Domates salçasi üretim tesiSİ sanayi profiLİ

Kısa ekonomik, teknik ve malî bilgiler içeren bu Sanayi Profili; yatırımcıları, profil konusu yatırım konusu hakkında ön bilgilendirme amacıyla hazırlanmıştır.

Üç farklı bölümden oluşan Sanayi Profilleri'nin ekonomik ve teknik değerlendirme bölümleri, cari bilgi ve verilerden oluşurken, malî değerlendirme bölümü ise, yapılabilirlik araştırmalarında (fizibilite etütlerinde) olduğu gibi, çeşitli varsayımlara dayanmaktadır. Söz konusu durum, fiili olarak yatırıma başlamadan önce bazı konuların tam olarak bilinmemesinden kaynaklanmaktadır. Bu sebeple; yapılabilirlik araştırmalarının hazırlanmasında ve yatırımların değerlendirilmesinde de mutat olarak uygulandığı gibi, Sanayi Profilleri’nin hazırlanmasında da, başlangıçta malî büyüklüklerinin kesin olarak bilinmesi mümkün olmayan yatırım kalemleri ile ilgili değerlerin bazı yatırım kalemleri ile ilgili değerlerin belirli oranları dahilinde olacağı varsayılmış ve hesaplamalar bu şekilde yapılmıştır.
Sanayi Profilleri’nde yapılması gereken bu varsayımlar sebebiyle, sabit ve toplam yatırım tutarı ile gelir ve gider çizelgelerinde yer alan değerler, sadece ve sadece söz konusu varsayımlar için geçerlidir. Varsayımlarda herhangi bir değişiklik bile yatırım tutarları, az veya çok değişecektir. Bu sebeple, bu profilden yararlanarak yatırım yapmaya karar veren yatırımcıların, malî değerlendirme bölümünde verilen rakamsal verilerin, sadece göz önüne alınan şartlarda geçerli olduğunu, kendi yatırım şartlarında ise rakamsal değerlerin az veya çok değişebileceğini unutmamaları gerekir.
Sanayi Profilleri, genelde sadece küçük ve orta ölçekli yatırımlara yönelik olarak hazırlanmaktadır. Bu sebeple, yatırımların, teşvik belgeli olarak, kalkınmada öncelikli yörelerde ve organize sanayi bölgeleri, serbest bölgeler veya sanayi alanları vb. gibi arsa maliyetlerinin düşük olduğu alanlarda gerçekleştirileceği temel varsayımı üzerine oturtulmaktadır. Bu temel varsayım, başta arsa fiyatları ile kullanılacak yabancı kaynaklar ve faiz oranları olmak üzere, birçok hususta sanayi profillerinin hazırlanmasına büyük kolaylık getirmektedir.
Yatırım için öngörülen arsa miktarı, açık ve kapalı alan büyüklükleri, bu profilin hazırlanmasında bilgi alınan işletmelerden temin edilen verileri yansıtmaktadır. Uygulamada daha küçük veya daha büyük arsa ile açık ve kapalı alan gerekebilir. Ayrıca yatırım, sanayi bölgeleri dışındaki arazilerde de gerçekleştirilebilir. Bu durum, arsa ve bina maliyetlerinin öngörülen değerlerden oldukça fazla olmasına sebep olabilir.
Sanayi Profilleri’nde, yatırım türüne göre değişmekle birlikte, yatırımda lisans alınması gerekmeyen bir üretim metodu kullanacağı gerekçesiyle, teknik yardım ve lisans giderleri kaleminde herhangi bir harcama yapılmayacağı kabul edilmiş, buna bağlı olarak da gelir ve gider çizelgelerinde, teknik yardım ve lisans için herhangi bir amortisman öngörülmemiştir.
