Kaynak: İrlanda Merkez İstatistik Ofisi (CSO)
İrlanda’nın ihraç ettiği temel ürünler arasında; tıbbi malzeme ve ilaç, organik kimyasallar, uçucu yağlar esans maddeleri, tuvalet ve temizlik müstahzarları, muhtelif imalat sanayi ürünleri, mesleki, bilimsel ölçü ve kontrol cihazları, büro makineleri ve diğer kimyasal maddeler önemli ürünleri oluşturmaktadır.
4.3.3. İrlanda’nın Başlıca Maddelere Göre İthalatı
İrlanda’nın 2012 Yılı İtibariyle Genel İthalatındaki İlk 20 Ürün
(Milyon €)
SIRA
|
SITC
|
ÜRÜN
|
2011
|
2012
|
Değişim (%)
|
1
|
33
|
Petrol ve petrol ürünleri
|
5,324
|
5,336
|
0.21%
|
2
|
54
|
Tıbbi malzeme ve ilaç
|
4,387
|
4,127
|
-5.92%
|
3
|
75
|
Büro makineleri, otomatik bilgi işlem makineleri
|
2,693
|
2,635
|
-2.15%
|
4
|
79
|
Diğer ulaşım araçları
|
2,347
|
2,491
|
6.13%
|
5
|
51
|
Organik kimyasallar
|
2,456
|
2,480
|
0.97%
|
6
|
89
|
Muhtelif imalat sanayi ürünleri
|
2,310
|
2,312
|
0.09%
|
7
|
77
|
Elektrikli makineler, aparatları, aksesuarları ve parçaları
|
2,102
|
1,910
|
-9.13%
|
8
|
84
|
Hazır giyim
|
1,656
|
1,637
|
-1.14%
|
9
|
78
|
Yol taşıtları (hava amortisörlü araçlar dahil)
|
1,711
|
1,607
|
-6.08%
|
10
|
34
|
Doğalgaz ve mamulleri
|
1,354
|
1,450
|
7.09%
|
11
|
99
|
Tüm diğer mal ve işlemler
|
908
|
1,233
|
35.81%
|
12
|
76
|
Haberleşme ve ses cihazları
|
1,058
|
1,193
|
12.81%
|
13
|
55
|
Uçucu yağlar, esans maddeleri, tuvalet ve temizlik müstahzarları
|
1,031
|
1,040
|
0.93%
|
14
|
87
|
Mesleki, bilimsel ölçü ve kontrol cihazları
|
953
|
1,008
|
5.79%
|
15
|
05
|
Sebze ve meyve
|
959
|
1,002
|
4.50%
|
16
|
93
|
Türüne göre sınıflandırılmamış özel işlemler ve emtialar
|
1,030
|
974
|
-5.39%
|
17
|
74
|
Genel endüstri makineleri, ekipmanları (nes) ve parçaları
|
950
|
946
|
-0.46%
|
18
|
04
|
Hububat ve hububat müstahzarları
|
800
|
923
|
15.43%
|
19
|
71
|
Enerji üreten makina ve ekipman
|
771
|
858
|
11.36%
|
20
|
64
|
Kağıt-karton ve kağıt, karton esaslı mamuller
|
788
|
846
|
7.37%
|
İlk 20 Madde Toplamı
|
35,587
|
36,009
|
1.19%
|
İlk 20 Maddenin Toplam İthalat İçindeki Yeri
|
73.66%
|
73.44%
|
|
Kaynak: İrlanda Merkez İstatistik Ofisi (CSO)
İrlanda’nın ithal ettiği önemli ürünler arasında; petrol ve petrol ürünleri, tıbbi malzeme ve ilaç, büro makineleri, otomatik bilgi işlem makineleri, diğer ulaşım araçları, organik kimyasallar, muhtelif imalat sanayi ürünleri, elektrikli makineler, hazır giyim ve yol taşıtları yer almaktadır.
