##Fakültə: Filologiya ##İxtisas: Azərbaycan dili və ədəbiyyatı ##Bölmə

##num= 2// level= 1// sumtest=38 // name= Azərbaycan ədəbi tənqidinin tarixi kökləri və janrları xxx //

1. Sənət görüşlərində həqiqəti bəzəksiz, yəni şair təxəyyülünün güclü müdaxiləsi olmadan təsvir etməyə qarşı çıxan hansı müəllifdir?

A) Qətran Təbrizi

B) Nizami Gəncəvi

C) Imadəddin Nəsimi

D) Əfzələddin Xaqani

E) Arif Ərdəbili

2. Xüveyyi təxəllüsü ilə yazan, X. Təbrizi məktəbinin davamçısı sayılan şərhçi hansıdır?

A) Y. Xoylu

B) E. Quzat

C) A. Ərdəbili

D) Z. Şirvani

E) Ş. Rami

3. «Atəşgədə» əsərinə aid fikirləri seçin:

1 - Müəllifi Lütfəli bəy Azərdir.

2 - XVIII əsrdə yazılmışdır.

3 - 842 şairin yaradıcılığından bəhs edir.

4 - Şərh janrında yazılmışdır.

5 - 19 ilə yazılmışdır.

6 - XIV əsrdə yazılmışdır.

A) 3, 4, 5, 6

B) 1, 2, 3, 5

C) 1, 2, 4, 5

D) 1, 3, 6

E) 2, 5, 6

4. «Əl vafi fütedadül qəvafi» əsərinə aid fikirləri seçin:

1 - Müəllifi Əssar Təbrizidir.

2 - Müəllifi Vəhid Təbrizidir.

3 - XIV əsrdə yazılmışdır.

4 - Ədəbi risalə janrında yazılmışdır.

5 - Şərh janrında yazılmışdır.

6 - Dibaçə janrında yazılmışdır.

A) , 1, 3, 4

B) 2, 5, 6

C) 1, 2, 5

D) 1, 4, 5

E) 1, 3, 6

5. Orta əsr mənbələrində «tənqid» termini müqabilində hansı termin işlədilmişdir?

A) intiqad

B) nəqd

C) arçıq

D) münəqqid

E) tənqid

6. «Ən yaxşı şərh odur ki, qısa və aydın olsun, uzun və cansıxıcı görünməsin» mülahizələrinin müəllifi kimdir?

A) Eyn əl - Quzat

B) Xətib Təbrizi

C) Yusif Xoylu

D) Nizami Gəncəvi

E) Əbul - Əla Məərri

7. “Ənisül - üşşaq” əsərinə aid olan xüsusiyyətləri secin:

1 - XIV əsrin ortalarında yaranmışdır.

2 - XVIII əsrin sonlarında yazılmışdır.

3 - Təsvir vasitələrinin, təşbehlərin təhlilinə həsr olunub.

4 - Şərh janrında yazılıb.

5 - Müəllifi Şərəfəddin Ramidir.

6 - Müəllifi Sadiq bəy Sadiqidir.

A) 2, 4, 6

B) 1, 3, 5

C) 1, 2, 5

D) 2, 3, 4

E) 1, 4, 6

8. Orta əsr müəllifləri və onların əsərləri arasındakı düzgün uyğunluğu göstərin:

I – Vəhid Təbrizi

II – Sadiq bəy Sadiqi

III – Xətib Təbrizi

IV – Şərəfəddin Rami

1 - «Risaleyi - jəmi müxtəsər»

2 - Şərh əl Müfəddəliyyat”

3 - «Ənisül - üşşaq»

4 - «Miftahül - bədaye»

5 - «Məcməül - xəvas»

6 - “Şərh divan əl Həmasə”

7 - “Şərh Səqt əz Zənd”

8 - «Qanunüs - süvər»

9 - “Şərh divan Əbu Təmmam”

10 - “Əl kafi fi elmey əl əruz vəl qəvafi”

11 - “Təzkirətüş - şüəra”

12 - “Həqayiqül - hədaiq”

A) , I – 1, 4; II – 5, 8, 11; III – 6, 7, 9, 10, ; IV – 3, 12;

B) I – 1, 3, II - 5, 7, 8; III – 2, 4, 6, 9; IV - 10, 11, 12;

C) I – 1, 2, 3% II – 4, 6, 7; III – 5, 9; IV – 8, 10, 11, 12;