Yatırımcılar tarafından, yatırımın bu profilde belirtilen üretim metodu dışında ve özellikle de teknik yardım ve lisans gerektiren bir üretim metoduyla gerçekleştirilmesinin düşünülmesi durumunda, teknik yardım ve lisans için de bir gider ayrılması, gelir ve gider çizelgesinde ise % 20 oranında amortisman öngörülmesi gerekecektir.
Temel varsayım gereği yatırım için gereken ithal makina ve teçhizatın gümrük vergisi istisnasından yararlanacağı kabul edilerek, diğer masraflar için sadece % 2’lik bir gider öngörülmüştür. Teşvik alınamayan veya doğrudan herhangi bir teşvik almadan gerçekleştirilen yatırımlar için bu oranın bir hayli yükseleceği unutulmamalıdır.
Profil konusu yatırımın büyük oranda özkaynaklarla gerçekleştirileceği, yabancı kaynak olarak ise bankalardan temin edilecek kredilerin kullanılacağı varsayılmıştır. Bu açıdan finansman giderlerinin hesaplanmasında, önce öz kaynakların kullanılacağı, yabancı kaynakların ise yatırım döneminin sonunda kullanılacağı ve bu sebeple de sadece son altı ay için faiz ödeneceği öngörülmüştür. Böyle bir kabulün yapılmaması hâlinde, bankaların sanayi ve ticarî kredilerinin faiz oranlarının farklı olması sebebiyle, yatırım dönemi finansman giderlerini hesaplamak ve bu kalem için bir değer öngörmek mümkün olamayacaktır.
Yatırım türüne göre değişmekle birlikte, yatırımın sadece bir ay süre ile deneme üretimi yapacağı ve üretilenlerin defolu, hatalı, eksik, kusurlu vb. olacağı için satılamayacağı, dolayısıyla bu süre içerisinde üretilen ürünlerden herhangi bir gelir elde edilmeyeceği varsayılmış, bu sebeple gelir ve gider çizelgelerinde deneme üretimi dönemi ile ilgili herhangi bir gelire yer verilmemiştir. Gerçekte ise, deneme üretimi daha kısa veya uzun süreli olarak gerçekleştirilebilir ve bu dönemde üretilen ürünlerden bir gelir elde edilebilir.
Bu Sanayi Profili, örnek işletmelerden temin edilen bilgiler çerçevesinde hazırlandığı için, üretim metodu başta olmak üzere, ana ve yardımcı makina ve teçhizat vb. gibi hususlar da örnek alınan işletmelere bağlı olmaktadır. Profil konusu ürünün üretilmesi için, örnek alınan işletmelerde mevcut makina veya teçhizatın özellikleri sebebiyle herhangi bir başka makina ve teçhizat gerekmeksizin yapılan iş ve işlemler için gerçekte farklı veya ilâve makina ve teçhizatlar gerekebilir. Bu sebeple sabit yatırım tutarı çizelgelerinde, beklenmeyen giderler kalemi altında fizikî beklenmeyen giderler olarak belirli bir gider öngörülmüştür. Ayrıca, enflasyon ve döviz kurlarındaki değişiklikler sebebiyle, yatırım döneminde ortaya çıkacak maliyet farkları için fiyat artışlarından kaynaklanan beklenmeyen giderler kaleminde yine belirli bir gider öngörülmüştür. Yatırımcılarca yatırım öncesi yapılacak olan araştırmalar ve ciddi bir yatırım plânlaması ile bu profilde öngörülenlerden daha az beklenilmeyen masraf yapılması mümkün olabildiği gibi, tersine bir durum da söz konusu olabilir.
Yatırımcıların, bilgilendirme amaçlı bu profil kapsamında verilen malî bilgileri, burada açıklanan doğrultularda değerlendirmesi ve yatırım öncesi mümkünse kendi yatırım tutarı çizelgesi ile gelir ve gider çizelgelerini oluşturarak, yatırımın malî büyüklüğünü ortaya çıkarması uygun olacaktır.

