i, arazi kullanım hakkının satışı ile arazi leasingi, K.C. Merkez Bankası tarafından yetki verilmiş bulunan banka ve diğer mali kurumların yürüttükleri finanssal hizmetler ile sigortacılık hizmetleri, jeolojik araştırma işleri, işletme sermayesine yapılan katkılar, yeraltı kaynaklarının kullanımı hakkının devri belli ürünleri ithali gibi işlemler KDV uygulamasından muaf tutulmuştur. 

2-Kazakistan Cumhuriyeti’ne İthal Edilen veya Üretilen Ürünlere Dair Satış Vergisi

Alkollü içecekler, salmon havyarı, balık, tütün, altın, gümüş ve platin, araç, gazolin (havacılık için kullanılan hariç), dizel yakıt, ham petrol ve kondanse gaz gibi ürünlerin ithali esnasında vergi tahsil edilmekte olup, vergi oranı % 10 ile % 100 arasında değişmektedir.

Ayrıca; vergi kesintisi Kazak Tengesi veya Euro olarak yapılabilmektedir. 

3-Gümrük Vergisi

Vergi matrahı, ithal edilen ürünün gümrük değeri üzerinden hesaplanmaktadır. Gümrük değeri ise, ihracatçıya ödenen veya ödenebilecek olan bedel olarak ifade edilmektedir.

Gümrük değeri, malın navlun bedelini de içermektedir. Bunlar, yükleme ve boşaltma masrafları, satıcı tarafından maruz kalınan diğer harcamalardır.

İhraç veya ithal edilen ürünün gümrük yükümlülükleri malın gümrüğe intikal etmesi esnasında ya da önceden ödenebilir.

İthal edilen malın gümrük vergisi oranı % 0 ile % 30 arasında değişmekte olup, Gümrük vergisi kesintisine ilave olarak, binde 2 oranında gümrük muayene ücreti tahsil edilmektedir.

Gümrük düzenlemeleri, Kazakistan’daki yatırım projelerini yerine getirmek amacıyla belirli kategorilerdeki ekipmanların ve ham maddelerin ithalinde muafiyetler sağlamaktadır.

Ayrıca; Yabancı Yatırımcılar Yasası uyarınca, işletmede istihdam edilen yabancı personel için getirilen mallar ile yabancı yatırımcılar tarafından işletmede kullanılmak üzere getirilen ekipman, tamamlayıcı parçaları ile yedek parçaların ithalinde gümrük vergisi muafiyeti uygulanmaktadır.

DİĞER MEVZUAT
Miktar Kısıtlamaları: İthalatta madde bazında uygulanan bir miktar kısıtlaması bulunmamaktadır. Ancak Mart 1996’da alınan kararlar gereği, Kazakistan’a uyuşturucu, silah ve cephane ithalatı yasaktır. Bu türden malları ithal etme yetkisi sadece Kazakistan Savunma Bakanlığı’na aittir.

Standartlar: Kazakistan uluslararası standartlardan farklı olan Gosstandart (GOST) Standart sistemini benimsemiştir. İthal edilen pek çok üründe, GOST standartlarına uygunluk aranmaktadır. “Kazakistan Cumhuriyeti GOSSTANDART-Standardizasyon Ajansı”, 01.07. 1994 tarihi itibarıyla Kazakistan için ISO üye organizasyonu olarak tanınmıştır. GOST sisteminde, 19 bölgesel standardizasyon, metroloji ve sertifikalandırma merkezi vardır. Bu merkezler kanunlar çerçevesinde (Tüketici Haklarının Korunmasına dair, Ölçü Birliğinin Sağlanmasına dair, Standardizasyon ve Sertifikalandırma hakkındaki kanunlar) faaliyet gösterirler. 1996 yılında, uluslararası kural ve uygulamalara uygun metroloji metotlarının ülkeye yerleştirilmesini sağlamak üzere, ABD Ulusal Standartlar ve Teknoloji Enstitüsü, Kazak Hükümeti ile bir anlaşma imzalamıştır.

Fikri ve Sınai Mülkiyet Hakları: Patentler ve ticari markalar konusunda resmi incelemeleri 1992 yılında kurulan “Ulusal Patent Ofisi” yürütmektedir. Ancak Kazakistan, yapmış olduğu uluslararası anlaşmalara ve çıkarmış olduğu kanunlara rağmen, hala fikri ve sınai mülkiyet haklarını koruyucu önlemleri benimsememiştir. Bununla beraber telif hakları ile ilgili 1996 tarihli kanun Dünya Ticaret Örgütü (DTÖ) standartlarına uygundur.

14.Kasım 1996 tarihli Kazakistan Cumhuriyeti Hükümeti Kararnamesi
12.06.97. N 960; 08.08.97. N 1240; 26.06.98 .

N 608; 21.09.98 N 927; 25.02.99. N 177; 30.03.99. N 320;

25.06.99. N 852; 26.08.99. N 1249; 13.01.00. N 70;

31.03.00. N 473; 30.06.00 N 994; 19.03.01. N 358;

29.06.01. N 891; 20.11.01. N 1495; 23.09.02. N 1045;

7.02.03.tarihli N 141) Kazakistan Cumhuriyeti Kararları ile değiştirmeler yapılmıştır.
14 Kasım 1996 tarihli, 1389 No’lu

K.C. Hükümeti’nin