Yerlerinden olmuş kişiler aşağıdakiler bağlamında çok daha yüksek bir risk altındadırlar:
Cinsiyete dayalı şiddet kurbanı olmak
Aile üyelerinden ayrı düşmek
Eğitimden dışlanmak
Çocuklarının sömürülmesi
İşsiz olmak ...
II. Yerinden Olmuş Kişi kimdir?
“Ülke içinde yerinden olmuş kişiler; zorla ya da zorunda kalarak evlerinden veya sürekli yaşamakta oldukları yerlerden, özellikle silahlı çatışmaların, yaygın şiddet hareketlerinin, insan hakları ihlallerinin veya doğal ya da insan kaynaklı felaketlerin sonucunda veya bunların etkilerinden kaçınmak için, uluslararası düzeyde kabul görmüş hiçbir devlet sınırını geçmeksizin kaçan ya da bu yerleri terk eden kişiler ya da kişi gruplarıdır. ”
= iki unsur:
= iki unsur:
(1) hareketin gönülsüz niteliği, (2) bu tür hareketin ulusal sınırlar için meydana gelmesi.
III. Yerinden Olmuş Kişilerin Hakları: Ülke İçinde Yerinden Olma Konusunda Yol Gösterici İlkeler
1992:BM Genel Sekreteri Yerinden Olmuş Kişilerin İnsan Hakları Özel Temsilcisinin Yetki Alanının Yaratılması (Dr. Francis Deng)
1998: Ülke İçinde Yerinden Olma Konusunda Yol Gösterici İlkeler
Bölüm I: Genel İlkeler (1-4)
“Ulusal yetkililer, kendi yetki alanları dahilinde yerlerinden olmuş kişilerin korunmasını sağlamak ve onlara insani yardımda bulunmak konusunda öncelikli olarak görev ve sorumluluk sahibidirler.” (İlke 3)
Sorumluluk olarak egemenlik
Bölüm II: Yerinden olmaya karşı korunma (İlkeler 5-9)
Bölüm II: Yerinden olmaya karşı korunma (İlkeler 5-9)
İlke 6: Keyfi yerinden çıkarılmaya karşı korunma hakkı
İlke 7: Meşru tahliyeler ya da yer değiştirmeler durumunda teminatlar
Bölüm III: Yerinden olma esnasında koruma (İlkeler 10-23)
İlke 18: temel gıda / barınma / sağlık hizmetleri
Bölüm IV: İnsani Yardım (İlkeler 24-27)
İlke 25: Ulusal hükümetlerin temel sorumluluğu / erişimin keyfi reddinin yasaklanması
Bölüm V: Yerinden olma sonrası aşama (İlkeler 28-30)
Kavramsal fikirler
Ülke içinde yerlerinden olan kişiler, evlerinden ayrılsalar da, mültecilerin tersine, normal olarak vatandaşı oldukları ülkeyi terk etmemişlerdir.
O ülkenin vatandaşları için mevcut olan bütün insan haklarına ve IHL teminatlarına başvurabilirler.
Ülke içinde yerlerinden olan kişiler çok özel gerçek bir durum deneyimlerler ve bu sebeple özel ihtiyaçları vardır.
Ülke içinde yerlerinden olan kişilerin ihtiyaçlarına cevap veren bu yasal hükümleri daha ayrıntılı bir şekilde yeniden ifade etmek ve ülke içinde yerinden olma durumlarında uygulanmalarını kolaylaştırmak için bu hükümleri ayrıntılarıyla açıklamak gereklidir.
Ülke içinde yerlerinden olan kişilerin ihtiyaçlarına cevap veren bu yasal hükümleri daha ayrıntılı bir şekilde yeniden ifade etmek ve ülke içinde yerinden olma durumlarında uygulanmalarını kolaylaştırmak için bu hükümleri ayrıntılarıyla açıklamak gereklidir.
Bağlayıcı bir araç olmayan ama yüksek derecede geçerli bir doküman: 2005 Dünya Zirvesi Sonucu :
“Ülke İçinde Yerinden Olma Konusunda Yol Gösterici İlkeleri, ülke içinde yerlerinden olan insanların korunması için önemli bir uluslar arası çerçeve olarak tanıyor ve ülke içinde yerlerinden olan insanların korumasını artırmak için etkili tedbirler almaya karar veriyoruz.”
IV. Yerinden Olma Aşamasından Sonrası
İlke 28
Yetkili makamlar, ülke içinde yerinden olmuş kimselerin kendi istekleri ile güvenlik ve saygınlık içerisinde evlerine veya sürekli yaşadıkları yerlere geri dönmeleri veya kendi istekleri ile ülkenin bir başka yerine yerleşmeleri koşullarını oluşturma ve bunun gerektirdiği yolları sağlamak konusunda öncelikli görev ve sorumluluk sahibidir. Bu makamlar ülke içinde yerinden olmuş kişilerden geri dönmüş ve yeniden yerleştirilmiş kişilerin yeniden entegrasyonunu kolaylaştırma konusunda çaba gösterir.
2. Ülke içinde yerinden olmuş kimselerin, geri dönüş, yeniden yerleşme ve yeniden entegrasyonlarının planlanması ve idare edilmesi konularına bütünüyle katılmalarının sağlanması için özel gayret gösterilmelidir.
İlke 29
İlke 29
1. Ülke içinde yerinden olmuş kimseler arasında evlerine veya sürekli yaşadıkları yerlere dönenler veya ülkenin başka bir yerine yerleşenlere karşı yerlerinden olmuş olmalarından dolayı ayrımcılık yapılamaz. Bu kişilerin kamu faaliyetlerine her düzeyde tam ve eşit olarak katılma ve kamu hizmetlerinden eşit olarak faydalanma hakları vardır.
2. Yetkili makamların, geri dönen veya yeniden yerleştirilen ülke içinde yerinden olmuş kimselerin geride bırakmış oldukları veya yerlerinden olmaları sırasında ellerinden alınmış olan mal ve mülkleri geri alma konusunda mümkün olduğunca yardımcı olmak konusunda görev ve sorumlulukları vardır. Bu mal ve mülkün yeniden elde edilmesinin mümkün olmadığı durumlarda, yetkili makamlar, bu kimselere uygun tazminat veya benzeri başka adil giderim araçları sağlamalı veya bu yönde yardımcı olmalıdır.
1. Seçme Özgürlüğü
Alternatifler:
Evlerine veya sürekli yaşamakta oldukları yerlere geri dönüş