4.3.4. İrlanda’nın İhracatında Ülke Sıralaması
İrlanda’nın 2012 Yılı İtibariyle İhracatındaki İlk 23 Ülke
|
Sıra
|
Ülke
|
(Milyon €)
|
1
|
ABD
|
18,160
|
2
|
İngiltere ( Kuzey İrlanda Dahil)
|
15,240
|
3
|
Belçika
|
13,548
|
4
|
Almanya
|
7,526
|
5
|
İsviçre
|
5,070
|
6
|
Fransa
|
4,428
|
7
|
Hollanda
|
3,347
|
8
|
İspanya
|
2,767
|
9
|
İtalya
|
2,684
|
10
|
Japonya
|
2,101
|
11
|
ÇHC
|
1,565
|
12
|
İsveç
|
804
|
13
|
Kanada
|
781
|
14
|
Avustralya
|
724
|
15
|
Meksika
|
680
|
16
|
Polonya
|
676
|
17
|
Suudi Arabistan
|
626
|
18
|
Rusya
|
603
|
19
|
Hong Kong
|
594
|
20
|
İsrail
|
554
|
21
|
Danimarka
|
516
|
22
|
Singapur
|
513
|
23
|
Türkiye
|
455
|
İlk 23 Ülke Toplamı
|
83,960
|
İlk 23 Ülke Toplamının Genel İhracat İçindeki Yeri
|
91.25%
|
Kaynak: İrlanda Merkez İstatistik Ofisi (CSO)
Türkiye Singapur’un ardından İrlanda’nın 2012 yılı ihracatında 23. sırada yer almaktadır.
4.3.5. İrlanda’nın İthalatında Ülke Sıralaması
İrlanda’nın 2012 Yılı İtibariyle İthalatındaki İlk 23 Ülke
|
Sıra
|
Ülke
|
(Milyon €)
|
1
|
İngiltere ( Kuzey İrlanda Dahil)
|
16,442
|
2
|
ABD
|
6,398
|
3
|
Almanya
|
3,414
|
4
|
ÇHC
|
2,742
|
5
|
Hollanda
|
2,312
|
6
|
Fransa
|
1,902
|
7
|
İsviçre
|
958
|
8
|
Belçika
|
955
|
9
|
Kayda girmeyen AB ülkeleri ithalat toplamı (tahmini)
|
950
|
10
|
Norveç
|
938
|
11
|
İtalya
|
773
|
12
|
Japonya
|
728
|
13
|
Cezayir
|
715
|
14
|
Nijerya
|
675
|
15
|
İspanya
|
649
|
16
|
AB üyesi olmayan diğer ülkeler
|
620
|
17
|
Brezilya
|
516
|
18
|
Danimarka
|
460
|
19
|
Hindistan
|
365
|
20
|
Polonya
|
365
|
21
|
İsveç
|
361
|
22
|
Güney Kore
|
333
|
23
|
Türkiye
|
309
|
İlk 23 Ülke Toplamı
|
43,882
|
İlk 23 Ülke Toplamının Genel İthalat İçindeki Yeri
|
89.50%
|
Kaynak: İrlanda Merkez İstatistik Ofisi (CSO)
Ülkemiz İrlanda’nın ithalatında 23. sırada yer almakta olup, İrlanda’ya 2012 yılında 309 milyon € değerinde ihracat yapmıştır.
BÖLÜM II
1. TÜRKİYE İLE EKONOMİK VE TİCARİ İLİŞKİLERİN GELİŞİMİ
GENEL:
İrlanda’da 1845-1851 yılları arasında yaşanan büyük kıtlık sırasında ada halkından toplam 1 milyon kişi hayatını kaybetmiş veya 1 milyon kişi başka ülkelere göç etmek zorunda kalmıştır. Sözkonusu kıtlık sürerken 1847 yılında Osmanlı Padişahı Abdülmecit o tarihte İngiliz egemenliği altında bulunan İrlanda’ya 1000 Pound tutarında para yardımı yapmıştır. Bir söyleme göre, adaya ayrıca tahıl ve gıda maddesi yüklü 5 gemi gönderildiği ifade edilmektedir.Osmanlı yardımının yapıldığını kanıtlayan Babıali belgesi ve İngiliz sömürge yönetiminin, İrlanda mahalli makamlarının ve ileri gelenlerinin teşekkür yazıları Başbakanlık Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü Osmanlı Arşivleri Dairesi tarafından gün ışığına çıkarılmıştır.
