Ek I – 8a; Ek II – 31e, f, g, h Demiryollarının Çevresel Etkileri

Çevre ve Şehircilik Bakanlığının Çevresel Etki Değerlendirme (ÇED) Alanında Kapasitesinin Güçlendirilmesi için Teknik Yardım Projesi



Kitapçık B12

(Ek I – 8a; Ek II – 31e, f, g, h)
Demiryollarının Çevresel Etkileri

I.GİRİŞ

Bu belge ulaşım altyapısı ve taşımacılık konularıyla ilişkili olup, demiryollarının çevresel etkileri konusunda temel seviyede bilgi vermek amacıyla hazırlanmıştır.

Çevresel Etki Değerlendirmesi (ÇED) alanında fikir sahibi olmak isteyenler ve planlanan yatırımların temel çevresel etkileri hakkında bilgilenmek isteyen halk, yatırımcı ve diğer ilgili kurum ve kuruluşlar ile onların temsilcileri bu belgenin hedef kitlesidir.
Bu belgeye konu olan faaliyetler ÇED Yönetmeliği’nin;

• 
  Ek-I listesinin 8. Maddesi a) bendinde “100 km ve üzeri demiryolu hatları” ve,
  
• 
  Ek-II listesinin 31.Maddesinin,
  

e) bendinde “Ek-1 listesinde yer almayan demiryolu hatları, (Bağlantı/İltisak hatları hariç)”

f) bendinde “Demiryolu güzergah değişikliği, güzergahtan ayrılan kısımların sürekli uzunluğu 30 km. ve üzerinde olması”,

g) bendinde “Mevcut demiryolu güzergahı korunarak hat sayısının çoğaltılması” ve,

h) bendinde “Şehiriçi yolcu taşımaya yönelik tramvay, metro, hafif raylı taşıma sistemleri ve benzeri)”

kapsamında yer almaktadır.

II.SEKTÖRÜN KISA TANITIMI

Demiryolları ve tramvay, metro ve hafif raylı sistemlerin ortak özelliği, her birinde yolcu ve/veya yük taşımacılığında kullanılan ilgili araçların çalıştığı, hat veya hatları oluşturan bir ya da birden çok ray üzerindeki trafik anlamına gelen, demiryolu trafiğidir.

Demiryolu taşımacılığı yüksek miktarda yolcu ve yük taşınmasına ve enerji tasarrufuna olanak sağlamaktadır ancak daha düşük trafik oranına rağmen karayolu taşımacılığına oranla daha az esnekliğe sahiptir ve daha fazla sermaye yoğundur.

III.Çevresel Etkiler

III.1.İNŞAAT ÖNCESİ VE İNŞAAT SÜRECİ

İnşaat öncesi ve inşaat faaliyetleri sırasında aşağıda belirtilen çevresel etkiler dikkate alınmalıdır:

III.1.1.Gürültü ve titreşim

• 
  Demiryolu altyapısı (hafriyat işleri, demiryolu yataklarının oluşturulması, tünellerin ve/veya köprülerin yapılması vb.) inşaatında kullanılan makinelerden kaynaklı gürültü,
  
• 
  inşaat faaliyetlerinin yarattığı trafikten kaynaklı gürültü (hafriyat toprağının taşınması, inşaat malzemelerinin şantiyeye nakliyesi vb.),
  
• 
  demiryolu altyapısı inşaatında kullanılan makinelerden kaynaklı titreşim,
  

• 
  tünel inşaatı sırasında meydana gelen titreşim (özellikle metro altyapı inşaatında önemli bir etkidir).
  

III.1.2.Hava kirliliği

• 
  hafriyat çalışmaları ve tozlu yüzeylerin rüzgara maruz kalması ve/veya inşaat nakliyesinden kaynaklı toz emisyonu,
  
• 
  inşaat makineleri ve trafikten kaynaklanan kirletici madde emisyonu (NOx, PM₁₀ ile benzen).
  

