Eşleştirme Projesi tr 08 ib en 03



Yüklə 2,67 Mb.
səhifə9/37
tarix30.07.2018
ölçüsü2,67 Mb.
#63989
1   ...   5   6   7   8   9   10   11   12   ...   37
Yün Liflerinin Boyanması

Yün aşağıda belirtilen boyarmaddelerle boyanabilmektedir:

  • Asit Boyaları (metal içermeyen) - Asit boyaları yapıları gereği asidik ortamda aplike edilir, ancak uygulanan pH aralığı, asit boyasının yapısına göre farklılık göstermektedir.

  • Egalizasyon tipi asit boyaları, migrasyon yeteneğini ve düzgün boyamayı desteklemek için ve sülfat iyonları (% 5-10 sodyumsülfat) ilavesiyle kuvvetli asidik ortamda (% 1-3 formik asit) aplike edilir.

  • Dinkleme tipi asit boyaları liflere karşı yüksek afiniteye sahiptir ve kaynama sıcaklığındaki migrasyon yetenekleri düşüktür. Bu yüzden bu boyalar daha nötr bir pH’da (asetik asit ile pH 5-7,5), sodyumasetat ya da amonyumsülfat ve egaliz maddesi ilavesiyle aplike edilir.

  • Orta kuvvetteki asidik ortamda boyamaya uygun asit boyaları (yarı dinkleme tipi boyalar veya ter haslığı yüksek boyalar olarak da bilinen), egalizasyon tipi asit boyalarına göre daha iyi haslık özellikleri gösterir ve migrasyon özelliklerini kısmen korur. Aplikasyon, migrasyonu arttırmak için egaliz maddesi ve sodyumsülfat (% 5 -10) ilave edilen orta kuvvetteki asidik flottede (% 1-3 asetik asit) yapılır.

  • Krom Boyaları - Boyarmaddenin aplikasyonu, orta kuvvetteki asidik flottede (% 1 asetik asit) gerçekleştirilir ve çoğunlukla kaynatma adımının sonuna doğru formik asit ilavesi ile boya alımının arttırılması sağlanır. Daha sonra boyama flottesi kaynama sıcaklığından 80 °C civarına soğutulur, formik asit ilavesiyle pH 3,5 civarına ayarlanır ve önceden çözülmüş krom tuzu eklenir. Daha sonra boyama flottesi tekrar kaynama sıcaklığına ısıtılır. Boyama banyosuna sodyumdikromat veya potasyumdikromat halinde krom eklenir. En yaygın applikasyon yöntemleri şunlardır:

  • Krom mordan yöntemi lifin kromlanabilen bir boya ile boyanmasından önce kromlanması (mordanlanması) prensibine dayanır;

  • Metakrom yönteminde ise hem boya, hem de krom tuzu aynı anda aplike edilir;

  • Sonradan kromlama yönteminde ise önce boya aplike edilir, sonra lifler ayrı bir adımda kromlanır ve böylece kalan flotteden yararlanılarak su tasarrufu sağlanır.

  • Metal kompleks boyaları - Metal kompleks boyaları ile yapılan boyamalarda, egaliz maddelerinin kullanımı çok yaygındır. Asit boyalarında kullanılan egaliz maddeleri, bu boyalar için de kullanılabilmektedir. Boya aplikasyonlarında iki yöntem bulunur:

  • 1:1 metal kompleks boyalarının aplikasyonu, flotteyi sülfirik asitle pH 1,8-2,5’e ayarlayarak, ya da formik asitle pH 3-4’e ayarlayarak ve başka organik egaliz maddeleri ilave edilerek gerçekleştirilir.

  • 1:2 metal kompleks boyalarının aplikasyonu amonyum asetat varlığında gerçekleştirilir ve iki alt gruba ayrılabilir: pH 4-7 arasında zayıf polar ve pH 5-6 arasında güçlü polar.

  • Reaktif boyalar - genellikle rengin koyuluğuna da bağlı olarak pH 5-6 değerleri arasında ve amonyumsülfat ve özel egaliz maddeleri ilave edilerek uygulanır. Boyama yöntemi, boyanın liflerle reaksiyona girmeden migrasyonuna izin vermek amacıyla, banyonun 30 dakika boyunca 65-70 °C sıcaklıkta tutulduğu bir bekletme adımını da içerebilir. Çok yüksek haslıkların istendiği boyamalarda lifler, hidroliz olmuş boyarmaddenin uzaklaştırılması için alkali ortamda (amonyak ile pH 8-9) durulanır.

En yaygın kullanılan boyarmadde ve tekniklerin özeti aşağıdaki tabloda verilmektedir:



Boyarmadde

Kimyasal maddeler ve yardımcı maddeler

/ tipik aplikasyon koşulları

Teknik

Asit boyaları

(metal içermeyen)


  • Egalizasyon tipi boyalar için kuvvetli asidik ortam (formik asitle). Yarı dinkleme tipi boyalar için hafif asidik ortam (asetik asitle).

  • Dinkleme tipi boyalar için daha nötr bir ortam (asetik asit ve sodyumasetat, ya da amonyumsülfat ile)

  • Tuz: sodyumsülfat ya da amonyumsülfat

  • Egalizasyon tipi boyalarda tuz ve formik asit dışında herhangi bir egaliz maddesi eklemeye gerek yoktur.




Kesikli boyama


Krom

boyaları

(mordan)

  • pH 3 - 4,5 arası sodyumsülfat

  • Organik asitler: asetik asit ve formik asit (tartarik asit ve laktik asit de kullanılabilir).

  • İndirgen madde: sodyumtiyosülfat, Na veya K dikromat ile sonradan kromlama




Kesikli boyama

(kromlama yöntemi)

1:1 metal

kompleks

boyaları

  • pH 1,8-2,5 arası (alkanoletoksilatlar gibi yardımcı maddelerin ilavesiyle pH 2,5)

  • Sülfirik asit ya da formik asit

  • Tuz: sodyumsülfat

  • Son durulama banyosuna amonyak ya da sodyumasetat eklenebilir.




Kesikli boyama


1:2 metal

kompleks

boyaları

  • pH 4,5-7 arası

  • Amonyumsülfat ya da amonyumasetat

  • Egaliz maddeleri (non-iyonik, iyonik ve amfoterik yüzeyaktif maddeler)




Kesikli boyama


Reaktif boyalar

Kesikli boyama


Tablo 2.4. En sık kullanılan boyarmadde ve teknikler


        1. Yüklə 2,67 Mb.

          Dostları ilə paylaş:
1   ...   5   6   7   8   9   10   11   12   ...   37




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©muhaz.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin