Dış lastik bak lastik

dişlisazancık, Atheriniformes takımının Cyprinodontidae familyasından, başta Afrika ve Yenidünya'nın tropik bölgeleri olmak üzere tüm yeryüzüne dağılmış, ince uzun gövdeli birkaç yüz balık türünün ortak adı. Tatlı, tuzlu ve acı sularda yaşayabilen bu balıklara, bazı çöllerdeki sıcak su kaynakla- nnda bile rastlanır. Uzunlukları genellikle 15 cm'yi bulursa da türlerin bir bölümü çok daha küçüktür. Hayvan ve bitki ayırımı yapmaksızın suyun yüzeyinde beslenirler, Dişlisazancıklar, aynı takımdan akrabaları olan ve lepistes (gupi), moli, plati, kılıçkuy- ruk gibi çok tanınmış akvaryum balıklannı içeren Poeciliidae(*) familyasının üyelerine çok benzer. Aralanndaki temel fark. Poeci- liidae üyelerinin canlı yavru doğurarak, bütün dişlisazancıkların ise yumurtlayarak çoğalmasıdır. Geçici su birikintilerinde yaşayan türler yumurtalannı dipteki çamurla- nn arasına gömer ve kışın kuruyan gölcük, yazın yeniden suyla doluncaya kadar yumurtaların gelişmesi durur. Güney Amerika ve Afrika'da dağılmış olan bu türlerin yaşam çevrimi genellikle bir yıl içinde tamamlanır.

Dişlisazancıkların birçok türü göz alıcı renklerinden ötürü akvaryumlarda beslenir. En tanınmış cinsleri, başta lir kuyruk olmak üzere bazı akvaryum balıklannı içeren Ahp- yosemiorı, Epiplatys, Rivulus ve Aphanius' tur; bu son cinsin Aphanius fasciatus ve A. dispar türleri Batı ve Orta Anadolu'daki acı ve tatlı sularda da yaşar. A. burduricus ise yalnız Burdur Gölünden tanınan bir türdür. Daha iri balıklara yem oldukları için beslenme zincirinin önemli bir halkası sayılan dişlisazancıklar ayrıca olta yemi olarak kullanılır ve sivrisinek larvalarıyla beslendikleri için bu böceklerle mücadelede büyük yarar sağlar.

California kıyılarında ve ABD'nin batısındaki bazı tuz göllerinde yaşayan Cyprino- don cinsinden dişlisazancıkların soyu tükenmek üzeredir.

dişotu (Ammi visnaga), hiltan, kilir ya da kürdanotu olarak da bilinir, maydanozgiller (Apiaceae ya da Umbelliferae) familya-

Dişotu (Ammi visnaga)

Turhan Baytop Koleksiyonu

sından biryıllık otsu bitki. Yakındoğu'da, Afrika'nın kuzeyinde ve Türkiye'de (Trakya, Batı ve Güney Anadolu) yaygın olarak yetişir. Meyvelerinin saplan kürdan gibi kullanıldığı için bu adla anılan, yaklaşık 100 cm yüksekliğindeki bitkinin parçalı yapraklan ve beyaz çiçekleri vardır. Meyveleri 2 mm uzunluğunda, hafif sivrilmiş oval biçimli ve esmer renklidir. Bu keskin kokulu ve acımsı meyveler çok eskiden beri bazı yörelerde kalp damarlarını genişletici, idrar ve gaz söktürücü, öksürük kesici, taş ve kurt düşürücü ilaç olarak kullanılır. Gene Yakındoğu ülkeleri ile Türkiye'de yetişen yabani dişotu (A. majus) 25-100 cm yükseklikte, beyaz çiçekli otsu bir bitkidir; ortalama 1,5-2 mm uzunlukta, kokusuz meyveler verir.