III.1.3.Atıklar

• 
  hafriyat atıkları (özellikle demiryolu tüneli ve metro altyapı inşaatları için geçerlidir.),
  
• 
  inşaat faaliyetleri sırasında meydana gelen tehlikesiz atıklar ,
  
• 
  inşaat sırasında meydana gelen tehlikeli atıklar (atık yağlar ile inşaat makinelerindeki hidrolik sıvılar, kullanılmış yağ filtreleri, kontamine temizlik malzemeleri vb.),
  

III.1.4.Toprak

• 
  geçici arazi/toprak kullanımı ve işgali,
  
• 
  demiryolu hattı ve ilgili altyapı alanında kaliteli toprak kaybı,
  
• 
  inşaat faaliyetleri esnasında yağmur ve rüzgar nedeniyle toprak yüzeyinin erozyona uğraması (saha temizliği, kazı faaliyetleri vb.),
  
• 
  toprak/kaya sabitliğinin kaybedilmesi (hafriyat işleri sırasında önemlidir),
  
• 
  kaza veya makine arızası sonucu toprak kirliliği,
  
• 
  sahada önceki faaliyetlerin sonucunda kontamine olmuş hafriyat toprağı,
  
• 
  Doğal drenaj yapılarının değişmesi.
  

III.1.5.Su

• 
  şantiye tesislerinden kaynaklı evsel atıksu,
  
• 
  faaliyetlerin yeraltı suyu seviyesinde gerçekleştirildiği inşaat alanlarından sızan kirli su (genellikle askıda katı madde kirliliği, petrol hidrokarbonları ile kirlilik olasılığı),
  
• 
  temel çukurlarında biriken atıksu (genellikle askıda katı maddelerden oluşan).
  

III.1.6.Flora ve fauna, ekosistemler, koruma alanları

• 
  flora ve fauna üzerindeki etki (demiryolu güzergahına bağlı olarak)
  
• 
  ekosistemler üzerindeki etki (demiryolu güzergahına bağlı olarak )
  
• 
  korunan alanlar üzerindeki etki (demiryolu güzergahına bağlı olarak )
  

III.1.7.Peyzaj

• 
  demiryolu hattında köprü inşa edilmesinden ve derin yarıklar oluşturulmasından kaynaklı peyzaj üzerindeki etkiler (demiryolu güzergahına bağlı olarak)
  

III.2.İŞLETME AŞAMASI

III.2.1.Hava kirliliği

Toz emisyonu (PM₁₀)

• 
  Motorlardan kaynaklı toz emisyonları
  

Demiryolu araçlarına ait motorlarda kullanılan yakıtların (çoğunlukla dizel) yakılmasından kaynaklı toz (araçlarda içten yanmalı motor kullanılması durumunda)

Gaz emisyonları (araçlarda içten yanmalı motor kullanılması durumunda)

• 
  NOx emisyonları
  

Motorlarda kullanılan yakıtların (benzin, dizel) yanmasından kaynaklı NO_x emisyonları

• 
  Benzen emisyonları
  

Motorlarda kullanılan yakıtların (çoğunlukla benzin) yanmasından kaynaklı benzen emisyonları

• 
  Benzopiren
  

Motorlarda kullanılan yakıtların (çoğunlukla benzin) yanmasından kaynaklı benzopiren emisyonları

III.2.2.Toprak

• 
  Demiryolu/tramvay/metro hatlarının normal çalışma koşullarında, toprak kirliliği önemli bir etki olarak değerlendirilmemekle birlikte, demiryolu bakımı/kış bakımı faaliyetleri sonucunda arazi ve/veya dönemsel olarak toprak kirletici sızıntılar meydana gelebilmektedir.
  

III.2.3.Su

• 
  Demiryolu/tramvay/metro hatlarının normal çalışma koşullarında, su kirliliği önemli bir etki olarak değerlendirilmemekle birlikte, demiryolu bakımı/kış bakımı faaliyetleri sonucunda arazi ve/veya dönemsel su kirletici sızıntılar meydana gelebilmektedir.
  

III.2.4.Atıklar

• 
  Demiryolu/tramvay/metro hatlarının normal çalışma koşullarında meydana gelebilecek katı atıkların önemli bir etkisi olduğu düşünülmemektedir. ((yeterli kapasitede ve düzenli atık toplama faaliyetlerinin yürütüldüğü varsayılmıştır).
  

• 
  İlgili yönetmelikler doğrultusunda bertaraf gerçekleştirildiği takdirde demiryolu/tramvay/metro bakımlardan kaynaklı atıklar dahil tehlikeli atıkların önemli bir etkisi olduğu düşünülmemektedir.
  

III.2.5.Diğer etkiler (koku, gürültü, titreşim, elektromanyetik alan vb.)

