a. Çaprazlamalarda sadece bezelye karakterleri kullanılır.
b. Diğer canlılarda da karakterlerin aktarımının benzer olduğu vurgulanır.
c. İnsanda çocuğun cinsiyetinin babadan gelen eşey kromozomu ile belirlendiği vurgulanır
Yapılacak Etkinlikler:
Özet:
Resesif Gen(çekinik gen):Küçük harfle gösterilir.(a,b...)Canlıda ortaya çıkmayan (gizli kalan) Karakterdir Ancak homozigot olması durumunda fenotipte kendini gösterebilen karakterlere resesif karakter denir. Etkisini gösterebilmesi için homozigot (arı döl) olması gerekir. Çekinik karakter Küçük harfle ifade edilir
Bezelye Bitkilerinde Olan Bazı Özellikler
,
Karakter
Baskın özellik
Çekinik özellik
Tohum şekli
Buruşuk
Yuvarlak
Tohum rengi
Yeşil
Sarı
Meyve rengi
Yeşil
Sarı
Gövde uzunluğu
Kısa
Uzun
Mendel uzun bezelye ile kısa bezelyelerin saf döllerini tozlaştırdığında birinci kuşağın tümünde uzun bezelyeler elde etti.Birinci kuşakta elde ettiği bezelyeleri kendi aralarında tozlaştırdığında ise oluşan bezelyelerin ¾’ ünün uzun , ¼ ‘ünün ise kısa olduğunu gördü. Mendel, yaptığı bu çalışmalarda bezelyelere ait farklı özelliklerin(tohum sekli, çiçek rengi gibi) birinci kuşaktan ikinci kuşağa nasıl aktarıldığını göstermiş ve kalıtımın temel ilkelerini keşfetmiştir.
Sarı bezelye (baskın) ve yeşil bezelyeler( çekinik) çaprazlanacak.
Bu genlere harf atayalım. Arı döl (homozigot) Sarı renk genotipi yazalım. Melez döl ( heterozigot ) genotipi yazalım.
Karakterlerin Birleşmesi:
Değişik özelliğe sahip iki arı dölün çaprazlanması sonucu oluşan F1 dölü % 100 melezdir.
Karakterlerin Gizli Kalması:
Oluşan F1 dölündeki genlerden biri diğerine baskındır. F1 dölünün fenotipi baskın karaktere benzer. Diğer karakter gizli kalır.
Canlıların sahip olduğu (canlı vücudunda bulunan) hücreler kromozom sayısına göre 2n kromozomlu hücreler (vücut hücreleri) ve n kromozomlu hücreler (üreme hücreleri) olarak iki çeşittir.İnsanda 46 ( 23 çift ) kromozom bulunur. Bu kromozomların 22 çifti ( 44 ) vücut kromozomları 1 çifti ( 2 ) eşey kromozomları olarak adlandırılır. Vücut kromozomlarında taşınan genler harflerle gösterilir.( A,a, B, b gibi ) Cinsiyet kromozomlarında taşınan genler X ve Y ile ifade edilir. (Kromozomların şekilleri X ve Y ye benzediği için bu şekilde gösterilmiş ve Y, X’e göre daha kısa, küçüktür. ) Bu kromozomlar dişilerde tek çeşit ( XX ) , erkeklerde ise iki çeşittir.( XY )
Bu kromozomların en önemli özelliği, cinsiyeti belirlemeleridir.Çaprazlama incelendiğinde erkek ve kız olma olasılığının % 50 olduğu görülür.
İnsanda çocuğun cinsiyetinin babadan gelen eşey kromozomu belirler.
Akraba Evliliği ve Sakıncaları
Günümüzde kalıtsal hastalıkların tedavisi büyük oranda yapılamamaktadır. Kalıtsal hastalıklardan korunmak (hastalıkların ortaya çıkmaması) için sadece önlem alınabilir.
Kalıtsal hastalıklar baskın veya çekinik genlerle taşınır.
Baskın genlerle taşınan kalıtsal hastalıklara (gece körlüğü, yapışık veya kısa parmaklılık, cücelik, kalıtsal miyopluk ve hipermetropluk, katarakt) sahip olan kişilerin çocuklarında bu hastalıklar büyük ihtimalle ortaya çıkar.
Kalıtsal hastalıkların çoğu çekinik genlerle taşınır. (Zekâ geriliği, sağırlık, dilsizlik, albinoluk, anemi, şeker hastalığı, altıparmaklılık, kısa parmaklılık, renk körlüğü, hemofili). Çekinik genlerle taşınan bu hastalıkların ortaya çıkması için iki hastalık geninin yan yana gelmesi yani homozigot durumda olması gerekir. İki hastalık geninin yan yana gelmesi içinde anne ve babada bu hastalık genlerinin bulunması gerekir.
Aralarında kan bağı olan kişilerin evlenmesine akraba evliliği denir.
İnsanlardaki kalıtsal hastalık genleri anne ve babalarından yani atalarından gelir. Kalıtsal hastalık geni taşıyan kişinin yakın akrabalarında aynı hastalık geninin bulunma ihtimali, akraba olmayan kişilere göre daha yüksektir.
Kalıtsal hastalık genini taşıyan ve akraba olan iki kişinin (bireyin) evlenmeleri ve çocuklarının olması durumunda, çocuklarında kalıtsal hastalığın ortaya çıkma ihtimali 1/4 olur. Ama evlenen bireylerden biri sağlıklı (hastalık geni taşımayan kişi), diğeri hasta dahi olsa çocuklarından hiçbiri hasta olmaz, sadece hastalık genini taşır.
Kalıtsal hastalıklardan korunmak için
1- Akraba evliliği yapılmamalıdır.
2- Evlenmeden önce gen testi yaptırılmalıdır.
3- Kalıtsal hastalık genini taşıyan evli bireylerin çocuk yapmaları önlenmelidir.
4- Kalıtsal hastalıklar konusunda aileler bilgilendirilmelidir.
Bazı bilgiler
Ülkemizde akraba evliliği oranı % 22 dir.
Çocuklarda zekâ geriliğine neden olan fenil ketonüri hastalığı ülkemizde 3500 de 1 oranında, Japonya’da 100.000 de 1 oranında görülmektedir.
Akraba evliliği sonucu oluşacak kalıtsal hastalıklı (albino) çocuk sayısı, normal olarak ailesinde kalıtsal hastalık (albinoluk) bulundurmayan ve akraba olmayan kişilerin hastalıklı çocuklarının sayısının 100 katıdır.
III.BÖLÜM
Ölçme ve Değerlendirme:
*Boşluk dolduralım
*Eşleştirelim Ölçme ve değerlendirme için projeler, kavram haritaları, tanılayıcı dallanmış ağaç, yapılandırılmış grid, altı şapka tekniği, bulmaca, çoktan seçmeli, açık uçlu, doğru-yanlış, eşleştirme, boşluk doldurma, iki aşamalı test gibi farklı soru ve tekniklerden uygun olanı uygun yerlerde kullanılacaktır.
IV.BÖLÜM
Dersin Diğer Derslerle İlişkisi:
1. DÖNEM 1. YAZILISI
V.BÖLÜM
Planın Uygulanmasıyla İlgili Diğer Açıklamalar:
29 Ekim Cumhuriyet Bayramı,
Kızılay Haftası (29 Ekim-4 Kasım)
Uygundur
........................
Fen Bilimleri Öğretmeni Okul Müdürü
2018- 2019 EĞİTİM – ÖĞRETİM YILI GAZİ ORTAOKULU 8. SINIFLAR FEN BİLİMLERİ DERSİ GÜNLÜK DERS PLÂNI
I.BÖLÜM
Dersin Adı:
Fen Bilimleri
8.Hafta (5-9 Kasım 2018)
Sınıf:
8.Sınıf
Ünite No-Adı:
2.Ünite:DNA ve Genetik Kod
Konu:
Mutasyon ve Modifikasyon/ Adaptasyon (Çevreye Uyum)
Önerilen Ders Saati:
4 Saat
II.BÖLÜM
Öğrenci Kazanımları/Hedef ve Davranışlar:
8.2.3.1. Örneklerden yola çıkarak mutasyonu açıklar.
8.2.3.2. Örneklerden yola çıkarak modifikasyonu açıklar.
