Dr. Recep Albayrak Türklerin İranı

(Dr.Muhammed Cevad Meşkûr, NazaRi be-Tarih-i Azerbaycan, s.701-702; Dr.Hamid Cilveger, Azerbaycan Folklor Derlemeleri)

Burada bahsettiğimiz Lekler Kacar ili tayfalarından kabul edilir. Türk Lekler, İrani dil grubundan Lekçe konuşan ve Lekistan etnik bölgesinde yaşayanlarla karıştırılmamalıdır. Öte yandan Etnik Leklerin Kuzey Kafkasya’daki “Lak/ Gazi Kumuk”larla ilgileri bulunmamaktadır. Kuzey Kafkasya halklarından olan “Lak”ların adı, batı dillerinden Türkçe’ye aktarıldığında “Lek” olarak telaffuz edilmektedir. Hem telaffuz yanlıştır. Hem de İran’daki etnik “Lek” grubu ile yakından-uzaktan herhangi bir ilişkisi bulunmamaktadır. Bazı yazarların İran ile ilgili araştırmalarında Kuzey Kafkasyalı “Lak”ların adı Lek olarak geçmektedir. Bu doğru olmadığı gibi, İran Türkleri ile ilgili çalışmalarda bilgi kirliliğine sebep olmaktadır.

*

Savucbulag/ Mahabad Şahseven İlinin Trajedisi

Meşrutiyet inkılabı sırasında Mugan’da yaşayan Şahseven ilinden bir grup, ana kitleden ayrılarak, Batı Azerbaycan BV’nin Savucbulag, şimdiki Mahabad topraklarına göç etti. Savucbulak Şahsevenleri adıyla anılmaya başlayan Karaçorlu, Mukaddem, Demkanlu, Yağbastı ve İnallu tayfaları, nüfus bakımından oldukça zayıftır. Bu nedenle il/ ulus özelliklerini kaybetmişlerdir. Diğerleri ise, göçe devam etmektedir. Karaçorlular, Azerbaycan’da Türk, Horasan’da Kürt tayfaları arasında sayılmaktadır Tadât edilmektedir.

Bu il mensupları, İran-Irak savaşı sırasında, Kürtlerin saldırılarına maruz kalmış, malları ve hayvanları çalınmaya başlamıştır. Böylece kışlakları olan Mahabad’ın Viranşehr/ Şehr-i Viran köyünde emniyet kalmamıştır. Güvenliğin ortadan kalkması nedeniyle, parçalanarak emniyetli gördükleri çevre köylerden ev ve arazi satın alıp yerleşme derdine düşmüşlerdir. Öte yandan yaylakları olan Halifan-Yazdağı bölgesi, Han-Tavus, Şerefe, Molla Deresi, Duab, Şeleken, Biken-Kale ve Golan mıntıkasındaki Elis’e gidemez olmuşlar ve aşiretlerinden ayrılmışlardır.

Haydarlu tayfasından yaklaşık 100 aile Selim Han, Delereş ve Kani-Zerd yayalalarına göçe devam ederek, emniyetin az olduğu Yazdağı, Şeleken ve Sertip Bulağı yaylalarına az sayıda hayvanla çobanlarını göndermektedirler. Şahseven kadınları, uzun ve yorucu yolu göze alıp, ürettikleri süt ve süt ürünlerini at ve katırlara yükleyerek, her gün şehre satmaya gitmektedir.

Şahseven ilinin bölgedeki son bakiyesi olan 367 aile, “Bölük” de denen 90 oba halinde göçe devam etmekte ve il/ ulus yapısını korumaya gayret sarfetmektedir. Bunlardan Mahabad etrafında bulunan dört tayfanın yaylak ve kışlakları şöyledir:

1. Yar Ahmedlu tayfası: Bu tayfadan 10 aile göçe devam etmektedir. Kışlakları Mahabad/ Şehr-i Viran’daki Ermenek, yaylakları Heştrud çevresindeki Ağdağ’dır.

2. Hacıoğlu/ Hacoğlu tayfası: Batı Azerbaycan’da yaşayan Şahsevenlerin en büyük tayfasıdır. Aile sayısı 205’tir. 57 oba halinde yapılanmıştır. Bu tayfa Mahabad, Miyanduab Miyandab, Merağa ve Heştrud çevresinde perakende haldedir. Yaylakları Sehend dağıdır.

3. Kara Musalu tayfası: 38 aile olup, sekiz oba halinde yapılanmıştır. Mahabad, Miyandab, Heştrud ve Merağa çevresinde perakende olarak yaşamaktadır. Sehend dağının Bayındur bölgesi yaylaklarıdır.

4. Ağbaşlu tayfası: 26 aile olan Ağbaşlular, beş obadır. Kışlakları Mahabad/ Şehr-i Viran, Yaylakları ise, Serecu köyüdür. (http://bicar-qorva-az.blogspot.com/2008,2009)

Kuşçu-Enzel ve Nazluçay Mıntıkası Türkleri

ya da

Urumiye Bölgesi Sünni Azerbaycan Türkleri
Kuşçu-Enzel ve Nazluçay Mıntıkası Türkleri, Batı Azerbaycan Bölge Valiliği il merkezi Urumiye ve çevresinde oturmaktadır. Nüfusları bugün yaklaşık 35-40 bin civarındadır. Azerbaycan Türkü olan bu grubunun özelliği, sadece Sünni/ Şafii olmalarıdır. Özellikle Urumiye’de oturanlar şehir yaşamının bir parçasıdır. Eğitim seviyeleri vasatın üstünde aydın insanlardır. Batı Azerbaycan Bölge Valiliği sınırları dâhilinde yaşayan Türk aşiretlerinden olan Küresinliler de Sünni/ Şafii’dir. Kuşçu-Enzel ve Nazluçay Mıntıkası Türkleri, Azerbaycan Türkleri’nin bir parçasıdır.

Kuşçu-Enzel Mıntıkası Yerleşim Birimleri