180
yə, yaş qrupuna məxsus şəxslər arasında danışıqlar zamanı
baş verir.
Münasibətlər maneəsi. Sırf psixoloji fenomen olan
bu maneə tərəf-müqabillər arasında etibarsızlıq, bir-birinə
qarşı ikrah hissi yarananda ortaya çıxır.
Bir sıra psixoloqlar insanlar arasındakı
ünsiyyət za-
manı hərəkətlərin xüsusi rolunu qeyd edirlər. Məsələn,
A.Piz «Hərəkətlərin dili. İşgüzar adamlar üçün vəsait» ki-
tabında qeyd edir ki, kommunikasiya prosesində informa-
siyanın yalnız 7%-i sözlə çatdırılır. Onun 38%-i intonasiya
və səsin tembri ilə, 55% isə əllərin hərəkəti, sifətin mimi-
kası və danışan şəxsin xarici görüşü ilə ötürülür.
Bu cür dəqiq statistikaya həsas yanaşanlar çoxdur.
Bununla belə, danışıqlar zamanı intonasiyanın, mimikanın
və xüsusilə hərəkətlərin oynadığı rolu inkar etmək olmaz.
Bu qeyri-verbal kommunikasiya üsulları həmsöhbətə
müəyyən psixoloji təsir göstərir. Əgər siz danışıq zamanı
mimikanızı və hərəkətlərinizi idarə edə bilirsinizsə, böyük
üstünlük qazanmış olursunuz.
Bunun
əksi olaraq, ifrat bədən dili (jestikulyasiya)
adətən natiqin söz ehtiyatının çatışmazlığına və onun
nitqinin zəifliyinə dəlalət edir.
Gedişlər və intonasiya
deyilən sözlərin emosional təsirini artırmalıdır, lakin bu, o
zaman müsbət nəticə verir ki,
həmsöhbətə xoş gəlsin,
onun psixikasına təzyiq etməsin. Mimika isə deyilənlərə
reaksiya verməyin ən yaxşı üsuludur.
Bütün bunlar, əlbəttə, nəzəriyyədir.
Nəzəriyyəni isə
bilmək lazımdır. Lakin onu da unutmaq olmaz ki,
bəzən
qeyri-standart danışıq və davranış tərzi (azacıq pəltəklik,
yüksək emosionallıq, ucadan gülmək),
müəyyən formal
etik normalara məhəl qoymamaq ətrafdakılara xoş təsir
bağışlayır, çünki bunu edən
şəxsin səmimiliyindən və sa-
181
dəliyindən xəbər verir. (Əlbəttə, bu heç də o demək deyil
ki, siz harada oldu qəsdən qəhvəni hortultu ilə içməlisiniz)
İşgüzar danışıqlar haqqında deyilən fikirlərdən birini
qeydsiz-şərtsiz qəbul etmək olar: belə danışıqlar zamanı
hiss, emosiya daim ağılın nəzarəti altında olmalıdır və
əgər həmsöhbətiniz bu nəzarəti itiribsə, ona da kömək et-
mək lazımdır ki, öz emosiyalarını cilovlasın. Bəzi «ağıllı»
şəxslər belə hallarda yüngül istehza ilə qarşılarındakı qı-
zışmış həmsöhbət üzərində tam qələbə çalmaq istəyirlər.
Lakin unutmaq lazım deyil ki, görüşünüzün məqsədi qələ-
bə çalmaq deyil, razılığa gəlməkdir. Məğlub olmuş tərəf-
müqabil heç vaxt sizin tərəfmüqabili və ya dostunuz olma-
yacaq. Ona görə də özündən çıxmış həmsöhbəti buna bən-
zər sözlərlə sakitləşdirmək daha düzgün olar: «Müzakirə
etdiyimiz məsələ ilə bağlı bizim fikirlərimiz üst-üstə düşə
və ya haçalana bilər, lakin mən istəməzdim ki, söhbətimizi
bu tonda davam etdirək»; «Əgər məsələnin bu cür qoyulu-
şu sizin heysiyyatınıza toxunursa, öz təklifinizi verin» və s.
Dostları ilə paylaş: