Een uitgave van de Heemkundekring m m. V de Gemeente Schijndel 2003

BOSPAD

Onder de Broeckstraet aen den Bospat 1722 (RA 101 fol.209); onder den Born opten Bospat 1747 (RA 157 fol.27); onder de Broeckstraet aen den Bospat 1733 (RA 101 fol.209); onder de Broeckstraet ter plaetse aen den Boschpat 1740 (RA 103 fol.24); onder den gehugte Borne aen den Boschpadt groot vier loopense 1789.

Pad door het bos of van of naar een bosperceel.

BOSSCHEWEG

Een perceel hakhout de Bosscheweg achter de Koop 1904 (HB 1399 fol.49) E 2621.

Omdat het hier gaat om een perceel binnen sectie E is deze benaming niet identiek aan de Boschweg; bedoeld kan zijn de Wijbosscheweg.

BOSSENAKKERTJE

Onder den gehugte Lutteleijnde genaemt Bossenackerken 1750 (RA 158 fol.12).

Het akkertje bij een bos gelegen of toebehorend aan een familie van den Bosch.

BOS VAN HET GEEFHUIS

Het Bos van het Geefhuis 1802 (Kaart Bodem van Elde).

Het Bossche Geefhuis had hier een bosperceel in eigendom.

BOSVELD

Den Bruynencamp gelegen int Boschvelt 1695 (RA 143 fol.159).
BOTERHOEK

Den Boterhoerinck 1446 (GZG); eenen stuck heijlants genoemt aenden Boterhorik 1624 (RA 66 fol.101); ter plaetssen gemeynlick genoemt den Booterhorck 1636 (RA 71 fol.105); ter plaetse ghenoempt aen den Boterhoeck 1649 (Grahame 2 acte 21.10.1649); 3/4 delen in een heycamp aen den Boterhoeck op den Mijldorn 1659 (CvB 568); onder den Borne ter plaetsse genoemt achter den Botterhoeck 1694 (RA 271 z.f.); Boterhoek 1757 (JW); vier percelen akkerland met houtwas graskanten en voorpoting onder Borne genaemd den Boterhoek 1814 (NA 7168/317); Boterhoek 1832 (kad.) B 878-1077.

Vruchtbare grond, waarop de koeien veel boter (melk) ge­ven. (Schönfeld - 27). Dit sluit aan bij hetgeen inwoners plegen te zeggen nl. dat hier de beste grond van Schijndel ligt.

BOTERWEG

Een akker teulants met den boomgaert groot ontrent drije loopense onder den Borne ter plaetse op den Boterwegh 1742 (RA 103 fol.135v); Boterweg (vm).

De Boterweg was voorheen de Toon Bolsiusstraat en in de jaren ’20 de Nieuwstraat. De N.C.B.afdeling Schijndel stichtte in 1901 een coöpratieve stoomzuivelfabriek aan de Boterweg (Maas 1991: 14).Voor die stichting kende men in Schijndel twee andere zuivelfabrieken nl. de margarinefabriek van de fa. de Waal & Co [1880-1884] en een roomboterfabriek van de fa. van der Hagen en Werners [1893-1901].

BOUDEWIJNSAKKER

Achter de Kercke genoemt Boudewijnsacker 1707 (RA 147 fol.95v).

Afleiding van een de PN Boudewijn in de betekenis van ‘stoutmoedige vriend’. (vd Schaar 122)

BOUWEN ROELOF PETERSGOED

Het Bouwen Roeloff Peetersgoet 1710 (Tiendarchief inv.nr.52).

Afleiding van een PN – hier tot in de derde generatie.

BOUWENSAKKER

Onder het Lutteleijndt genaamt Bouwensacker 1748 (RA 157 fol.83v).

Een FN afgeleid van een voornaam nl. Boudewijn(s) > Bouwens.

BOUWENSLAND

Perceel teullant met graskanten houtwas voorpoting onder Lutteleinde in het Hermalen gen'd Bouwensland, 1809 (RA 301/156v.).

Land van de familie Bouwens of Boudewijns. Adriaen Dirk Boude­wijns had in 1702 eigendommen in de omgeving aan de Broekstraat.
BOUWHUIS

Een huys gen'd dat Bouhuijs met een hof en de helft van de mis­sen aan de kant van t huys, de helft van een akker voor t Bou­huijs, 1388 (BP 1178).

Waarschijnlijk een (versterkte) hoeve van waaruit ontginningen plaatsvonden. Bouwen = bearbeiden. (De Vries - 82)

BOVEN

Het huys genaemt Boue of Bove metten geheele grave schuur hoffstadt ende erffenisse 1557 (RA 46 fol.56v); een huys genaemt Boven [of: Bouen ?] metten geheelen grachte liggende ende eenen dijck streckende benevens die brugge ende voorts ter straten ut 1610 (RA 61 fol.180).

Het zal hier vermoedelijk gaan om een versterkte hoeve ergens in de Weidonk, maar de exacte ligging is tot op heden onbekend gebleven. In de oudere geschreven archiefdocumenten is het onderscheid tussen de u en de v soms zeer moeilijk te maken.

BOXERF

Huysinge erfve hof schuer backhuys boomgart ackerlant weylandt houtwas ende toebehoirten gemeynlick genoemt Boxerfve int Liessent 1644 (RA 73 fol.52).

Afleiding van de FN Box.

BOXTELSEBAAN

Boxtelsebaan 1832 (kad).

De grote verbindingsweg tussen Schijndel en Boxtel

BOXTELSEDIJK

Boxtelschen Dijk onder Lutteleinde 1816 (G 655/339); Boxtelsedijk 1875 (NA) C 1008-1011 (w;-.67.60).

Dijk lopende naar Boxtel
BOXSTELSEHOEVE

De helft in een huis en hof aen den Borne in die Buc­stelsche hoeve 1390 (BP 1178; land Dolendonc aen

den Borne naast erf die Bucsche hoeve en bij Maelghijscamp 1455 (BP 1225); uit het erf genaamd die Boextelsche Hoeve aen den Born 1500 (PAS 417); ter sted egenoemt in die Boxtelsche Hoeve 1550 (RA 44 fol.90)..

Mogelijk eigendom geweest van het Huis Stapelen te Boxtel. In 1560 is bekend een huis, erf en tuin te Gemonde, in eigen­dom van het Huis Stapelen te Boxtel. (Inv. R.Wols 1981, inv.nr.22)
BOXTELSLAND

Boxtelsland 1869 A 1362 (b,w;-.76.-), B 1604-1606, 2408, 2699 (b,og;1.44.92). Bij herleiding blijkt het volgende: B 2408 = B 1607, B 2699 = B 2226 en 2226a.

Land benoemd naar eigenaar of gebruiker met de familienaam Van Boxtel.
BOZENHOEVE

Uit vijf akkers in Bozenhove 1507 (HH133); in Bosenhoven in de Eldse Campen 1620 (HH 146).

Boos = slecht land, onland; droef, schraal en mager. (Schönf­eld - 56). Hove (hoeve) = eenheid van landbezit, varierend van 16 tot 32 morgen. (Verhoeff - 106)
BRAAK (BRAKEN)

Braecke 1320 (HH 125); in die Braken 1383 (BP 1176); een hofstad huis hof en land die Brake samen 21 lopense aent Wijbossche, 1400 (BP 1181); nog 40 solidi erfelijk uit bouwland ter plaetse genaemd die Braken 1401 (IS 19/73); uit erfenis genaemt de Braken 1507 (HH 133); uit een lopense hopland aent Wijbos vier lopense haer eygen acker genaemt de Braecke aen de gemeyne straete 1658 (RRG - 23); onder ’t Braeck genaemt Hens Michielencamp 1688 (RA 270); onder ’t Braeck genaemt de Guldecamp 1694 (RA 271); een lopense ecker­lants genaemt de Braeke aent Elschot 1700 (C.v.B 629); int Neerlandt genaemt het Braecken 1713 (RA 149 fol.89); Braak op het scheyden van't Hoog en Laag Wij­bosch 1757 (J.d.W­.); de Braak onder Weibosch 1816 (GA 141 86-1012); Braak 1835, 1847, 1858, 1863, 1864, 1865, 1866, 1867, 1869, 1871, 1874, 1875, 1896, 1897, 1900 (NA) V.- A 555-558 (b,sb;1.32.80), 601-602, 616 (b,sb,og;-.94.50),859-860 (b;-.57.50), 873 (b;-.33.80), 876 (b;-.45.70), 897, 2561 (b;1.14.80), 1137 (b;-51.­50), 2321 (b;1.32.60), B 226-230 (b,g,hw;1.77.40), 1745-1746 (b;-.75.40), 2296 (b;1.8.40), C 1444-1446 (b.w;1.47.60), 1542-1544 (b;-.78.6­0), 1662-1663 (b;1.47.60), 1721 (b;-.92.60), 1873-1874 (b,w;1.0­3.80), 1876 (b;-.93.10), 2113-2116 (b;1.43.00), 2215 (b;-.43.3­0), 2335-2336, 2634 (hh;1.48.20), 2402-2412, 1676 (b,og;2.49.9­0), 3576 (b;1.03.70), D 313 (b;-.26.70), 363, 384-391 (b,w,hu­;3.­70.79), 398-399 (b,w;-.72.30), 589-596 (hu,t,b,w;­1.28.45), 605-606 (b.w;1.5.-), 730-31 (b,w,he,d;-.89.37), 1047 (b;-.76.7­0), 1142, 1147, 1150 (b;-.75.90), 1144 (b;-.19.80), 1242 (b;-.55.50), 1397-1398 (b,sb,.35.34), 1425-1426 (b.sb;-.15.98), E 879 (b;1.8.40), 1283-1285 (w.b;1.8.60), 1992-1993 (b;1.35.00); ter plaatse Theeuwishoek genaamd de Braak bij Gevers 1900 sectie D 3748 (HB 1321 fol.161); d’n braak van Driekoom 1900 sectie C 3576 (HB 1330 fol.5v). Bij herleiding blijkt het volgende: C 2634 = C 2338-2340.

Ontginning - afgeleid van 'gebroken' d.i. beploegd land; ook land, dat braak ligt = dat moet worden gebroken. (WNT - 953)
Achterste BRAAK

De Agterste Braak aen den Heijcant 1748 (RA 157 fol.100); Achterste Braak 1898 (NA) D 1149-1150 (b,og;-.28.20).

Benoeming naar ligging t.o.v. de weg of boerenwoning. (Schönfeld - 126)
Grote BRAAK

Lancx beneven den Grooten Braeck tot aen den Middelgraeve 1600 (RA 60 fol.9v); Grote Bra(a)k(en) 1838, 1865, 1875, 1876, 1886, 1887, 1889, 1898, 1900, 1903 (NA) A 570 (b;-.69.48), 2305-2308 (b;1.52.-), C 2020 (b;-.69.30), 2067-2068 (b;1.34.43), D 486-489 (b,w;2.­15.30), 690-691, 749-751 (b,og,d;2.53.33), E 1373 (b;-.56.90­); bouwland ter plaatse Truyenheide genaamd de Grote Braak 1900 sectie D 690 en 2330 (HB 1330 fol.6); ter plaatse de Plein genaamd de Groote Braak bij Goyaarts 1900 sectie D 486-489 (HB 1321 fol.161)..

Benoeming naar de vorm.
Halve BRAAK

Een huis en hof en land die Halve Brake aen Del­schot 1433 (BP 1203).

Hoge BRAAK

Onder tWijboss bij de Capelle a.z. beneven de Hoge Braeck 1618 (RA 64 fol.167); anderhalve hont saetlants ondert Wijbosch in de Hooghbraeck 1662 (RvS - 6); onder tWijboss by die Capelle a.z. beneven de Hoge Braeck 1618 (RA 64 fol.167); onder Wijbosch in de Hooge Brake genoemt het Putstuck 1701 (RA 96 fol.114); de Hoog Braak onder den Borne 1816 (GA 141 1003/2474); een perceel bouwland met graskanten houtwas en voorpoting onder Borne in den Broeksendijk genaemd de Hooge Braak 1828 (NA 7183/2372); Hoge Braak 1835 (NA) C 2061 (b;-.80.80).

Een hoog gelegen braak
Kleine BRAAK

De Kleine Braak in cde Buunder 1800 (RA 181 fol.111); Kleine Braak 1838 (NA) C 2067-2068 (b;1.34.43).

Lange BRAAK

De helft van 't land die Langbrake in die Bor­schebu­enre 1425 (BP 1198); die akker die Langbrake 1483 (BP 1252).

Benoeming naar de vorm.

Voorste BRAAK

Voorste Braak 1898 (NA) (b;-.23.-).

BRAAKJE

Een parseel akkerlandt genaemt het Braaxke int Weybosch 1797 (RA 180 fol.223); het Braakske onder Borne 1816 (GA 141 32/4098); een perceel bouwland met graskanten houtwas en voorpoting onder Borne genaemd de Kempkes of het Braakje bij de Schutsboom 1828 (NA 7183/2270); Braakje 1835, 1838, 1849, 1859, 1862, 1866, 1867, 1868, 1869, 1875, 1876, 1880, 1886, 1894, 1900,1901 (NA) A 489-490 (b;-.27.40), 497 (b;-.41.70), 889 (b;-.48.60), 908 (b;-.5.-), 2221 (b;-.46.90), 2242 (b;-.51.70), C 1464 (b;-.49.60), 1781 (og;-.8.20), 2354-2356, 2783 (og.b;1.2.40), D 515 (b,w;-.39.60), 1201-1202 (hu,b;-.17.54), E 1144-1145 (b;-.53.40), 1185 (b;-.35.30), 1783 (b;-.27.60); het Braakje in Theeuwishoek 1900 (HB 1321 fol.161) D 513-516.

Diminutiefvorm van braak.
Nieuw BRAAKJE

Nieuw Braakje 1875, 1884, 1889 (NA) D 479-481, 602 (b,og;97.-).

Nieuw = jong of recent ontgonnen.