Fire oranlari a-01 abrasiv mamulleri
Yüklə 1,4 Mb.
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- K-36.4 PARDESÜLÜK KUMAŞ
- K-36.6 TRİKOTAJ ÖRGÜ KUMAŞ
- K-36.7 KUMAŞ KARTELALARI
- K-39.3 ÇEKİRDEK (AY ÇİÇEK)
- K-40 KURUTULMUŞ SEBZELER
- K-41 KURŞUN
- K-47 KABUKLU KAYISI ÇEKİRDEĞİ
- K-50 KALAS
- K-53 KESTANE
K-36.1 PERDELİK KUMAŞLAR Ambar satış firesi %1 civarında Delik ve apre kırığı firesi %2 civarında Perakende satış firesi %1 civarında Top uzunluğu firesi %1 (Bir topun birden sonra parçaya bölünmesi halinde) Perde rayı %1 civarında fire verebilir. Türk standartlarına ait 240-UDK/677/01’de tayin edilen standart atmosfer şartları altında normal kondisyonlu ve rutubetli yün ipliklerinden imal edilen mallar için dokumada iplik firesi:
- Kamgarn kumaşlarda %1-1,5 - Straygarn kumaşlarda %1,2-2
- Kamgarn kumaşlarda %2-3 - Straygarn kumaşlarda %3-5
- Tamamen yün, normal bükümünde kamgarn ipliklerden mamul, yalnız boya ve apre muamelesi yapılan kumaşlarda fire %4-7 arasında, - Yünde krep, onde, bukle, frize ve mümasili fazla bükümlü kamgarn straygarn veya bunların karışımı ipliklerden imal edilip yalnız boya ve apre muamelesi yapılan kumaşlarda fire %8-12, - Tamamen yün straygarn ipliklerden imal edilip dink ve şardon ile beraber boya ve apre yapılan kumaşlarda fire %8-15, - Jaluzi perde üretimi safhasındaki fire oranı %12 civarındadır. K-36.2 DÖŞEMELİK KUMAŞ Mobilya sanayiinde kullanılan döşemelik kumaşların imalinde sarfedilen sentetik ve pamuk ipliklerinde imalat firesi nispeti kullanılan ipliklerin numara ve evsafına göre değişmekle beraber vasati olarak %5-10 civarındadır. Kumaşın desenli olması halinde fire oranı %15 civarında olabilir. Çok eski teknoloji ile döşemelik kumaş imalatında uygulanacak fire oranı %10’dur.
Beyaz krep iplikten yapılan, yıkanıp kaynatılan, boyanan, şardon yapılan makas ve lekatür muamelelerine tabi tutulan mantoluk kumaşın boydan çekme miktarı normal şartlar atında %4-8 civarındadır. K-36.4 PARDESÜLÜK KUMAŞ Safi yün olmayıp iplikten dokunacak pardesülük kumaşın genel olarak boydan çekme miktarı %2-5 arasındadır. K-36.5 ASTARLIK KUMAŞLAR Bluejean kumaş, kadife kumaş, kanvas kumaş, pamuklu ve polyester astarda uygulanacak fire oranları aşağıya çıkarılmıştır:
K-36.6 TRİKOTAJ ÖRGÜ KUMAŞ Kasarlı ve Boyalı Trikotaj Örgü Kumaş imalatında; % 0,9 ile % 1,1 arasında fire ortaya çıkmaktadır. Yuvarlak Trikotaj Örgü Makinalarında imal edilen Trikotaj örgü kumaşlarda % 3,5 ile % 5 arasında fire % 0,6 ile % 0,9 arasında defolu kumaş ortaya çıkmaktadır. Trikotaj imalatında sentetik iplik kullanılır. Sentetik iplikler imalatçı firmaya kalıp ve bobin şeklinde gelir. Bu iplikler:
oranında fire verebileceğine, trikotaj imalatında kullanılan sentetik ipliklerin imalat esnasında (ceket, kazak, bluz, erkek ve kadın örme pantolon) toplam olarak %20 civarında fire verir. K-36.7 KUMAŞ KARTELALARI Masa örtüsü, kapak, peçete vs. ve pazarlamada kullanılan kumaş kartelalarının fire oranları aşağıya çıkarılmıştır. 1. %100 coton masa örtüler ham bezden itibaren merserize veya sanfronize edilir. Mamul haline gelinceye kadar %14 civarında çekme oranı meydana gelmektedir. Bu da sanfronize kalitesine bağlı olmaktadır. Mamulün yıkanması ile konfeksiyon halinde %1 daha sıklaşması olağandır. 2. Akrilik-Orlon masa örtülerinde ise dokunup apre yapıldıktan sonra çekmesi mevzu bahis değildir. Yine yıkamadan sonra sıklık olarak %1/2 oranında çekebilir. K-37 KUM TOZU Cam sanayiinde kullanılan kum tozu mutlaka paketlenmiş ambalajlar halinde nakledilir. Kum tozu, sıfır rutubetli (kuru) olduğu takdirde gemi ile nakliye esnasında ‰1 civarında fire doğabilir. %5 rutubetli (yaş) olduğu takdirde nakliye esnasında %1-1,5 civarında, gemiden tahliyesi sırasında kepçe vb. ambalajı zedeleyici aletler kullanılmış ise %3’e varan fire doğabilir.
Canlı olarak ihraç edilecek olan kurbağalar umumiyetle Trakya ve Güney Anadolu’dan toplanmaktadır. Bunlar köylüler tarafından nehir kenarlarında 5/10 kiloluk partiler halinde ağ içinde alıcıların şantiyelerine getirilmektedir. Kurbağalar gerek şantiyelere gelinceye kadar gerekse şantiyelerde elden geçirilinceye kadar ve ondan sonra sevk yeri olan İstanbul Havaalanına kadar Trakya’dan gelen kurbağalar %15’e varan bir fire vermektedirler. Güney Anadolu’dan (Adana ve havalisinden)gelenler ise %20 kadar fire vermektedirler. Bu miktar yazın Trakya için %17’ye, Adana ve havalisinden gelenler için de %22’ye kadar olabilir. Kurbağa Budu: Dondurulmuş kurbağa budunun boylarına göre kg./fire nispetleri yaklaşık olarak:
K-39 KURU YEMİŞ Toptancı ve perakendeci tarafından çiğ olarak mubayaa edilen: İç badem fırın veya kavurma motorlarında beyazlaştırılırsa %4-5 Çift kavurma yapılırsa %7-8 İç badem fırın veya kavurma motorlarında beyazlaştırılırsa %6-7 Çift kavurma yapılırsa %10-13 Kabuklu Antepfıstığı kavrulduğu zaman tuz dahil %10 İç Antepfıstığı kavrulduğu zaman %12 Fıstık içi (Yer fıstığı: Araşit tohumu) kavrulduğu zaman tuz dahil %10 Fıstık içi (Yer fıstığı: Araşit tohumu) tuzsuz kavrulduğu zaman %15 Kabuklu fıstık (Yer fıstığı: Araşit tohumu) kavrulduğu zaman %13 Ayçekirdeği tuzlu kavrulduğu zaman tuz dahil %6 Ayçekirdeği tuzsuz kavrulduğu zaman %10 Kabak çekirdeği motorlama, kalburlama ve kavurma yapıldığı zaman %15 fire verir. Perakendeci firesi ise %15’tir. Kuru erik yaz aylarında %2’ye, kış aylarında %1’e kadar, Kuru üzüm yaz aylarında %2’ye, yaz aylarında %1’e kadar, Kuru kayısı yaz aylarında %2’ye, kış aylarında %1’e kadar, Kuş üzümü yaz aylarında %2’ye kış aylarında %1’e kadar fire verebilir. Kuru yemişler yarı otomatik makinalarda 100 gramlık paketlemede fire nispeti %2’dir.
