Valyuta riski.31 dekabr 2015-ci il tarixinə Şirkətlər Qrupunun məruz qaldığı xarici valyuta riski və 31 dekabr 2014-cü il tarixinə müqayisəli rəqəmlər aşağıdakı cәdvәldә göstərilir:
|
31 dekabr 2015
|
|
31 dekabr 2014
|
Azərbaycan Manatı ilə
|
Pul maliyyə aktivləri
|
Pul maliyyə öhdəlikləri
|
Xalis mövqe
|
|
Pul maliyyə aktivləri
|
Pul maliyyə öhdəlikləri
|
Xalis mövqe
|
|
|
|
|
|
|
|
|
AZN
|
4,199,486
|
1,842,061
|
2,357,425
|
|
3,212,244
|
2,634,325
|
577,919
|
USD
|
1,551,785
|
3,466,726
|
(1,914,941)
|
|
-
|
-
|
-
|
Avro
|
-
|
-
|
-
|
|
-
|
-
|
-
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Cəmi
|
5,751,271
|
5,308,787
|
442,484
|
|
3,212,244
|
2,634,325
|
577,919
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Yuxarıdakı cədvələ yalnız pul aktivləri və öhdəlikləri daxildir. Şirkətlər Qrupu hesab edir ki, pay alətləri üzrə investisiyalar və qeyri-pul aktivləri valyuta riskinin yaranmasına gətirib çıxarmır.
Yuxarıda qeyd edilən risklər, yalnız Şirkətlər Qrupunun funksional valyutasından fərqli valyutalarda ifadə olunan pul qalıqları üçün hesablanmışdır.
Faiz dərəcəsi riski. Şirkətlər Qrupu bazar faiz dərəcələrinin dəyişməsinin onun maliyyə vəziyyətinə və pul vəsaitlərinin hərəkətinə təsiri ilə əlaqədar riskə məruz qalır.Bu cür dəyişikliklər nəticəsində qazanılmış maliyyə gəlirləri ilə faiz xərcləri arasında faiz marjaları arta bilər, lakin faiz dərəcələri üzrə gözlənilməyən dəyişikliklər baş verdiyi təqdirdə faiz marjaları həmçinin azala və ya zərərin yaranmasına səbəb ola bilər.
Lizinq üzrə investisiyaların maliyyələşdirilməsi əsasən Şirkətlər Qrupunun kapitalı və banklardan cəlb edilmiş borc vəsaitləri hesabına həyata keçirilir.
Şirkətlər Qrupunun məruz qaldığı faiz dərəcəsi riskləri aşağıdakı cədvəldə göstərilir. Bu cədvəldə Şirkətlər Qrupunun maliyyə aktiv və öhdəlikləri gözlənilən ödəmə müddətlərinə görə təsnifləşdirilir.
Azərbaycan Manatı ilə
|
Tələb edilənədək və 1 aydan az
|
1-6 ay ərzində
|
6-12 ay ərzində
|
1 ildən
çox
|
Qeyri-pul
|
Cəmi
|
|
|
|
|
|
|
|
31 dekabr 2015
|
|
|
|
|
|
|
Cəmi maliyyə aktivləri
|
691,283
|
1,297,826
|
1,011,437
|
2,750,726
|
-
|
5,751,272
|
Cəmi maliyyə öhdəlikləri
|
170,780
|
407,458
|
228,787
|
4,501,762
|
-
|
5,308,787
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
31 dekabr 2015-ci il tarixinə faiz dərəcələrinə həssaslıq üzrə xalis çatışmazlıq
|
520,503
|
890,368
|
782,650
|
(1,751,036)
|
-
|
442,485
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
31 dekabr 2014
|
|
|
|
|
|
|
Cəmi maliyyə aktivləri
|
530,423
|
570,172
|
478,966
|
1,632,683
|
-
|
3,212,244
|
Cəmi maliyyə öhdəlikləri
|
232,330
|
640,373
|
790,447
|
971,175
|
-
|
2,634,325
|
|
|
|
|
|
|
|
31 dekabr 2014-cü il tarixinə faiz dərəcələrinə həssaslıq üzrə xalis çatışmazlıq
|
298,093
|
(70,201)
|
(311,481)
|
661,508
|
-
|
577,919
|
|
|
|
|
|
|
|
Həssaslıq təhlili apararkən Şirkətlər Qrupu aşağıdakı mülahizələri irəli sürür:
-
Həssaslıq təhlili müəssisənin bu açıqlamaları növbəti dəfə təqdim edəcəyi dövrə qədərki müddət ərzində baş verə biləcək bütün dəyişiklikləri əks etdirir. Açıqlamaların növbəti təqdim olunma dövrü adətən növbəti illik hesabat dövrü ilə üst-üstə düşür.
-
Həssaslıq təhlili balans tarixində müvafiq risk dəyişənində baş verə biləcək dəyişikliyin mövcud risklərə tətbiq edildiyi təqdirdə cari dövr üzrə mənfəət/zərər və səhmdar kapitalına təsiri əks etdirir.
-
Şirkətlər Qrupu bütün mümkün dəyişikliklərin deyil, yalnız müvafiq risk dəyişəninin mümkün ola biləcək limitləri çərçivəsində dəyişikliklərin təsirini açıqlayır.
-
Şirkətlər Qrupu öz maliyyə alətləri üzrə faiz dərəcələrinə nəzarət edir. Şirkətlər Qrupunun rəhbərliyi tərəfindən təhlil edilmiş hesabatlara əsaslanan faiz dərəcələri aşağıdakı cədvəldə göstərilir:
İllik %
|
31 dekabr 2015
|
|
31 dekabr 2014
|
AZN
|
USD
|
Avro
|
|
AZN
|
USD
|
Avro
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Aktivlər
|
|
|
|
|
|
|
|
Maliyyə lizinqi üzrə debitor borcları
|
20%-26%
|
-
|
-
|
|
20%-26%
|
-
|
-
|
Müştərilərə verilmiş kreditlər və avanslar
|
7%-34%
|
-
|
-
|
|
7%-36%
|
-
|
-
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Öhdəliklər
|
|
|
|
|
|
|
|
Buraxılmış borc qiymətli kağızları
|
14%
|
-
|
-
|
|
14%
|
-
|
-
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Coğrafi risk. 31 dekabr 2015-ci il tarixində Şirkətlər Qrupunun maliyyə aktiv və öhdəliklərinin coğrafi təhlili aşağıda göstərilir:
Azərbaycan Manatı ilə
|
Azərbaycan Respublikası
|
İƏİT-ə üzv
olan ölkələr
|
Cəmi
|
|
|
|
|
Maliyyə aktivləri
|
|
|
|
Pul vəsaitləri və onların ekvivalentləri
|
182,906
|
-
|
182,906
|
Maliyyə lizinqi üzrə debitor borcları
|
2,406,524
|
-
|
2,406,524
|
Müştərilərə verilmiş kreditlər və avanslar
|
2,601,487
|
-
|
2,601,487
|
Debitor borcları
|
560,354
|
-
|
560,354
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Cəmi maliyyə aktivləri
|
5,751,272
|
-
|
5,751,272
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Maliyyə öhdəlikləri
|
|
|
|
Buraxılmış borc qiymətli kağızları
|
3,466,726
|
-
|
3,466,726
|
Müddətli Borc Öhdəlikləri
|
1,801,551
|
-
|
1,801,551
|
Cari mənfəət vergisi öhdəliyi
|
16,815
|
-
|
16,815
|
Hesablaşmalar üzrə öhdəliklər
|
23,695
|
-
|
23,695
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Cəmi maliyyə öhdəlikləri
|
5,308,787
|
-
|
5,308,787
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Balansdakı maliyyə alətləri üzrə xalis mövqe
|
442,485
|
-
|
442,485
|
|
|
|
|
Aktivlər və öhdəliklər adətən qarşı tərəfin fəaliyyət göstərdiyi ölkə üzrə təsnifləşdirilmişdir. Azərbaycanlı qarşı tərəflərin ofşor şirkətləri ilə aparılmış əməliyyatlar üzrə qalıqlar həmin qarşı tərəflər ilə qalıqlar kimi “Azərbaycan Respublikası” sütununda göstərilir. Nağd pul, binalar və avadanlıqlar fiziki olaraq saxlanıldığı ölkə üzrə təsnifləşdirilmişdir.