• 
  Demiryolu/tramvay trafiğinden kaynaklı gürültü,
  
• 
  Demiryolu/tramvay/metro işletmesi sırasında meydana gelen titreşim,
  
• 
  Tehlikeli maddelerin taşınması sırasında oluşabilecek kazalardan dolayı sağlık riskinin ve çevresel tahribatın meydana gelmesi,
  
• 
  Vahşi yaşam alanlarına ve diğer doğal alanlara daha çok insanın ulaşabilmesi,
  
• 
  Demiryolu/tramvay/metro işletmesi sırasında önemli bir elektromanyetik alan etkisi olması beklenmemektedir.
  
• 
  Demiryolu/tramvay/metro altyapısının iklim üzerindeki etkisi önemli bir etki olarak değerlendirilmemektedir.
  
• 
  Demiryolu/tramvay/metro altyapısından kaynaklı koku önemli bir etki olarak değerlendirilmemektedir.
  

III.2.6.Enerji tüketimi

• 
  Tren/tramvay/metronun enerji tüketimi hariç olmak üzere, enerji tüketimi, demiryolu/tramvay/metro işletmesi açısından önemli bir etki olarak değerlendirilmemektedir.
  

III.2.7.Su tüketimi

• 
  Su tüketimi, demiryolu/tramvay/metro işletmesi açısından önemli bir etki olarak değerlendirilmemektedir.
  

III.2.8.Hammadde tüketimi

• 
  Demiryolu/tramvay/metro faaliyetlerinde hammadde tüketimi gerekmemektedir. İnşaatlarda ve bakımlarda kullanılan malzemeler, inşa alanı dışında bulunan, uzman şirketlerce hazırlandığı veya üretildiği için, hammadde olarak değerlendirilmemektedir.
  

III.3.KAPAMA / İŞLETMEDEN ÇIKARMA

Kapama faaliyetleri sırasında aşağıda belirtilen çevresel etkiler dikkate alınmalıdır:

III.3.1.Gürültü ve titreşim

• 
  demiryolu/tramvay/metro altyapısının yıkımında ve altyapı hafriyat işlerinde kullanılan makinelerden kaynaklı gürültü ve titreşim,
  
• 
  kapama faaliyetlerinin yarattığı trafikten kaynaklı gürültü (sökülmüş ekipmanın veya bina molozlarının kaldırılması vb.).
  

III.3.2.Hava kirliliği

• 
  tozlu yüzeylerin rüzgara maruz kalması ve/veya kapama faaliyetlerinin yarattığı trafik sonucu toz emisyonu,
  
• 
  demiryolu/tramvay/metro altyapısının yıkımında ve altyapı kazı işlerinde kullanılan makinelerden kaynaklı kirletici emisyonu (NOx, PM₁₀ ile benzendir).
  

III.3.3.Atıklar

• 
  demiryolu/tramvay/metro altyapısının hizmet dışı kalması sonucu olarak tehlikesiz atık oluşumu,
  
• 
  hizmet dışı bırakılan demiryolu/tramvay/metro altyapısından kaynaklanan (kontamine bina molozu) ve kapama faaliyetlerinde kullanılan makinelerin meydana getirdiği (kontamine temizlik malzemeleri, atık yağlar ve hidrolik sıvılar vb.) tehlikeli atıklar,
  
• 
  önceki faaliyetler sonucunda kontamine olmuş hafriyat toprağı.
  

III.3.4.Su

• 
  demiryolu/tramvay/metro altyapısı yıkımından kaynaklı atıksu önemli bir etki olarak değerlendirilmemektedir.
  

III.3.5.Toprak

• 
  kaza veya makine arızası sonucu toprak kirliliği
  

IV.ÖZET

• 
  Demiryolu inşaatının temel çevresel etkileri gürültü, hava kirliliği, peyzaj üzerinde etkiler ve doğa üzerindeki olası etkilerdir. Demiryollarının işletilmesi sırasında ortaya çıkan temel etkiler gürültü ve titreşimdir.
  
• 
  Tramvay inşaatının temel çevresel etkileri gürültü, hava kirliliği ve titreşimken tramvayın işletilmesi sırasında ortaya çıkan temel çevresel etki gürültüdür.
  
• 
  Metro inşaatının temel çevresel etkileri gürültü, hava kirliliği, titreşim ve zemin sabitliğinin kaybolmasıdır. Diğer yandan metronun işletilmesi sırasında ortaya çıkan temel çevresel etki titreşimdir.