Kabuklu Amerikan fıstığı kavrulma esnasında %14-18 nispetinde fire verebilir. Kuru üzüm alım satımları FOB ve CIF üzerinden yapılmakta olup teslimatta bir firenin olmadığı, bununla beraber senenin Kasım ve Aralık aylarında çuvallı yeni mahsul kuru üzümün bir ay zarfında azami %1 nispetinde fire vermesi normaldir. Kabak Çekirdeği: Çerezlik kabak çekirdeği ve ayçekirdeğinin 70-100gr.’lık ambalajlamada %4 civarında fire ve zayiat olabilir. Leblebi: Leblebilerin çifte veya tuzlanarak kavrulmasında %15, yarı otomatik makinalarda ambalajlanmasında %2-2,5 fire ve zayiat olabilir. Kuru yemişte anlaşmaya bağlı olarak pahalı malın net, ucuz malın ise brüt olarak satıldığı kefeli terazide 100gr.’lık pakette %15, 1kg.’lık pakette %5, otomatik terazide ise 70-100gr.’lık pakette %10, 500gr.’lık pakette %5, 1kg.’lık paketlemede %4 civarında fire ve zayiat verir. 8,5mm.’lik elek altında sarı ve beyaz leblebinin asgari %10’u kalabilir. Kuru İncir: Kuru incir kış aylarında fire vermez. Yaz aylarında ise, ambar ve yol fire nispeti asgari %3, azami %4 civarında olabilir.
Antep Fıstığı Yüksek rutubetli antep fıstığının ihraç evsafına girebilmesi için verilen fire oranı ve kavrulduğu takdirde ne oranda fire vereceğinin tesbiti hk.
Kış aylarında yapılan kavurma dahil fire oranı % 9-12 arası değişebilir.
Seçilmiş, temizlenmiş 1kg. iç fıstığın kavrulma esnasındaki fire oranı:
a. Tozu alınır (eleme) %1-2 b. Seçim işlemi %1-2 (Seçim işlemi iç fıstığın sert kabukların seçilmesi, taşının, göpçüğünün, kör iç fıstığının ve başının ayıklanmasından ibarettir.) c. Rutubet %1-2 Minimum ve maksimum değerler: %3-6 Seçilmiş ve temizlenmiş 1kg. iç fıstığın kavrulma esnasındaki fire oranı %4-6 arasındadır. 100kg. çıtlak, kavlak fıstıktan 920-930gr. arası kavrulmuş tuzlu fıstık elde edilir. (Fıstığın içindeki rutubete göre randıman değişir.) 1kg. kırmızı kabuklu fıstıktan 720-740gr. arasında kavrulmuş fıstık elde edilir. K-39.2 BADEM Kabuklu badem kuruma ve işleme esnasında kaybolma nedeni ile % 2 ye kadar fire verir. Badem içi kuruma ve işlemler esnasında kaybolma nedeni ile % 2 ye kadar fire verir. Kavrulmadan dolayı % 10 a kadar fire verir. K-39.3 ÇEKİRDEK (AY ÇİÇEK) Depolama ve stok firesi % 4 Eleme firesi % 8 Kavurma firesi % 10 K-39.4 ÇEKİRDEK (KABAK) Stok ve depolama firesi %3 Eleme firesi %6 Kavurma firesi %8 Toplam fire ve zayiat oranı %17