D) , I – 2, 5; II – 3, 6, 8; III – 1, 4, 7, IV – 9, 10, 11, 12;

E) I – 1, 3, 6; II – 2, 4, 5; III – 6, 7, 9; IV – 8, 10, 11, 12;

9. Sadiq bəy Sadiqiinin fəaliyyət sahələrini seçib göstərin:

1 - şair

2 - heykəltəraş

3 - memar

4 - təzkirəçi

5 - rəssam

6 - bəstəkar

A) 2, 3, 6

B) 1, 4, 5;

C) 1, 4, 6

D) 2, 3, 5

E) 1, 2, 3

10. L. Azər hansı şairin yaradıjılığından bəhs edərkən forma ilə məzmunun vəhdəti prinsipini müdafiə edirdi?

A) Lütfullah

B) Münşi

C) Sədi

D) Nizami

E) Ənvəri

11. «Məcməül - xəvas» təzkirəsində neçə şairin yaradıcılığı haqqında məlumat verilirdi?

A) 480

B) 845

C) 19

D) 260

E) 45

12. 7000 beytltk divan, «Yusif və Züleyxa» adlı məsnəvi və 842 şairdən bəhs edən təzkirə müəllifi hansıdır?

A) S. Sadiqi

B) L. Azər

C) V. Təbrizi

D) Ş. Rami

E) N. Tusi

13. Əsəri ayrı - ayrı parçalara görə yox, əsərin ümumi istiqaməti əsasında qiymətləndirmək fikrini ilk dəfə irəli sürən alim hansıdır?

A) Eyn əl - Quzat

B) Xətib Təbrizi

C) Yusif Xoylu

D) Nizami Gəncəvi

E) Məhəmməd Füzuli

14. Orta əsrlərdə bədii təsvir üsullarını bildirən terminləri seçin:

1 - elmi - nəqd

2 - şeiri - kizbi

3 - ədəbi risalə

4 - şeiri - sidqi

5 - intiqad

6 - xatimə

A) 1, 3

B) 2, 4

C) 2, 3

D) 4, 5

E) 2, 6

15. Müxtəlif dövrlərdə realist təsvir üsulunu bildirən terminləri seçin:

1 - sidqi

2 - kizb

3 - müvafiqi - övza

4 - intiqad

5 - hissiyyati - həqiqiyyə və təbiiyyə

6 - nəqd

A) 2, 4, 5

B) 1, 3, 5

C) 1, 2, 3

D) 4, 5, 6

E) 1, 4, 6

16. Lütfəli bəy Azər «Atəşgədə» təzkirəsini neçə ilə yazmış, burada neçə şair haqqında məlumat vermişdir?

A) 19 ilə, 842 şair haqqında

B) 5 ilə, 100 şair haqqında

C) 10 ilə, 554 şair haqqında

D) 20 ilə, 600 şair haqqında

E) 2 ilə, 15 şair haqqında

17. Lütfəli bəy Azərin Şərqdə fars dilində yazan şairlər içərisində «şeirin rüknü» adlandırdığı dörd nəfər kimlərdir?

A) Firdovsi, Nizami, Sədi, Ənvəri

B) Nizami, Xaqani, Füzuli, Nəsimi

C) Nizami, Sədi, Xəyyam, Xaqani

D) Firdovsi, Sədi, Hafiz, Xəyyam

E) Hafiz, Nizami, Sədi, Xəyyam

18. Arif Ərdəbilinin «Fərhadnamə»sinə aid fikirləri seçin:

1 - Nizami yaradıcılığından bəhs edir.

2 - “Xosrov və Şirin” əsərini tənqid edir.

3 - “Leyli və Məcnun”u tənqid edir.

4 - Bədii təsvir vasitələrinə münasibət bildirir.

5 - Əsərin janrına irad tutur.

6 - Müəllifin istedadsızlığını göstərir.

A) 1, 2, 3

B) 1, 2, 4

C) 2, 4, 6

D) 1, 5, 6

E) 2, 4, 5

19. «Qanunüs - süvər» əsərinə aid fikirləri seçin:

1 - Müəllifi Əssar Təbrizidir.

2 - Əruzda qafiyə sistemindən bəhs edir.

3 - Sadiq bəy Sadiqinin əsəridir.

4 - Rəssamlıq qanunlarından bəhs edir.

5 - N. Gəncəvi yaradıcılığından bəhs edir.

6 - XIX əsrdə yazılıb.

A) 1, 2

B) 3, 4

C) 4, 6

D) 2, 5

E) 1, 3

20. M. Füzulinin ədəbi görüşlərini ifadə edən fikirləri seçin:

1 - «Elmsiz şeir əsası yox divar olur»

2 - “O şeir ki, mənadan məhrumdur, onun canı da yoxdur”

3 - ”Söz odur ki, onu avam da başa düşə»

4 - “Şeir yazıldığı əsrin tarixi olmalıdır”

5 - “Şeirdə təxəyyülatdan başqa bir həyat olmalıdır”

6 - “Söz mənadan asılıdar, məna sözdən hər zaman”

A) 1, 3, 6

B) 1, 5, 6

C) 2, 4, 5

D) 1, 4, 5

E) 2, 3, 5

21. Orta əsrlərdə ən geniş yayılmış və ədəbi fikrin inkişafına güclü təsir göstərən m8ənbə hansıdır?

A) təzkirə

B) risalə

C) şərh

D) dibaçə

E) cüng

22. İlk dəfə məzmunsuz formanın əleyhinə çıxan, forma ilə məzmunun vəhdətindən bəhs edən müəllif kimdir?

A) M. F. Axundov

B) L. Azər

C) F. Köçərli

D) Vəhid Təbrizi

E) H. Zərdabi

23. Şərhçilərin adlarını yaşayıb - yaratdığı dövrə görə xronoloji ardıcıllıqla göstərin:

1 - 0 Xətib Təbrizi

1 - - M. D. Məhəmmədoğlu

2 - - S. S. Əfşar

3 - - Y. Xoylu

4 - - S. Mirzə

5 - - E. Quzat

A) 1, 6, 4

B) 2, 5, 1

C) 1, 3, 5

D) 1, 4, 5

E) 2, 3, 6

24. Yusif Xoylunun əsəri hansıdır?

A) «Tənvir»

B) «Töhfətül Sami»

C) «Məcalisün - nəfais»

D) «Qanunüs - süvər»

E) «Atəşgədə»

25. N. Tusinin əsərlərini seçib göstərin:

1 - «Məcməül - Xəvas»

2 - «Məcalisün - nəfais»

3 - «Mizanül əşar»

4 - «Töhfətül - Sami»

5 - «Əsasül iqtibas»

6 - «Xilasətül - əfkar»

A) 3, 5

B) , 1, 2

C) 4, 5

D) 1, 6

E) 2, 5

26. Təzkirə yaradıcılığı ilə məşğul olmayan müəlliifləri seçin:

1 - X. Təbrizi

2 - V. Təbrizi

3 - S. Mirzə

4 - Ə. Bağdadi

5 - Y. Xoylu

6 - E Qüzzat

A) 2, 3, 4

B) 1, 5, 6

C) 3, 5, 6

D) 1, 3, 4

E) 4, 5, 6

27. Əssar Təbrizinin əruz vəznindən bəhs edən əsəri hansıdır?

A) «Əl vafi fi tedadil qəvafi»

B) «Əl kafi fi elmey əl - əruz vəl - qəvafi»

C) «Əsasül - iqtibas»

D) «Risaleyi - cəmi - müxtəsər»

E) «Ənisül - üşşaq»

28. Ş. Raminin «Ənisül - üşşaq» təzkirəsinə aid olan fikirləri seçin:

1 - N. Gəncəvini tənqid edir

2 - Sədi şeirlərini tənqid edir

3 - Bədii təsvir vasitələrinə münasibət bildirir.

4 - Əruzun qanunlarından bəhs edir.

5 - M. Füzuli şeirlərini təhlil edir.

6 - A. Ərdəbilinin “Fərhadnamə”sini təhlil edir.

A) 2, 3

B) 1, 4

C) 5, 6

D) 1, 6

E) 2, 5

29. Orta əsr müəllifləri və onların təhlil etdiyi sənətkarlar arasındakı düzgün uyğunluğu müəyyən edən cavab hansıdır?

I – L. Azər

II – Ş. Rami

III – X. Təbrizi

IV – A. Ərdəbili

1 - S. Münşi

2 - N. Gəncəvi

3 - Sədi

4 - Firdovsi

5 - Ənvəri

6 - Əbu Təmmam

7 - Müfəddəliyyat

8 - Füzuli

9 - Xaqani

10 - . Nəsimi

A) I – 1, 2, 3, 4, 5, 8, 9, 10; II – 3; III – 6, 7; IV – 2;

B) I – 1, 3, 5; II – 4, 6, 7; III – 9, 10; IV – 2, 8

C) I – 1, 2, 6; II – 3, 4, 5; III – 7, 10; IV – 8, 9;

D) I – 9, 10; II – 7, 8; III – 3, 6; IV – 1, 2, 4, 5;

E) I – 7, 8; II – 1, 2, 5; III – 3, 4, 6; IV – 9, 10;

30. Hansı əsər XVIII əsrdə orta və Yaxın Şərqdə ən geniş və əsaslı elmi tədqiqat hesab olunurdu?

A) «Atəşgədə»

B) «Xilasətül - əfkar»

C) «Meyarül - əşar»

D) «Əsasül - iqtibas»

E) «Qanunüs - süvər»

31. Füzulinin ədəbi - estetik görüşləri hansı əsərlərində öz əksini tapmışdır?

1 - «Söhbətül - əsmar»

2 - “Padişahi - mülk”

3 - “Söz” qəzəli

4 - “Şikayətnamə”

5 - «Leyli və Məcnun»

6 - «Bəngü - badə»

7 - «Rindü Zahid»

8 - . «Həfti - cam»

A) 1, 2, 8

B) 3, 5

C) 4, 6, 7

D) 1, 4

E) 2, 6

32. Orta əsrlərdə folrma və məzmunun vəhdəti haqqında ilk nəzəri mülahizə hansı əsərdə öz əksini tapmışdır?

A) «Atəşgədə»

B) «Ənisül - üşşaq»

C) «Kitabi - əlbəhcət və əs səadət»

D) «Xilasətül - əfkar»

E) «Risaleyi - cəmi - müxtəsər»

33. Xətib Təbrizi yaradıcılığına monoqrafiya həsr edən alim hansıdır?

A) Malik Mahmudov

B) Məmməd Arif

C) Məmməd Cəfər

D) Mehdi Hüseyn

E) Əli Sultanlı

34. X. Təbrizinin şərhlərini seçin:

1 - «Şərq əl qəsaid əl - əşr»

2 - “Tənvir”

3 - «Şərh «Səqt - əz - zənd»

4 - Kafiyyə”

5 - “Əsrarül bəlağət”

6 - “Şərh əl Müfəddəliyyat”

A) 2, 4, 5

B) 1, 3, :6

C) 1, 2, 3

D) 1, 4, 5

E) 1, 4, 6

35. Əsəri «ayrı - ayrı parçalara görə yox, əsərin ümumi istiqaməti əsasında» qiymətləndirməyi vacib hesab edən orta əsr tənqidçisi hansıdır?

A) E. Quzat

B) X. Təbrizi

C) M. Təbrizi

D) Y. Xoylu

E) V. Təbrizi

36. Azərbaycan ədəbi fikrinin ilk peşəkar nümayəndələri hansı sırada düzgün göstərilmişdir?

A) X. Təbrizi, E. Quzat, Y. Xoylu

B) L. Azər, S. Sadiqi, V. Təbrizi

C) M. Təbrizi, L. Azər, Ə. Təbrizi

D) N. Tusi, I. Sina, F. Qurqani

E) X. Təbrizi, A. Ərdəbili, Ş. Rami

37. “Nəqd” termininə aid olan fikirləri seçin:

1 - Lüğəti mənası “seçmək”dir

2 - XIV əsrdə elmə daxil edilib

3 - Lüğəti mənası “bədii təsvir üsulu”dur

4 - Ərəb filoloqu Hüseyn Vaiz Kaşifi ilk dəfə elmə gətirmişdir.

5 - Tənqid janrıdır.

6 - Sinonimi “təzkirə” sözüdür.

A) 3, 5, 6

B) 1, 2, 4

C) 1, 2, 5

D) 3, 4, 5

E) 1, 2, 6

38. Sadiq bəy Sadiqi Əfşarın estetik görüşlərinin mərkəzləşdiyi əsərləri seçin:

1 - “Məcməül - xəvas”

2 - :”Təzkirətüş - şüəra”

3 - «Töhfətül - Sami»

4 - «Risalə - dər babi - əşari - Feyzi»

5 - «Tənvir»

6 - «Hədayiqül - hədayiq»

A) 1, 2, 4

B) 3, 5

C) 1, 6

D) 1, 4, 6

E) 2, 4, 5