31 dekabr 2014-cü il tarixində Şirkətlər Qrupunun aktiv və öhdəliklərinin coğrafi təhlili aşağıda göstərilir:
Azərbaycan Manatı ilə
|
Azərbaycan Respublikası
|
İƏİT-ə üzv
olan ölkələr
|
Cəmi
|
|
|
|
|
Maliyyə aktivləri
|
|
|
|
Pul vəsaitləri və onların ekvivalentləri
|
137,701
|
-
|
137,701
|
Maliyyə lizinqi üzrə debitor borcları
|
1,622,937
|
-
|
1,622,937
|
Müştərilərə verilmiş kreditlər və avanslar
|
899,892
|
-
|
899,892
|
Debitor borcları
|
551,714
|
-
|
551,714
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Cəmi maliyyə aktivləri
|
3,212,244
|
-
|
3,212,244
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Maliyyə öhdəlikləri
|
|
|
|
Buraxılmış borc qiymətli kağızları
|
2,072,287
|
-
|
2,072,287
|
Müddətli Borc Öhdəlikləri
|
498,374
|
-
|
498,374
|
Cari mənfəət vergisi öhdəliyi
|
4,118
|
-
|
4,118
|
Hesablaşmalar üzrə öhdəliklər
|
59,546
|
-
|
59,546
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Cəmi maliyyə öhdəlikləri
|
2,634,325
|
-
|
2,634,325
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Balansdakı maliyyə alətləri üzrə xalis mövqe
|
577,919
|
-
|
577,919
|
|
|
|
|
Digər risk konsentrasiyaları. Rəhbərlik verilmiş kreditlərin ümumi məbləği xalis aktivlərin 25%-dən yuxarı olan borcalanlar haqqında məlumatları əks etdirən hesabatlara əsasən kredit riski üzrə konsentrasiyaya nəzarət edir və bu cür məlumatları açıqlayır. 31 dekabr 2015-ci il və 2014-cü il tarixlərində Şirkətlər Qrupu risklər üzrə əhəmiyyətli konsentrasiyası olmamışdır.
Rəhbərlik hesabat tarixində məruz qaldığı risklər üzrə kəmiyyət göstəricilərini qiymətləndirərək risk konsentrasiyalarını müəyyən edir. Bu açıqlama Şirkətlər Qrupu daxilində əsas rəhbər işçilərə təqdim edilmiş məlumatlara əsaslanır və xarici valyuta, kredit və faiz riskləri üzrə konsentrasiya təhlillərini əks etdirir.
Likvidlik riski. Likvidlik riski Şirkətlər Qrupunun maliyyə öhdəliklərindən irəli gələn öhdəliklərin yerinə yetirilməsi zamanı Şirkətlər Qrupunun çətinliklərlə üzləşəcəyi riskdir. Likvidlik riski Şirkətlər Qrupunun Maliyyə Nəzarəti Departamenti tərəfindən idarə olunur.
Şirkətlər Qrupu əsasən digər banklara ödəniləcək vəsaitlərdən və borc qiymətli kağızlarından ibarət olan davamlı maliyyələşdirmə bazasının saxlanması və həmçinin likvidlik üzrə gözlənilməyən tələblərin tez bir zamanda və asanlıqla yerinə yetirilməsi imkanına malik olmaq üçün likvid aktivlərin diversifikasiya edilmiş portfellərinə sərmayə qoymağa çalışır.
Şirkətlər Qrupunda likvidliyin idarə edilməsi aşağıdakı tədbirlərin həyata keçirilməsini tələb edir: öhdəliklərin ödəmə müddətində yerinə yetirilməsi üçün zəruri olan likvid aktivlər üzrə təhlilin aparılması; müxtəlif maliyyələşdirmə mənbələrindən istifadənin təmin edilməsi; maliyyələşdirmə ilə bağlı problemlərin yaranacağı təqdirdə planların mövcud olması Maliyyə Departamenti tərəfindən balans üzrə likvidlik əmsallarına riayət edilməsinə nəzarətin aparılması.
31 dekabr 2015-ci il tarixində likvid aktivlərin cəmi aktivlərə nisbəti kimi hesablanan likvidlik əmsalı 67% (2014: 67%) təşkil etmişdir.
Maliyyə Departamentinin funksiyaları aşağıdakılardır:
-
Şirkətlər Qrupunun likvidlik əmsalı üzrə tənzimləyici orqanlarının tələblərinə riayət edilməsinə hər rüb nəzarət;
-
pul vəsaitləri hərəkətinin proqnozlaşdırılması və İdarə Heyətinə hesabatın verilməsi;
-
likvidlik konsentrasiyası riski baxımından iri əmanətçilərin monitorinqi;
-
Şirkətlər Qrupunun gündəlik əməliyyatlarının maliyyələşdirilməsi üçün tələb olunduqda orta və qısamüddətliborc öhdəliklərinin əldə edilməsi üçün yerli və xarici bazarlarda tədqiqatların aparılması və iştirakın təmin edilməsi; və
-
yeni lizinq müqavilələrinin imzalanması və ya keçmiş müqavilələrin ləğv edilməsi ilə әlaqәdar olaraq pul vəsaitləri hərəkətinin monitorinqi.
31 dekabr 2015-ci il tarixinə aktiv və öhdəliklərin müqavilə üzrə ödəmə müddətlərinə görə təsnifləşdirilməsi aşağıdakı cədvəldə göstərilir.
Cədvəldə göstərilən məbləğlər müqavilə üzrə diskont edilməmiş pul vəsaitlərinin hərəkətini əks etdirir. Bu cür diskont edilməmiş pul vəsaitlərinin hərəkəti balans hesabatındakı məbləğlərdən fərqlənir, belə ki, balansdakı məbləğlər diskont edilmiş pul vəsaitlərinin hərəkətinə əsaslanır.
Ödəniləcək məbləğ sabit olmadıqda cədvəldə göstərilən məbləğlər hesabat tarixinə mövcud olan şərtlərə əsasən müəyyən edilir. Valyuta ödənişləri hesabat dövrünün sonunda qüvvədə olan spot məzənnəsindən istifadə etməklə çevrilir.
31 dekabr 2015-ci il tarixinə maliyyə alətlərinin ödəmə müddətlərinə görə təhlili aşağıda göstərilir:
Azərbaycan Manatı ilə
|
Tələb edilənədək və 1 aydan az
|
1-6 ay ərzində
|
6-12 ay ərzində
|
1-5 il ərzində
|
Cəmi
|
|
|
|
|
|
|
Aktivlər
|
|
|
|
|
|
Pul vəsaitləri və onların ekvivalentləri
|
182,906
|
-
|
-
|
-
|
182,906
|
Maliyyə lizinqi üzrə debitor borcları
|
485,572
|
521,948
|
536,584
|
1,748,809
|
3,292,912
|
Müştərilərə verilmiş kreditlər və avanslar
|
324,274
|
1,004,652
|
1,167,927
|
988,937
|
3,485,790
|
Debitor borcları
|
-
|
-
|
-
|
560,354
|
560,354
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Cəmi
|
992,752
|
1,526,600
|
1,704,511
|
3,298,100
|
7,521,962
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Öhdəliklər
|
|
|
|
|
|
Buraxılmış borc qiymətli kağızları
|
41,381
|
499,844
|
214,095
|
3,263,723
|
4,019,043
|
Müddətli Borc Öhdəlikləri
|
124,362
|
580,099
|
602,903
|
920,685
|
2,228,049
|
Hesablaşmalar üzrə öhdəliklər
|
40,510
|
-
|
-
|
-
|
40,510
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Maliyyə öhdəlikləri üzrə cəmi potensial gələcək ödənişlər
|
206,252
|
1,079,943
|
816,998
|
4,184,408
|
6,287,602
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Maliyyə alətləri üzrə likvidlik çatışmazlığı
|
786,500
|
446,657
|
887,513
|
(886,308)
|
1,234,360
|
|
|
|
|
|
|
31 dekabr 2014-cü il tarixinə maliyyə alətlərinin ödəmə müddətlərinə görə təhlili aşağıda göstərilir:
Azərbaycan Manatı ilə
|
Tələb edilənədək və 1 aydan az
|
1-6 ay ərzində
|
6-12 ay ərzində
|
1-5 il ərzində
|
Cəmi
|
|
|
|
|
|
|
Aktivlər
|
|
|
|
|
|
Pul vəsaitləri və onların ekvivalentləri
|
137,701
|
-
|
-
|
-
|
137,701
|
Maliyyə lizinqi üzrə debitor borcları