		1. BÖLÜM		EKONOMİK DEĞERLENDİRME

1.1. Yatırım Konusu
Bu profil, domates salçası üretimini kapsar.

1.2. Üretilecek Mal ve Hizmetler
Bu profil konusu tesiste, sadece domates salçası üretilecektir. Yatırım, genel olarak imalat sektörünün, gıda ve içki imalatı bölümünde yer almaktadır. Gıda sektörünün ise meyve ve sebze işleme alt sektöründe yer almaktadır.
Tesiste TS 1466’ya uygun domates salçası üretimi yapılacaktır.
1.3. Pazar Durumu
Son yıllarda Dünya nüfusunda beklenenden çok artış olması ve özellikle de ülkemizin nüfusunun her yıl yaklaşık yüzde 2,5 oranında artmış olması nedeniyle, tarımsal ürün ve türevleri oldukça önem kazanmaktadır. Bu nedenle, bu ürünlere olan talebin artması kapasite ve üretim artışını zorunlu kılmaktadır. Ayrıca, hızla çoğalan insan topluluklarının gereksinimlerini karşılamak için, birim alandan daha bol ve kaliteli üretim, günümüz tarımsal üretiminin temel amaçlarındandır. Bu amaç, yeni teknolojilerden ve organizasyon modellerinden yararlanarak gerçekleştirilebilir.
Türkiye, yaklaşık 43 milyon ton yaş meyve ve sebze üretimi ile dünyanın önemli üretici ülkelerinden birisi konumundadır. Ülkemiz rakamsal olarak önemli bir üretici ülke görünümünde olmakla birlikte, ihracatın üretime oranı çok düşük olup, bu oran % 3,7 civarındadır. Bu yapının en önemli nedenleri ürünlerin gıda sanayinde hammadde olarak kullanılması ve yurt içinde tüketilmesi ile ihracata konu olan yaş meyve ve sebzelerin, uluslararası piyasalarda talep edilen miktar ve kaliteye uygun çeşitlerin olmamasıdır.
2005 yılı itibarıyla yaş meyve ihracatımız 1.227.000 ton, yaş sebze ihracatımız ise 554.000 ton olarak gerçekleşmiştir. Domates miktar olarak toplam sebze ihracatının %45’ini oluşturmaktadır.
Ülkemiz sahip olduğu üretim alanı ve ekolojik yapısı itibariyle yaş meyve ve sebze üretiminde kendine yeterli ve ihracat şansına sahip şanslı ülkelerden birisidir. Bu nedenle, daha çok ülkemizde yetiştirme imkânı kısıtlı olan veya yetiştirilmesi mümkün olmayan meyveler ithal edilmektedir.
Ülkemizde salça üretimi konusunda irili ufaklı 44 firma faaliyet göstermekte olup, toplam üretim kapasitesi 600.000 ton civarındadır. Belli başlı firmalar, Tat, Tukaş, Tamek, Penguen ve Akfa olarak gösterilebilir. Sayılan firmalar, pazarın yaklaşık % 60-70’ini oluşturmaktadır. Firmalar kalite ve fiyat açısından rekabet içerisindedir.

Üretim_ve_Talep_Durumu'>1.3.1. Üretim ve Talep Durumu
Sektörde yıllar itibariyle gerçekleştirilen domates, sanayi tipi domatesi ve domates salçası üretim miktarı ile ilgili veriler Türkiye İstatistik Enstitüsü’nden alınmıştır. Bu veriler aşağıda tablo 1’de verilmiştir.

Tablo 1: Türkiye’nin Domates, Sanayi Tipi Domates ve Salça Üretimi (1000 Ton)

Üretim	Yıllar
	2005	2006	2007(*)
Domates	10.050	9.855	9.945
Sanayi tipi domates	2.983	2.942	2.973
Domates salçası	265	220	240

Kaynak: (1) TUİK

(*) Tahmin
Tablodaki verilere göre kurutulmuş domates salçasının üretiminde başta hammadde yetersizliği olmak üzere tüketime bağlı olarak inişli çıkışlı bir durum göstermektedir.

İhracat_Durumu_Dış_Ticaret_Müsteşarlığından_alınan_domates_salçası_ile_ilgili_ihracat_verileri_aşağıda_tablo_2’de_verilmiştir.__Tablo_2'>1.3.2. İthalat ve İhracat Durumu
Dış Ticaret Müsteşarlığından alınan domates salçası ile ilgili ihracat verileri aşağıda tablo 2’de verilmiştir.

Tablo 2: Türkiye’nin Domates Salçası İhracatı (Miktar: Ton, Değer: 1000 $)

İhracat	2006		2007		2008
	Miktar	Değer	Miktar	Değer	Miktar	Değer
Domates Salçası	102.303	92.748	87.002	90.774	105.331	150.578

Kaynak: DTM

Tablonun incelenmesinden anlaşılacağı üzere, ülkemiz domates salçası ihracatının talebe bağlı olarak inişli çıkışlı bir durum arzettiği görülmektedir.

