Ekolojik tarimda iÇ pazarin geliŞİMİ

Şekil 1. Antibiyotik, Fitonsid, Marazmin ve Kolin Teşekkülü ve Etkileri.

Yüksek Bitkiler Kolinler Yüksek Bitkiler Fitonsitler Marazminler Mikroorganizmalar Antibiyotikler Mikroorganizmalar

Allelokimyasalların Biyotik ve Abiyotik Çevresel Faktörlerle İlişkisi

Allelokimyasallar, ekosistemde farklı şekillerde serbest hale geçebilmekte ve ortam faktörlerine bağlı olarak farklı etkilere sahip olabilmektedirler. Bu faktörler,

Buharlaşma: Bitkiler terlemek suretiyle uçucu toksinler çıkarabilmektedirler. Bu duruma kurak bölgelerde daha çok rastlanmaktadır. Bitkinin toprak üstü organlarından terleme suretiyle buharlaşarak etrafına yaydığı kimyasallar, bazı bitkileri olumsuz etkileyebilmektedir. Artemisia spp. (Pelin), Thymus spp. (Kekik), Salvia spp. (Ada çayı) v.b. bitkiler buna örnektir.

Kök Salgıları: Bitkiler, kökleri ile sayısız bileşikler salgılamaktadırlar. Chenopodium album (Sirken)’un çiçeklenme döneminde toprağa toksik düzeyde oksalik asit verdiği tespit edilmiştir.

Yıkanma: Çeşitli kimyasallar yağmur suyu, sis damlacıkları yoluyla bitkilerin toprak üstü organlarından yıkanabilirler. Bu kimyasallar arasında organik asitler, şekerler, aminoasitler, pektinler, giberellik asitler, terpenoidler ve fenol bileşikleri sayılabilir.

Bitki Artıklarının Ayrışması: Bitkinin ölümünden sonra toprak üstü ve toprak altı organlarının (gövde, yaprak, meyve, kök vb.) parçalanması sonucunda bazı allelokimyasallar serbest hale geçebilmektedir. Bitki artıklarının ayrışmasına örnek olarak Sorghum halepense (Kanyaş)’nin siyogenetik glikozitleri üzerindeki mikroorganizma aktivitesi verilebilir.

Allelokimyasallar, yaprak, gövde, çiçek, kök, tohum ve tomurcuğun dahil olduğu bir çok dokuda ve bütün bitkide mevcut olabilmekte ve uygun koşullar altında bu kimyasallar çevreye özellikle kök bölgesine geçerek komşu bitkileri etkileyebilmektedir (Weston, 1996). Bir bileşiğin belirli bir konsantrasyonundaki biyolojik etkilerini, besin elementleri, sıcaklık, toprak nemi, ışık, bitki sıklığı ve diğer allelokimyasallar gibi çevresel faktörler etkileyebilmektedir (Einhelling ve Eckrich, 1984; Einhelling, 1987; Weidenhamer ve ark., 1989). Bir ortamdaki allelopatik baskıyı kontrol altında tutabilmede çevresel faktörler hayati öneme sahiptirler. Yüksek sıcaklık (güneşli bir günde toprak yüzeyindeki sıcaklık > 50 °C; Richardson, 1985), düşük makro besin elementi seviyesi (Kalisz ve stone, 1984), düşük bitki sıklığı ve nem stresi ikincil allelokimyasalların aktivitesinin artmasında önemli bir etkiye sahiptir (Weidenhamer, 1996).