8.2.3.3.Mutasyonla modifikasyon arasındaki farklar ile ilgili çıkarımda bulunur
8.2.4.1. Canlıların yaşadıkları çevreye uyumlarını gözlem yaparak açıklar.
Ünite Kavramları ve Sembolleri:
Mutasyon, modifikasyon, Adaptasyon, doğal seçilim, varyasyon
Uygulanacak Yöntem ve Teknikler:
Anlatım, Soru Cevap, Rol Yapma, Grup Çalışması
Kullanılacak Araç – Gereçler:
Açıklamalar:
Adaptasyonların kalıtsal olduğu vurgulanır.
Yapılacak Etkinlikler:
Özet:
Bir gende meydana gelen değişimlere MUTASYON denir.
Ortanca ve kartopu bitkisinin asitli toprakta yetişeninin kırmızı çiçek, bazik toprakta yetişeninin mavi çiçek açması.
Ten rengimizin yaz aylarında
daha koyu, kış aylarında
daha açık olması.
Canlıların belirli ortam koşullarında yasama ve üreme şansını artıran fiziksel yapılar, davranışlar gibi kalıtsal özellikler kazanmasına adaptasyon adi verilir.
Canlılar beslenme, barınma, avlanma, üreme ve düşmanlarından korunma gibi yaşamsal faaliyetlerini sürdürebilmek için adaptasyon gösterirler.
Örneğin: Deve kuşları çok hızlı koşabilmek için uzun ve güçlü bacaklara sahiptir. Penguenler perdeli ayakları sayesinde hızla yüzer ve deri altlarında depoladıkları yağ, soğuk ortamlarda vücut sıcaklıklarını korumalarını sağlar.
NOT: Ayni ekosistemde yasayan canlılar hayatta kalmak için benzer adaptasyonlar geliştirir.
Örneğin, sıcak iklimlerde yasayan türdeşlerinden farklı olarak kutup ayılarının dengelerini sağlayabilmek için bacak boyları kısadır ve ayakları geniş tabanlıdır.
Ayni şekilde, kutuplarda yasayan penguenlerin vücut yapıları da bu özellikler bakımından kutup ayıları ile benzerdir. Her iki hayvan türü de soğuktan korunmak için derilerinin altında yağ biriktirirler.
Örneğin çölde yasayan tilki, fare ve tavşanın kulakları ve kuyrukları uzun, vücut yüzeyleri geniştir. Bu özellikleri onların vücutlarındaki isi kaybını artırarak vücut sıcaklıklarını korumalarını sağlar. Sadece hayvanlar değil bitkiler de adaptasyon gösterir.
Yine çöle özgü bir bitki olan kaktüsün yapraklarının diken seklinde, kıvrık ve tüylü olması, gövdesinde su depo etmesi bitkinin su kaybını azaltır.
Çevreye uyum sağlayan canlılar yaşamaya devam eder. Uyum sağlayamayan yok olur. Buna doğal seçilim denir. Doğal seçilim yaşamsal faaliyetler için gerekli besin, su, barınak, ışık gibi faktörler canlılar arasında yasam mücadelesine neden olur. Bu savaşta başarılı olanlar yaşamını sürdürürken, ortam koşullarına uyum sağlayamayanlar ise yok olur.
Varyasyon, genetik biliminde kullanılan bir terimdir ve "çeşitlenme" demektir. Bu genetik olay, bir canlı türünün içindeki bireylerin ya da grupların, birbirlerinden farklı özelliklere sahip olmasına neden olur.
III.BÖLÜM
Ölçme ve Değerlendirme:
*Boşluk dolduralım
*Eşleştirelim Ölçme ve değerlendirme için projeler, kavram haritaları, tanılayıcı dallanmış ağaç, yapılandırılmış grid, altı şapka tekniği, bulmaca, çoktan seçmeli, açık uçlu, doğru-yanlış, eşleştirme, boşluk doldurma, iki aşamalı test gibi farklı soru ve tekniklerden uygun olanı uygun yerlerde kullanılacaktır.
IV.BÖLÜM
Dersin Diğer Derslerle İlişkisi:
V.BÖLÜM
Planın Uygulanmasıyla İlgili Diğer Açıklamalar:
Atatürk Haftası (05-11 Kasım),
Organ Bağışı ve Nakli Haftası (5-11 Kasım)
Uygundur
........................
Fen Bilimleri Öğretmeni Okul Müdürü
2018- 2019 EĞİTİM – ÖĞRETİM YILI GAZİ ORTAOKULU 8. SINIFLAR FEN BİLİMLERİ DERSİ GÜNLÜK DERS PLÂNI