Salça ihracatımızın, AB ülkeleri, uzak ve yakın doğu ülkeleri, Afrika ve Arap ülkeleri gibi pek çok ülkeye yapılmaktadır. Bunların arasında en önemlileri olarak Japonya, İngiltere, İsviçre, Almanya, Libya, Suudi Arabistan ve Malezya sayılabilir.
Dış Ticaret Müsteşarlığından alınan domates salçası ile ilgili ithalat verileri aşağıda tablo 3’de verilmiştir.

Tablo 3: Türkiye’nin Domates Salçası İthalatı (Miktar: Ton, Değer: 1000 $)

İthalat	2006		2007		2008
	Miktar	Değer	Miktar	Değer	Miktar	Değer
Domates	71	134	66	78	550	1.369

Kaynak: DTM
Domates salçası ithalat edilmesine rağmen bu miktar çok düşük seviyelerde olmaktadır.
Tablonun incelenmesinden anlaşılacağı üzere, ülkemiz domates salçası ithalatının yine talebe bağlı olarak inişli çıkışlı bir durum arzettiği görülmektedir.

		2. BÖLÜM		TEKNİK DEĞERLENDİRME

2.1. İstihdam Durumu
Tesiste tam kapasitede geçici işçiler hariç olmak üzere toplam 35 kişi istihdam edilecektir. İstihdam edilecek personel ve nitelikleri aşağıda verilen tablo 4’de belirtilmiştir.
Tablo 4: İstihdam Edilecek Personel

İstihdam Edilecek Personel	Niteliği		Sayısı
İşçi	Düz işçi	20	102
	Nitelikli işçi	2
	Geçici İşçi	80
Teknik Eleman	Teknisyen	2	3
	Mühendis	1
Büro elemanı			3
Yönetici			3
Diğer			4
Toplam Personel			115

Not: Tesiste, üç ay süreyle geçici statüde 80 işçi çalıştırılacağı öngörülmüştür.

2.2. Üretim Teknolojisi
Salça üretiminde domatesler yıkanır, parçalanır, katı atıklarından, yani kabuk, çekirdek ve elyaf gibi maddelerinden ayrıldıktan sonra domatesin suyu çıkarılır. Elde edilen domates suyu değişik düzeylerde konsantre edilerek püre ve salça ürünleri elde edilir. Domates suyu elde edilmesi esnasında yada son ürün olan salçanın yeniden işlenmesiyle domates sosu elde edilebilir. Domates sosuna baharat, şeker, tuz ve sirke gibi katkı maddeleri ilavesiyle de ketçap adı verilen ürün elde edilebilir.
Soğuk yöntemle salça imalinde, domatesler parçalandıktan sonra 85°C'ye kadar ısıtılır. Daha sonra finiser denilen elektrikli cihazdan geçirilerek kabuk ve çekirdekleri ayrıldıktan sonra damates suyu elde edilir. Domates suyu, evaporatör ve bullerde istenen brix'e kadar koyulaştırılır. Ön ısıtma sıcaklığı 60-65 C°'dir. Sıcak yöntemde ise parçalanmış domates 90C° sıcaklıkla karşılaşır, pektolitik enzimler önce inoktit hale getirilir. Bu yöntemde vizkozite çok yükselir.
Soğuk yöntemle elde edilen salçalarda renk iyi viskozite yetersizdir.

Hot break yönteminde daha yüksek viskoziteli ve yüksek pektin içerikli salça elde edilebilmektedir. Bu yöntemle enzim inaktivasyonu hızlı olarak gerçekleştirilmesi nedeniyle piyasada daha fazla aranan özellikler elde edilebilmektedir.

2.3. Üretim Akış Şeması
Domates salçası üretim akış şeması aşağıda verilmiştir.

Aktarma Bandı	◄	Yıkama ve Seçim
▼
Parçalama (Turbo Kırıcı)
▼
Ön Isıtma (Monopomp-Tank)
▼
Pulper ve İnce Elekten Geçirme (Turbo Eksraktör ve Posa Elevatörü)	►	Posa Ayırma
▼
Evaparatör
▼
Pastörizasyon
▼
Dolum
▼
Kapatma

2.4. Makina ve Teçhizat
Tesiste kullanılacak ana makina ve teçhizat aşağıda tablo 5’deverilmiştir.