Eşleştirme Projesi tr 08 ib en 03

Suya emisyonların izlenmesi ve ölçüm teknikleri

Suya emisyonların izlenmesinden bahsederken, daha önce bahsedildiği gibi iki durum mevcuttur:

- doğal koruma alanlarına (nehirler, göller) doğrudan emisyonlar,

- ortak bir kanalizasyon sistemine emisyonlar (kamu veya özel)

Her ikisi de izleme gerektirir ancak ikincisi genellikle daha az sıkıdır. Bu sadece izin belgesi üzerinde yazan koşullara değil aynı zamanda kanalizasyon sisteminin sahibinin şartlarına da bağlıdır. Burada izin belgesi düzenlemek için kullanacak olan yaklaşım sunulacaktır.

1. Atık su içerisinde kirleticilerin düzeylerinin izlenmesi .

Bu ölçüme dayanan tipik bir izleme sistemidir ve bir amacı vardır: İzin belgesinin şartlarının sağlanıp sağlanmadığını kontrol etmek. Eğer izlemeye, izlemenin kapsamına ve sıklığına ilişkin talimatları ve aynı zamanda numune alma sıklığı ve analitik yöntemlere ilişkin standartları içeren bağlayıcı düzenlemeler/yasalar varsa, izin belgesi üzerinde bunlara sadece atıfta bulunulabilir. Halihazırda yasada yer alan kuralların aynısını tekrar yazmaya gerek yoktur⁶. İzlemeden kimin sorumlu olacağı konusunda, bunun hem işletmecinin, hem de yetkili makamın/ denetim makamının sorumluluğu olduğu vurgulanabilir. Bu da bir işletmecinin kendi içinde izleme yapması veya dışardan numuneler alan ve bunları analiz eden sertifikalı bir firmadan hizmet alması gerektiği anlamına gelir. Diğer taraftan denetim makamı izin koşullarını iki yolla kontrol etmeli ve izlemelidir:

• 
  İşletmeci tarafından gönderilen izleme raporlarını kontrol etmek,
  
• 
  Tesisleri denetlemek ve kendi numunelerini almak.
  

Denetime ilişkin bazı hususlar aşağıda belirtilmiştir:

• 
  Aşağıdaki koşullarda bazı faaliyetler ek izleme gerektirebilir: i) Atık su alıcı ortamı bozulmaya açık bir alansa (ortam ancak kendi atık suyunu arıtmaya yetecek kapasiteye sahipse) ii) Tesis koruma alanlarına yakınsa, iii) Özel olaylarda. Bütün bu durumlar başvuruda ve iznin düzenlenme sürecinde dikkate alınmalıdır. Eğer ek izlemeye gerek duyulursa, bu genellikle işletmecinin sadece atık sudaki kirleticileri değil aynı zamanda alıcı ortamın atık su kalitesini de izleyeceği anlamına gelir.
  
• 
  Eğer atık sular bir kanalizasyon sistemine aktarılıyorsa, normal çalışma koşulları altında yılda iki kez numune almak yeterli olacaktır. Öte yandan bu deşarjların yapıldığı kanalizasyon sisteminin sahibi olan kurum, işletmecilerden daha sıkı izleme koşulları isteyebilir, fakat bu durum izin belgesinin kapsamı dışındadır (bu gibi durumlar kanalizasyon sisteminin sahibi ile işletmeci arasında imzalanan bir sözleşmeyle düzenlenir.)
  
• 
  Analitik yöntemin seçimi: Uluslararası standartlara (ISO) dayanan yöntemleri n kullanılması önerilir. Bazı maddelere ilişkin örnekler şu şekildedir: i) KOİ – ISO 15705, ii) Klor– ISO 10304-2, iii) Çinko– ISO 8288
  

Bu standartlar, AB ülkelerinde yaygın olarak kullanılan uluslararası standartlardır. Uluslararası standartların mevcut olmadığı parametreler için ulusal standartlara dayanan yöntemler kullanılmalıdır.

• 
  Atık su parametrelerinin izlenmesinin yanı sıra, su kullanımının ve atık su miktarı ile akışının da ölçülmesi önemlidir. Bu bilgiler yıllık kirletici salınımlarının değerlendirilmesi açısından önemli olacaktır. İzleme ne kadar doğru olursa işletmeci açısından o kadar iyi olur, işletmeciler böylelikle özel bir proses için ne kadar su kullanıldığını kesin olarak bilebilir. Üretim için kullanılan sularla diğer türdeki atık suların ayrı ayrı ölçülmesi gerekmektedir, zira insanlar tarafından tüketilen su miktarı kolaylıkla hesaplanabilir. Kanalizasyon sistemlerine yapılan salınımlarda, kanalizasyona aktarılan su miktarının tüketilen su miktarına eşit kabul edilmesi (her ne kadar buharlaşma ve diğer kayıplar sebebiyle bu miktar kesin olarak belirlenemese de) iyi bir tahmin yöntemidir.
  

2. Hesaplama yöntemlerine ve tahminlere dayalı izleme.

Bu, izleme faaliyetinin biraz daha farklı bir amacı olan diğer bir kısmıdır. Emisyon ölçümlerinin yapılmasındaki amaç tesisin izin belgesi koşullarına uygun hareket edip etmediğini kontrol etmek ve şayet uygun hareket etmiyorsa gerekli yürütme prosedürünü başlatmak iken, hesaplama ve tahminlerin yapılmasındaki amaç aşağıdaki gibidir:

- Gerek üretim gerekse yardımcı proseslerde MET’lerin kullanılıp kullanılmadığı,

- Diğer tesislerle kıyaslandığımda emisyon düzeylerinin neler olduğu (kıyaslama)- özellikle de üretim birimi bazlı göstergelerin kullanılması durumunda.

Diğer önemli bir husus da PRTR’a bildirimde bulunma zorunluluğunun olması durumunda faydalı bilgilerin edinilmesidir.

Aşağıdaki tabloda bu tür bir izleme yapılırken kullanılabilecek bazı göstergeler verilmiştir. Bunun nihai bir liste olmadığı ve duruma göre ek göstergelerin eklenebileceği unutulmamalıdır.

Parametre	Birim
Boyama için kullanılan su	Litre/kg ürün başına
Durulama için kullanılan su	Gram/kg ürün başına
KOİ/BOİ/diğer parametreler	Litre/yıl
Suyun yıllık tüketimi	l/yıl
Kendi kaynaklarından kullanılan suyun oranı	%
Kanalizasyon suyunun geri dönüşümünden gelen suyun oranı	%

Tablo 5.2.Emisyonların izlenmesinde kullanılabilecek göstergeler

Bu tür izlemede kütle dengesi yaygın olarak kullanılır. İzlemenin Genel İlkeleri konulu MET Referans Dokümanı’na (2003 – güncelleniyor) göre belirli bir maddeye (madde ‘i’) kütle dengesi uygulanırken denklem şu şekilde yazılmalıdır:

‘i’ maddesinin girdisi= üründeki ‘i’ maddesinin miktarı + Atıktaki ‘i’ maddesinin miktarı + proses içerisinde dönüştürülen/tüketilen ‘i’ maddesinin miktarı - proses içerisinde üretilen ‘i’ maddesinin miktarı + ‘i’ maddesinin birikimi + ‘i’ maddesinin emisyonları

3.