FəSİl I. Turizm maliYYƏSİNİn məNBƏLƏRİ 8

Sxem 1.5.

Turizm müəssisələrində yaradılmış fondlar



Mənbə: Clare A.Gunn. “Tourism Planning: Basics, Concepts, Cases.” 2015 məlumatları əsasında müəllif tərəfindən tərtib olunmuşdur.
Yuxarıdakı sxemdə təsvir olunmuş mavi rəngli üçbucağı turizm fəaliyyəti göstərən hər hansı bir turizm müəssisə kimi qəbul etsək, o halda inkişaf fondu, mükafat fondu və ehtiyat fondunun turizm müəssisəsinin daxilində yaradılmış və müxtəlif məqsədlərə xidmət edən fondlar olduğunu görmüş olarıq. İndi isə, həmin sözügüdən fondların hansı məqsədlə yaradıldığını və nəyə xidmət etdiyinin təhlilini verək:[10]

• 
  İnkişaf fondu. Bu fondun yaradılmasının əsas məqsədi müəssisənin fəaliyyəti nəticəsində əldə olunmuş mənfəətin müəssisənin inkişafına və ya daha da genişləndirilməsinə xidmət etməsinin təmin olunmasıdır. İnkişaf fondu müəssisələrin davamlı inkişafını təmin etmək məqsədilə aşağıdakı tədbirlərin həyata keçirilməsinin qayğısına qalır:
  
  • 
    Yeni növ marşrutların və kanalların axtarışı və açılması;
    
  • 
    Yeni nümayəndəli, fial və bölmələrin açılmasının təmin edilməsi;
    
  • 
    Müvafiq sahə ilə əlaqəli digər təşkilatlarla qarşılıqlı iş mühitinin qurulması və iqtisadi əlaqələlərin genişləndirilməsinin təmin olunması;
    
  • 
    Müəssisənin nəzdində fəaliyyət göstərə biləcək törəmə təşkilatların yaranmasının və inkişaf etdirilməsinin təmin olunması.
    
• 
  Mükafat fondu. Bu fondun yaradılmasının əsas məqsədi müəssisələrin işçilərinin motivasiyasının artırılmasıdır. Məlumdur ki, müəssisənin daha dayanıqlı fəaliyyət göstərməsi məhz personalın səriştəli işləməsi. Öz işinə diqqət və qayğı göstərməsi nəticəsində mümkün olur. Mükafat fondu isə işçilərin mükafatlandırılması aşağıdakı alətlər vasitəsilə həyata keçirir:
  
  • 
    əmək haqqından əlavə digər maddi pul vəsaitlərinin verilməsi vasitəsilə;
    
  • 
    müəssisə işçilərinin tələbatına və ehtiyacına müvafiq olaraq pulsuz istirahətə göndərilməsi vasitəsilə;
    
  • 
    müəssisə personalına əmək qabiliyyətinin artırılmasını təmin etmək məqsədilə əlavə qiymətli mükafatlarınö-hədiyyələrin verilməsi vasitəsilə.
    
• 
  Ehtiyat fondu. Turizm fəaliyyəti göstərən hər hansı bir müəssisə bu fəaliyyət nəticəsində əldə olunmuş mənfəətin bir hissəsi hesabına ehtiyat fondunu formalaşdırır. Ehtiyat fondunun formalaşdırılmasında əsas məqsəd odur ki, bəzi hallarda müəssisə mənfəət əldə edə bilməsə belə öz ehtiyyat fondundan istifadə edərək öz fəaliyyətinin davamlılığını təmin edə bilsin. Həmin gözlənilməz hallara aşağıdakıları aid etmək məqsədəmüvafiq olardı:
  
  • 
    Fəaliyyət prosesi nəticəsində gözlənilmədən yaranmış zərərin ödənilməsini təmin etmək;
    
  • 
    Turizm müəssisəsinin daha dayanıqlı fəaliyyət göstərməsini təmin edə biləcək və gözlənilməz xarakter daşıyan bəzi tədbirlərin keçirilməsinin maliyyələşdirilməsinin təmin olunması;
    
  • 
    Fəaliyyət prosesi nəticəsində yaranmış və müəssisənin gələcəkdə fəaliyyət göstərməsinə əngəl ola biləcək fors-major məsələlərin həllini nəzərdə tutan tədbirlərin maliyyələşdirilməsinin təmin olunması.