Duziwshi: 10-sanli uobb mektebi tariyx pani mugallimi A

Qaraozek rayoni ХBМХМТхShBne qarasli 10-sanli mektebinin tariyx pani mugallimi Bawetdinov Alliyardin’

«Ayyemgi dunyanin jeti karamati » temasinda

bir saatliq sabaq islenbesi

Klass 5-klass

Pan: Tariyxtan gurrin’ler

Tema: : Ayyemgi dunyanin jeti karamati

Sabaqtin maqseti : Bilim beriwshi, Oqiwshilar dunyadagi en ayyemgi belgili imaratlar haqqinda bilimge iye boliwi. Oqiwshilar bul imaratlar haqiyqiy karamat bolip insane aqil zakawati menen jaratilganligin bilip aladi. Sonday-aq oqiwshilardin tariyx panine bolgan qizigiwi artadi,

Tarbiyaliq maqseti: Jaratiwshiliq tuygisi payda boladi, tariyxiy imaratlardi uyreniwge saqlawga hareket etedi.

Rawajlandiriwshi maqseti:Oqiwshilarda birge islesiw konlikpeleri, magliwmatlardi toplaw, izleniwshilik qabiletlerin rawajlandiriw

Tiykargi tusinik ham atamalar:

Mayak-kemelerge jol korsetiw ushin teniz jagalarinda qurilatugin ham keme bagdarin korsetip beriwshi korsetpelerge iye bolgan minara.

Maxbara-qabir ustine qurilgan imarat.
Sabaqtin uskenesi: Dunyanin siyasiy kartasi, jeti karamattin suwretleri, doska, por, klaster shinigiwi ushin tarqatpa materiyal

Sabaqtin metodi: Video slayd, klasster

Sabaqtin turi: aralas
Sabaqtin barisi
I.Sholkemlestiriw bolimi

II. Otilgen tamani takirarlawt

III.Jana sabaq maznuni.

IV. Bekkemlew bolimi:

V. Sabaq juwmagin shigariw ham baqalaw

VI. Uyge tapsirma.

I.Sholkemlestiriw bolimi 2-minut

Oqiwshilar qatnasin barlaw, sabaqqa itibarin tartiw, oqiwshilardin sabaqqa tayarligin kozden otkeriw, dunya janaliqlarinan xabarlar

II. Otilgen tamani takirarlaw. 5.minut

Ayyemgi qalalardin payda boliw tariyxi Memfis qalasi, Vvilon qalasi, Nineviya qalasi, Afina qalasi, Sparta qalasi, Rim qalalari haqqinda qisqasha magiwmat

III.Jana sabaq maznuni. 10. minut

Ayyemgi Misirlar Orta teniiz atirapindagi mamleketlerde qurilgan sawlatli, gozzalligi menen sol zaman adamlarin hayran qaldirgan imaratlardin jetewin “Ayyemgi dunyanin jeti karamati” dep atagan. Olar haqqinda jazba magliwmaktlarda qaldirgan.

1. 
   Misir piramidalari
   
2. 
   Semiramida aspa baglari.
   
3. 
   Zevs haykeli.
   
4. 
   Artemida ibadatxanasi.
   
5. 
   Quyash qudayi Gelios haykeli.
   
6. 
   Aleksandr mayagi.
   
7. 
   Galikarnas maxbarasi.
   

Misir piramidalari. Ayyemgi Misirda alemnen otken Firavn denesi ushin aldin arnawli “uy”-tabit jasagan. Bunday “uy” (tabit) sarkofag dep atalgan. Firavnnin mumiyalangan denesi ogan salingan, keyin maxbaraga qoyilgan. Ane usinday maxbaralar piramidalar dep atalgan. En ulken piramida Xeops piramidasi bolip biyikligi 146.5 metr bolgan. Diywalinin tort tarepi bolsa 233 metr bolgan.

Xeops piramidasin quriw ushin 2 million 300 min tas sarplangan. En kishkene tastin awirligi 2.5 tonna bolgan.

Semiramida aspa baglari. Eramizga shekemgi VII asirde jasap otken jana Vavilon mamleketinin patshasi SHomuramat Vavilon qalasinda tarixqa “Semiramida aspa baglari” ati menen kirgen bagdi payda etken. Bag tort qabatli saray turinde bolgan. Sipalar ustine topiraqlar taslap har turli naller guller ekken. Har bir qabatqa teksheler arqali shiqqan.

Olimp qudayi Zevs haykeli. Qudaylar patshasi Zevs taxtta otirilgan halda suwretlengen. On qolinda mabuda Nikanin haykeli shep qolinda muqaddes burkit ornatilgan. Patshaliq hasasi altin lipasqa burkelgen denesi pil suyeginen islengen kozleri qimbat baha taslardan jasalgan. Zevs haykelinin biyikligi 12 metr bolgan.

Mabuda Artemida ibadatxanasi. Mabuda Artemidaga arnap Efes qalasinda korgenlerdi lal qaldiratugin ibadatxana qurilgan. Apsanalarga qaraganda Artemida Zevstin qizi bolgan. Ol hasildarliq ham ay mabudasi edi. Artemida ibadatxanasinin ishinde grek suwretshilerinin ajayip doretpeleri jaylastirilgan.

Quyash qudayi Gelios haykeli. Bizin eramizga shekemgi 304-jili Rodos xalqi qalanin 1 jilliq qamaldan azat bolganligi munasebetine qalanin qawenderi, Quyash qudayi Geliostin haykelin ornatiwga qarar etti.

Haykel bronzadan islengen. Haykeldin boyi 35 metr. Haykeldi skliptor Xeres 12 jil dawaminda qurgan. Haykelde quyash qudayi Geliostin basi Quyashqa tiyip turganday etip suwretlengen.

Aleksandr mayagi. Bizin eramizga shekemgi 283-jilda Misir jagalarinan uzaq bolmagan Foros atawinda sol zamannin ajayip karamati Aleksandr mayagi boy tikledi.

Mayak kemelerdin Aleksandriya qalasi fortina kiriw qawipsizligin tamiynlewge xizmet etken. Mayaktin uzinligi 120 metr bolgan.

Onin en joqargi bolimi gumbez benen qaplangan. Gumbezdin ustinde “teniz qudayi” Poseydonnin jeti metrlik haykeli ornatilgan. Gumbezdin ishki boliminde mayak jalini janip turgan ham tunlerde tenizshilerge uzaqtan korinip turgan. Mayak 1500 jildan artiq xizmet qilgan.

Galikarnas maxbarasi. Ayyemgi Gretsiyada kishkene Kariy patshaligi bolgan. Galikarnas maxbarasin bizin eramizga shekemgi 353-jili dunyadan otken patsha Mavsol qurdirgan. Bul imarat maxbara ham ibadatxana waziypasin atqargan. Maxbaranin kenligi 66 metr, uzinligi 77 metr, biyikligi 46 metr bolgan.

Hazirgi kunge shekem jeti karamattan tek Misir piramidalari gana saqlanip qalgan.
IV. Bekkemlew: Klaster shinigiwi 15. minut

Oqiwshilardi tort toparga boliw. Ham har bir toparga klaster usilinda tapsirma beriw , bul tapsirmalarda har bir topar belgilengen waqit ishinde sorawga tiyisli magliwmatlardi jazadi

I. Toparga tapsirma

II-toparga tapsirma

III-toparga tapsirma

IV-toparga tapsirma

V. Sabaq juwmagin shigariw ham baqalaw

Har bir topardan bir oqiwshi tapsirma juwaplarin oqip beredi. Basqa topar agzalari tinlap uyrenip otiradi.

Mugallim toparlar pikirin toliqtiradi sabaqqa aktiv qatnasqan oqiwshilardi bahalaydi.

VI. Uyge tapsirma. 2. minut

Uyga tapsirma Ayyemgi dunyanin jeti karamati.

Qosimsha tapsirma “ush haqiyqat bir jalgan” shinigin jazip keliw.