|
327,943
|
384,137
|
373,722
|
1,013,885
|
2,099,687
|
Müştərilərə verilmiş kreditlər və avanslar
|
89,305
|
304,312
|
401,050
|
441,720
|
1,236,387
|
Debitor borcları
|
-
|
-
|
-
|
551,714
|
551,714
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Cəmi
|
554,949
|
688,449
|
774,772
|
2,007,319
|
4,025,489
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Öhdəliklər
|
|
|
|
|
|
Buraxılmış borc qiymətli kağızları
|
185,950
|
733,316
|
879,978
|
707,849
|
2,507,093
|
Müddətli Borc Öhdəlikləri
|
9,352
|
40,236
|
68,707
|
478,004
|
596,299
|
Hesablaşmalar üzrə öhdəliklər
|
49,578
|
-
|
-
|
-
|
49,578
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Maliyyə öhdəlikləri üzrə cəmi potensial gələcək ödənişlər
|
244,880
|
773,552
|
948,685
|
1,185,853
|
3,152,970
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Maliyyə alətləri üzrə likvidlik çatışmazlığı
|
310,069
|
(85,103)
|
(173,913)
|
821,466
|
872,519
|
|
|
|
|
|
|
Şirkətlər Qrupu likvidliyin idarə edilməsi üçün yuxarıda göstərilən diskontlaşdırmanı nəzərə almadan öhdəliklərin ödəmə müddətləri üzrə yuxarıda göstərilən təhlilindən istifadə etmir. Bunun əvəzində, Şirkətlər Qrupu 31 dekabr 2015-ci il və 31 dekabr 2014-cü il tarixinə aşağıda göstərildiyi kimi gözlənilən ödəmə müddətlərinə və likvidlik çatışmazlığına nəzarət edir:
Azərbaycan Manatı ilə
|
Tələb edilənədək və 1 aydan az
|
1-6 ay ərzində
|
6-12 ay ərzində
|
1-5 il ərzində
|
Cəmi
|
|
|
|
|
|
|
31 dekabr 2015
|
|
|
|
|
|
Maliyyə aktivləri
|
691,283
|
1,297,826
|
1,011,437
|
2,750,726
|
5,751,272
|
Maliyyə öhdəlikləri
|
170,780
|
407,458
|
228,787
|
4,501,762
|
5,308,787
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Gözlənilən ödəmə müddətlərinə görə
xalis likvidlik çatışmazlığı
|
520,502
|
890,368
|
782,650
|
(1,751,036)
|
442,485
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
31 dekabr 2014
|
|
|
|
|
|
Maliyyə aktivləri
|
530,423
|
570,172
|
478,966
|
1,632,683
|
3,212,244
|
Maliyyə öhdəlikləri
|
232,330
|
640,373
|
790,447
|
971,175
|
2,634,325
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Gözlənilən ödəmə müddətlərinə görə
xalis likvidlik çatışmazlığı
|
298,093
|
(70,201)
|
(311,481)
|
661,508
|
577,919
|
|
|
|
|
|
|
Şirkətlər Qrupu rəhbərliyinin fikrincə aktiv və öhdəliklərin ödəmə müddətlərinin və faiz dərəcələrinin uyğunluğu və/və ya nəzarət olunan uyğunsuzluğu Şirkətlər Qrupunun idarə olunması üçün əsas amillərdir. Ümumiyyətlə, şirkətlərdə bu göstəricilərə tam uyğunluq təmin edilmir. Belə ki, əməliyyatlar çox zaman qeyri-müəyyən müddətə aparılır və fərqli xarakter daşıyır. Bu göstəricilər üzrə uyğunsuzluq potensial olaraq gəlirliliyi artıra, lakin eyni zamanda zərərin baş vermə riskini yüksəldə bilər. Aktiv və öhdəliklərin ödəmə müddətləri, eləcə də ödəmə müddətləri tamamlandıqdan sonra faiz hesablanan öhdəliklərin münasib dəyərlə əvəz edilməsi imkanı Şirkətlər Qrupunun likvidliyinin və faiz dərəcələri və mübadilə məzənnələrinin dəyişəcəyi halda onun risklərinin qiymətləndirilməsi üçün əsas amillər hesab olunur.
Dostları ilə paylaş: |