İrlanda’nın tarihi şehirlerinden olan Drogheda’nın kuruluşunun 800., büyük kıtlığın 150. yıldönümleri münasebetiyle 2 Mayıs 1995 yılında dönemin belediye binasına yapılan yardımın anısına bir şükran plaketi törenle asılmıştır.
İrlanda’da 11 Aralık 1972 tarihinde Paris Büyükelçiliğimize bağlı bir büro ile faaliyete geçilmiş, bilahare 10 Aralık 1973’de Dublin Büyükelçiliğimiz açılmıştır. İrlanda’nın Ankara Büyükelçiliği ise 1998 yılında açılmıştır.
Uzun bir durgunluk yaşayan ikili ilişkilerimizde İrlanda’nın dünyaya açıldığı ve büyük bir ekonomik kalkınma kaydettiği 1990’lı yıllarda nispi bir canlanma olmuştur.
1.1. Ekonomik İlişkilerin Genel Durumu
1.1.1.Yatırımlar
İrlanda’da ekonomik kriz sonrasında toplam 7 adet Türk sermayeli şirket faaliyet göstermekte olup, bunların bir kısmı Dublin’deki “Uluslararası Finansal Hizmetler Merkezi”nde işlem yapan finansal hizmet şirketleridir.
Ayrıca, Eczacıbaşı grubunun “Vitra Ireland Ltd.” unvanlı firması Arklow şehrinde duvar fayansı üretimi alanında faaliyette bulunmaktaydı. Ancak, İrlanda ekonomisinde yaşanan ekonomik kriz ortamında talepteki daralmaya paralel olarak 2008 yılı Aralık ayından itibaren ise özellikle İngiltere pazarına dayalı talep yetersizliğinden dolayı firmanın İrlanda’daki üretimi durmuştur.
2012 yılı itibariyle, İrlanda’da Beko Plc adlı firmanın İrlanda’nın Meath bölgesinde ofis ve showroomu mevcut olup yatırımları bulunmaktadır.
Bakanlığımız verilerine göre, 2011 yılı itibariyle ülkemizde 287 adet İrlandalı yabancı sermayeli firma faaliyette bulunmakta olup, 78 adet firma gayrimenkul sektöründe, 70 adet firma inşaat sektöründe ve 39 adet firma otel ve restoran gibi sektörlerde faaliyette bulunmaktadır.
1.1.2.Müteahhitlik Hizmetleri
İrlanda’da 2008 yılının ikinci yarısında başlayan ekonomik kriz, ülkede özellikle müteahhitlik sektörünü olumsuz yönde etkilemiş ve büyük inşaat firmaları maddi sıkıntı içine girmişlerdir. The Society of Chartered Surveyors Ireland tarafından yapılan bir analize göre; 1995 ile 2007 yılları arasında altın çağını yaşayan müteahhitlik sektörü, 2006 yılında GSMH’nın yaklaşık %25’ine (39 milyar €) ulaşmış, 2011 yılında ise GSMH’nın %7’sine (8.7 milyar €) düşmüştür.
Yine aynı araştırmaya göre, inşaat sektörünün 2012 yılında 7.5 milyar €’ya düşeceği tahmin edilmektedir. Böylece müteahhitlik sektörünün ardarda 5 yıl boyunca daralarak, GSMH’nın %6’sına gerilemesi beklenmektedir.
Müteahhitlik sektörünün bu kırılgan hassas yapısı, 2007 yılından beri İrlanda ekonomisinin zayıflamasına yol açan başlıca faktördür. Ayrıca, inşaat sektörü ile bağlantılı tüm diğer sektörleri (inşaat malzemeleri, hijyenik yapı malzemeleri, mobilya ve yan sanayi, ısıtıcı-soğutucular vs.) de olumsuz etkilenmiştir.
2012 yılında İrlanda’da müteahhitlik sektörü, özel sektör yatırımlarını engelleyen kırılgan ekonomik koşullar başta olmak üzere başka sıkıntılar da yaşamaktadır. İrlanda’nın inşaat sektörünün altın çağlarından geriye kalan fazla kapasite, proje finansmanlarının sağlanmasında yaşanan güçlükler, sektörün faaliyetlerinin düşmesinde ki başlıca sebeplerdir.
İrlanda’da 2008 yılından beri yaşanmakta olan ekonomik kriz nedeniyle büyük altyapı projeleri durdurulmuştur. İrlanda Başbakanı Enda Kenny 2012 yılı bütçesinde yer alacak tedbirlerin çok sıkı olacağını ve Avrupa Birligi ile IMF’nin ekonomiyi kurtarma paketinde yer alan İrlanda’nın 2015 yılı itibariyle bütçe açığının GSYİH’ya oranını %2.9’a indirilmesi hedefini karşılamak üzere Hükümetin çok zor kararları almak zorunda bulunduğunu ifade etmiştir.
Bu kapsamda, Kuzey Metro Projesi, DART Metrosu, Batı Metrosu gibi önemli birçok ulaştırma yatırım projeleri iptal edilmiş ve bazıları ise ertelenmiştir. Öte yandan, hastahane yapımı, okul inşası ve bilgi teknolojileri projeleri devam edecektir.
İrlanda İnşaat Sektörü Federasyonu (Construction Industry Federation-CIF), uluslararası mali krizin geçmiş yıllara göre, daha fazla banka finansmanına ihtiyaç duyan büyük projelere finansman temininin sorun yaratacağına ve borç para verebilecek durumda bulunan bankaların ise sınırlı olduğuna dikkat çekmektedir.
İrlanda’da müteahhitlik sektöründe genellikle İrlandalı firmalar faaliyette bulunmakla beraber, yol inşaatı ve şehirlerarası otoyol inşaatı projelerinde Avrupa Birliği ülkelerinin (özellikle Almanya, Birleşik Krallık) müteaahitlik firmalarının ağırlığı bulunmaktadır.
Enterprise Ireland adlı kuruluştan temin edilebilen bilgiye göre; İngiltere, İrlanda inşaat sektöründeki varlığını Carillion, Balfour Beatty, RPS, ARUP, Mott Macdonald and WS Atkins gibi firmalar aracılığıyla İrlanda’nın değişik bölgelerinde sağlamaktadır.
Halen, İrlandalı müteahhitlik firmalarınca, yurtdışında örneğin Orta-Doğu ülkelerinde, İngiltere ve Orta ve Doğu Avrupa ülkelerinde ortaya çıkabilecek yatırım fırsatlarının, değerlendirildiği bilinmektedir. Enterprise Ireland yetkilisinden alınan bilgiye göre İrlanda’nın yurtdışında aldığı büyük inşaat projeleri aşağıdaki gibidir:
PROJENİN CİNSİ
|
PROJENİN YERİ
|
Finansal Merkez İnşaatı
|
Riyad/Suudi Arabistan
|
Yol İnşaatı
|
Polonya
|
Rüzgar Çiftliği ve Yol İnşaatı
|
İskoçya, Galler ve İngiltere
|
Enerji Üretim Projeleri
|
Birleşik Krallık
|
Petrol ve Gaz Projeleri
|
Batı Avustralya (Shakalin ve Caspian Bölgeleri)
|
İlaç Projeleri
|
Fransa, İskandinavya, Almanya, İspanya vb.
|
Hükümet Ulusal İyileştirme Stratejisi kapsamında çevreye zarar vermeyen Yeşil Satın Alma konularına odaklanmıştır. İklim değişikliğine karşı mücadele etmek ve sera gazı emisyon salımını azaltmak amacıyla Yeşil Satın Alma Stratejisi kapsamında 2020 yılına kadar yeşil inşaat ürünlerinin ve enerji tasarrufu sağlayan yapı malzemelerinin kullanımı teşvik edilecektir. Buna göre, mesken, kamu ve ticari konutlarda çevreye karşı daha duyarlı (0) sıfır karbon salımı formundaki örneğin akustik yalıtım, akustik tavan, çevre dostu çimento, enerji tasarrufu sağlayan ısıtma ve havalandırma sistemleri, termal enerji ve sıcak su tesisat sistemleri,enerji kullanımını azaltan alüminyum kaplamalı cephe sistemleri gibi yeşil yapı malzemesi ürünlerin tüketiciler tarafından kullanımları teşvik edilmektedir.
