Ekolojik tarimda iÇ pazarin geliŞİMİ

Anahtar kelimeler: organik artık, kompost

ABSTRACT

USE OF COMPOSTED MATERIALS IN HORTICULTURE

Composting described as decomposition of organic wastes by micro-organism and other soil organism under the aerobic conditions is the best treatment method for municipal solid waste, sewage sludge, waste of timber and food processing industries and animal excreta. Compost is the food source for plant due to containing considerable amounts of nutrients, also improve soil structure, suppress soil-borne plant pathogen, and constitute suitable environment for soil micro-organism. In this paper, usage of composted materials derived from different sources in horticulture were briefly discussed.

Key words: organic waste, compost

GİRİŞ

Geçmişte insanoğlunun artan nüfusu besleyecek gıdayı üretebilme amacı ile verimi artırma çabası, bugün çevre kirliliği ve ekolojik denge üzerinde yoğunlaşmıştır. Zira günümüzde kullanılan modern üretim teknikleri ve girdiler çevreye zarar verdiği gibi, bu ürünler ile beslenen insanların sağlığını da olumsuz etkilemektedir. Bilim adamları ve araştırıcılar bu olumsuzlukları gidermek amacı ile çalışmalarını çevre ile dost yeni üretim teknikleri geliştirme üzerinde yoğunlaştırmışlardır. Bu çaba sonucunda “Sürdürülebilir Tarım” adı altında yeni bir üretim şekli geliştirilmiştir. Burada amaç doğal dengeyi bozmadan, insan sağlığına zarar vermeyen ürünü elde etmektir. “Ekolojik veya Organik Tarım” adı altında yürütülen tarımsal faaliyetler de sürdürülebilir tarım içerisinde değerlendirilmektedir.

Bitkisel artıkların ve şehir atıklarının çeşitli yöntemlerle ayrıştırılarak tekrar tarımda kullanılması yani dönüşümünün sağlanması çevrenin korunması açısından önemlidir. Nüfus artışına paralel olarak biyolojik katı atıkların miktarı da artış göstermektedir. Çoğu gelişmiş ülkelerde kişi başına düşen günlük katı atık miktarı 2 kg olarak tahmin edilmektedir (Raviv, 1998). Bu katı atıkların denizi ve toprağı kirletmesi, insanları bu katı atıkları çevreye zarar vermeden yeniden kullanılabilirliğini araştırmaya itmiştir. Şehir atıklarının %50-65'i organik fraksiyondadır. Organik maddenin yok edilmesinin 2 yöntemi vardır. Bunlar; yakma ve kompost oluşturmadır. Yakma işlemi çevreye zarar vermektedir. Kompostlaştırma yani organik maddenin parçalanması işlemi çevre ve ekonomik açıdan tercih edilecek yöntem olmaktadır. Oluşturulan kompostun toprağa uygulanması faydalı ve en akılcı dönüşüm şeklidir, zira toprak organik maddede bulunan bütün elementlerin orijinidir. Verimsiz toprakların (kireçli ve fakir topraklar) yeniden kazanılmasında yani ıslahında kompost uygulaması en etkili yöntemlerden biridir. Kompost ayrıca bitkisel atıklardan (kereste atığı, gıda işleme endüstrisi atığı, park ve bahçelerden elde edilen budama ve çim atığı, mutfak atığı gibi) yetiştirme ortamı olarak kullanılan materyallerin elde edilmesi için de en uygun yöntemdir. Bugün bu yetiştirme ortamları (torf gibi) yüksek fiyatlarla yurtdışından getirtilmektedir. Almanya ve Hollanda bu konuda ilk akla gelen ülkeler arasındadır.

Kompost yapımı Avrupa Birliğinin Atıklarla İlgili Kararnamesinin 5. Fıkrası ile de teşvik edilmektedir (Anon., 1999). Avrupa, kararnamenin kabul edildiği 1999 yılından itibaren toprağa yığılan biyolojik olarak parçalanabilen şehir atıklarının miktarını %65 azaltmayı amaçlamıştır. Bu kararname aynı zamanda özel şirketlerin kompost yapımına olan ilgisini de artırmıştır (Van der Werf, 2000). İngiltere'de 1998 yılında toplam 59 komplekste 910.000 ton yeşil atığın kompostlaştırıldığı tahmin edilmektedir (Gilbert ve Slater, 2000). Yine İngiltere'de katı atıkların faydalı kullanımının 2005 yılında %66'ya, 2010 yılında ise %70'e çıkarılması planlanmıştır. ABD'de, her yıl 574.000 ton katı atığın kompost ve toprak örtü materyali olarak geriye dönüşümü sağlanmaktadır (Purcell ve Stentiford, 2000). Kanada da ise1999 yılında 1.650.000 ton atık işleyen 300'den fazla işletme bulunduğu bildirilmektedir (Antler, 2000). Buradan da anlaşılacağı üzere gelişmiş ülkeler bu konuda oldukça fazla mesafe katetmiş olup, konu ile ilgili kanun ve yönetmelikler yürürlüğe girmiştir.