Domaniç Daglarinda Çam ve Kayin ormanlarinin serinliginde gezinirken, güzel sesini duyarak mest oldugunuz bülbüller, küçük der

Domaniç Daglarinda Çam ve Kayin ormanlarinin serinliginde gezinirken, güzel sesini duyarak mest oldugunuz bülbüller, küçük derelerin duru su siriltilari...bütün mütevazi görünüsü ile ruhunuzu saracaktir.

Biraz dikkat kesilin ve kulak verin; belki uzaklardan bir Kayi delikanlisinin terennüm ettigi türküyü duyabilirsiniz.Bir bölük atlinin yeni bir fetih müjdesi ile döndügünü görüp sevinebilirsiniz.Gündüz Alp, Ertugrul Gazi, Osman Gazi, Hayme Ana gibi kutlu insanlarin sofrasinda ekmek paylasabilirsiniz.Dursun Faki'dan dini ders dinler, Akça Koca'dan kiliç talimi alabilirsiniz.

Tarih ve tabiî güzellik, Domaniç yaylasinda içiçedir.

Domaniç'in tarihi M.Ö. 5500-3500 yillarina kadar gider, çevrede Roma ve Bizans dönemine ait pek çok kalinti mevcuttur.Domaniç esas güzelligine Türk fethi ile kavusmustur.I.Alaaddin Keykubat; Soylu Oguz'un Kutlu Kayi Boyu'nu 1230 yilinda Domaniç'e yerlestirdi.Hayme Ana ve oglu Ertugrul Gazi'nin önderligindeki Kayi boyu Domaniç'i Türk bilgeligi ile yöneterek tarihe en güzel bir miras olarak birakti.Bu miras, asirlar boyunca vefali ogullar ile gururla tasinacaktir.

Osmanli Devleti'nin kurulusu bu mübarek topraklarda gerçeklesti.Bu yörenin her bir yanindan tarih fiskirmaktadir.Vefali Domaniç halki, bu tarihi her yil kutladigi törenlerde canli tutmakta ve nesilden nesile aktarmaktadir.Domaniç güresleri, Hayme Ana'yi anma törenleri bunun en güzel ifadeleridir.Söz konusu törenlere devletin de sahip çikarak maddi-manevi destek vermesi ayrica kayda deger bir memnuniyettir.

Tarihi Domaniç güresleri her yilin Haziran ayinin ilk Pazar günü, Hayme Ana'yi anma törenleri ise her yilin Eylül ayinin ilk pazar günü yapilmaktadir.Bu gelenek asirlardan beri her yil tekrarlanmaktadir.

15 Temmuz 1921'de baslayan Yunan isgali 5 Eylül 1922'de sona erdirilmistir.

1926'da meydana gelen büyük bir yanginla Domaniç tamamen yanmistir.Domaniç; Cumhuriyet döneminde nahiye olarak Sögüt'e, Inegöl'e, 1932'de Tavsanli'ya bagli kalmistir.1 Nisan 1960'da müstakil ilçe olmustur.

Hicri 1310 tarihli Hüdâvendigâr Vilayeti Salnamesinde Domaniç asagidaki gibi zikredilmektedir.
Domaniç nahiyesi Inegöl kazasi merbutatindan olup kirk karyeyi samildir.Dahil-i nahiyede cem'an otuz sekiz cami-i serif ve mescit, yirmi dükkan, bin bes yüz hane ve kirk mektep bulunur. Kura-yi saire ber-vecd-i ati muharrerdir. Hisar, Küçük, Çukurca, Büygüç, Burhan, Sogucak, Kiranlar, Karakaya, Göçebe, Bercin, Kara, Pesmet, Derebey, Sarot, Çiftlik, Domur, Çakil, Çavuk, Tiraz, Bökerler, Ilicaksu, Bulamur, Dombayçayir, Findicak, Seyyid Fevzi, Erikli, Kirik, Kozcagiz, Güney, Saruhanlar, Ömerler, Burçin, Bozbilen, Aygirlar, Bike, Kozluca, Çarsamba, Ortaca, Karaman.

Kura-yi mezküreden Hisar karyesi civarinda olup simdiye degin bilinemedigi halde isbu bin üç yüz sekiz senesi evailinde kesfedilen cedd-i emced-i Hazret-i Hilafet penahi cennet-mekan Ertugrul Gazi Hazretlerinin valide-i muhteremeleri Hayme Ana nam muhadderenin medfeni mevcuddur ki vaki' olan arz ve inha üzerine canib-i celili'l-menakib-i zillullahiden bir türbe-i ra'na insa buyurulmustur.

Kuray-i mezküre ahalisi umumen çiftçi olup hububat-i mütenevvi'a yetisdirirler.Domaniç nahiyesi dahilinde cesim ormanlar mevcut oldugundan buradan senevi miktar-i külli kereste ihraç olunur.

Domaniç daglarinda Konar-göçer Karakeçili yörükleri halen mevcut olup eski gelenekleri devam ettirmektedirler.

Selçukludan beri yöreye hakim olan Türk Kültürü, Domaniç halkinin folklorik özelliklerinde kendini göstermektedir.

Kadin oyunlari arasinda bulunan; Sultan Gezmesi, Selçuklu Sultanlarinin saray bahçesindeki gezmelerini konu alir.Daglar Gazeli oyunu, Karakeçili yörüklerinin yayla hayatini yansitir.Duman duman üstüne oyunu ise, kekliklerin bahar ve kis aylarindaki hareketlerini canlandirir.

Erkek oyunlarindan Kayi Zeybegi, yöreyi yurt edinen Kayilarin oyunu olup diger bölge zeybeklerine göre hareketlidir.

Domaniç'te pek çok yatir bulunmaktadir.Bazi tarihi sahsiyetlerde ermis olarak göstermektedir: Sarikiz, Hayme Ana, Hizir Dede, Yak Dede, Koyun Baba,Selim Dede, Arap Dede, Çam Dede, Ayvaz Dede, Yagibasan Dede, Ebe Ana, Savci Bey'in makam mezari...

Tarihi mekanlar olarak; Saruhanlar Kalesi, Mizik (Besik )Çami, Ermeni Beli, Pazar Alani, Ebe Çamligi, Sari Kiz, Ekizce Mevkii, Sivri Kaya, Çarsamba Yaylasi, Durabey Magarasi, Kandilli Çami... hepsi birer destan seklinde yasamaktadir.

Domaniç'in köylerinin çogu kurulus döneminde dirlik olarak verilmistir.Bekarlar, Aygirlar, Akbas, Hasanoglu, Göçebe, Kirik köylerinin ismi ne yazik ki degistirilmistir.Halbuki bu isimler ayni zamanda tarihi birer anlam da tasimaktaydi.

Domaniç'in ilk adi Hisarköy'dür.Uzun yillar bu isimle anilmistir.Kayi boyuna yurtluk olarak verildikten sonra Domaniç adi söylenmistir.Rivayete göre Hayme Ana ve Ertugrul Gazi, Kayi Boyu ile I.Alaaddin Keykubat tarafindan kendilerine yurtluk olarak verilen yöreye geldiklerinde daglarin koyaklarin çöken dumanlara bakarak; “Yeni yurdumuz duman içi.Soyumuza hayirli olur insallah.” demislerdir.Böylece duman içi sözü söylene söylene Domaniç seklini almistir.

Lügatlarda ise;

Domaliç, Domaniç: 1. Tümsekli, çikintili

2. Ertugrul Gazi'nin ve yaninda bulunanlarin ilk olarak konup yerlestikleri yer olarak bilinen bir dagin adi.( örnekleriyle Türkçe sözlük MEB Yayinlari 1.cilt.)

Domaliç: Kambur, tümsekli, firlak ( Büyük Larousse Milliyet Yayinlari 7.cilt.) anlamindadir. Görüldügü lügatlerdeki anlamlar da yörenin yeryüzü sekilleri ile örtüsmektedir.

1240 Km lik yüzölçümü bulunan Domaniç'in hemen hemen tamami vasifli çam, gürgen, ardiç, mese agaçlari ile kapli ormanliktir.

Domaniç; tarihi, kültürel, cografi ve tabii güzellikleri ile aziz vatanimizin güzide köselerinden biridir.

Ahmet URFALI - Tavsanli Anadolu Ögretmen Lisesi Müdürü