Dolayısıyla, İrlanda’da geleneksel ürünler üreten firmalarımıza ilave olarak çevresel ürünler, ileri teknolojik ürünler ve yenilikçi ürünler üreten ve ihraç eden firmalarımızın AB bölgesindeki kamu alımları harcamalarından daha fazla pay alabileceği düşünülmektedir.
Ülkede kısa ve orta vadede uluslararası ihaleye çıkan/çıkacak PPP yatırım projeleri www.etenders.gov.ie websitesinden üye olmak kaydıyla takip edilebilmektedir. Burada, İrlanda bayrağı ile yayımlanan ihaleler küçük projeleri, AB bayrağı ile duyurulan ihaleler ise nispeten daha büyük projeleri kapsamaktadır.
İrlanda’da müteahhitlik sektöründe kamu ihalesi kazanılmasında firmalarımızın İrlanda’lı bir firma ile beraber bir projeye ortak olmalarının pazara giriş ve sonrasında karşılaşılacak güçlüklerin aşılmasında faydalı olacağı düşünülmektedir.
Pazara girişte İrlanda müteahhitlik sektöründe yabancı firmalara yönelik kısıtlamalar bulunmamaktadır. Projelerin finansmanında genel olarak banka aracılığıyla sağlanmakta ancak, ülkenin ekonomisinin içinde bulunduğu zor durum nedeniyle banka finansmanı biraz sıkıntılı olmaktadır.
İrlanda İstatistik Enstitüsünden alınan bilgilere göre; İrlanda inşaat sektörü 2006 yılında 16.2 milyar € ile Brüt Katma Değer olan 155.7 milyar €’nun %10.4’ünü oluştururken, 2011 yılında 4.5 milyar € ile Brüt Katma Değer olan 141 milyar €’nun % 3.2’sini oluşturmaktadır.
Yine İrlanda İstatistik Enstitüsünden alınan bilgilere göre İrlanda inşaat sektörü 2006 yılında 16.2 milyar € ile Gayri Safi Yurtiçi Hasıla (GSYİH) olan 178.3 milyar €’nun %9.1’ini oluştururken, 2011 yılında 4.5 milyar € ile Gayri Safi Yurtiçi Hasıla (GSYİH) olan 155.9 milyar €’nun % 2.9’sini oluşturmaktadır.
Yukarıda verilen bilgilerden de anlaşılacağı üzere, İrlanda ekonomisi 2006 yılından bu yana hem Brüt Katma Değer bazında, hem de GSYİH bazında ciddi düşüş kaydetmiştir. İnşaat sektörü ise, bu küçülen değerlere nazaran 2 kat daha küçülmüştür.
İrlanda Ulusal Standartlar Kurumu (National Standarts Authority of Ireland) inşaat sektörü ve müteaahitlik hizmetleri ile ilgili çok sayıda malzeme, test, sağlık ve güvenlik/emniyet, kullanım-erişim ve düzenlemelerle ilgili standartlar oluşturmaktadır. Sözkonusu standartlar mimarlar, müteahhitler, gayrimenkul sahipleri, site yöneticileri, konut müteaahitlik firmaları, yapı mühendisleri, malzeme hazırlayıcıları ve diğer ilgili taraflar için temel referans olarak kullanılmaktadır.
Bazı durumlarda, ürün ve hizmetler sertifika olmaksızın satılamaz. Öte yandan, CE İşareti, Avrupa Birliği/Avrupa Serbest Ticaret Alanı dahil Avrupa Ekonomik Alanı (EEA)’nında, ürün ve hizmetler için zorunlu bir belgedir ve CE işareti olmaksızın piyasada satılamaz.
Dostları ilə paylaş: |