% 3’e kadar fire verir. Kuru kayısı muhafazasında / stoklama da fire ; Kuru kayısı muhafazasında / stoklama da ; Malın yaş ve kuruluğuna, Malın ebadına, (iri ve etli kayısı da şıra oranı yüksek, küçük ve zayıf kayısı da şıra oranı düşüktür.) malın muhafaza şekline (takribi 75 kg. çuvallarda üçlü/dörtlü istif yapılır.) Malın muhafaza edildiği yerin hava şartlarına, (kuru/rutubetli vb.) bağlı olarak rutubet kaybından ve ezilmeden dolayı % 3 kadar fire verebilir. Kuru Kayısı İşlemede Fire; İşlenmemiş kayısı işletmede önce yıkanır, gerekirse fırınlarda, çoğunlukla tabii olarak gergide kurutmaya bırakılır. Sonra ayıklanır, dökme veya küçük paketlet halinde ambalajlanır. Oluşan fire işleme sırasında kayısının çekmesi kuruması ile ilgili olup satın alınan kayısının yaş ve kuruluğuna bağlıdır. Fire oranı % 3-5 arasında değişebilir Kuru Kayısı İşlemede Zayiat : Kuru kayısıda boylamadan, hasarlı olmasından (yırtık, ezik vs.) taneden renk tonundan, çil adedinden dolayı % 5 ile % 15 arasında zayiat meydana gelir. Fire: Tamamen kayıptır, bu nedenle de ticari değeri yoktur. Zayiat : ihracat partilerine dahil edilmez, fiyatı çok düşük olmakla beraber ticari değere sahiptir, iç piyasada satılabilir. Koruk Kayısı : Çok küçük gelişmesini tamamlayamamış kayısıdır. Iskarta : işleme safhasında hasarlı, renk tonundan, çil adedinden ve boylamadan dolayı ayrılan ve ticari değeri bulunan ancak ihraç edilmeyen kaysılardır. Koruk ve ıskarta kayısı işleme safhasında oluşan zayiata dahildir.
Hava cereyanı olan yerlerde fazla fire verir. Rutubetli ortamda kaldığı takdirde fire miktarı çok azdır. Hatta rutubet çeker. Ancak her iki durumda da mal değerinden bir hayli kaybedeceğinden kayısı pestilinin kalitesini koruyabilecek yerde bulundurulması gerekir ve böyle bir yerde mevsim süresince % 3’e kadar fire verir K-40 KURUTULMUŞ SEBZELER Aşağıda isimleri yazılı kurutulmuş ürünlerin elde edilebilmesi için ne kadar hammaddenin gerekli olduğu hizalarında gösterilmiştir:
K-41 KURŞUN Dökme halde işlenmiş Kurşun-Çinko konsantresinin gemi ile nakliyesinde tahmil, tahliye işlemleri esnasında doğabilecek fire nispeti %3 civarındadır. K-42 KÜLLÜK Melamin baskı tozundan küllük imalatında %8 ile %10 nispetinde fire ve zayiat verilebilir. K-43 KÜLTÜR MANTARI Taze mantarın bünyesinde %80 nispetine varan miktarda su vardır. (0 ile +5) derecelerde muhafaza edildiği takdirde mantarın kalitesine göre %10 ile %25 arasında değişen oranlarda fire sözkonusudur. Konserve öncesi yapılan işlemlerde (haşlama, pişirme, kurutma vs.) verilebilecek fire oranı %75’tir. Konserve yapıldıktan sonra fire sözkonusu değildir.
20 foot’luk konteynerde kullanılan ham ve yardımcı madde düzeyinde fire oranlarının aşağıdaki gibi tesbit etmiştir. a) Çelik saclar (ithal) : % 7 b) Çelik saclar (yerli) : % 9 c) Hazır Profiller : % 8 d) Köşe Dökümler : % 5 e) Ahşap Döşeme : % 12 f) Kapı Lastiği (ithal) : % 3 g) Kapı Lastiği : % 3 h) Kapı Menteşe Takımı : % 4 ı) Kap Kilit Takımı : % 4 j) Kapı Kilit Boruları : % 5 k) Boya (ithal) : % 11 l) Boya (yerli) : % 11 m) Ventilasyon Kapağı (ithal) : % 2 n) Ventilasyon Kapağı (yerli) : % 3 o) Amblem Çıkartması (ithal) : % 3 o) Amblem Çıkartması (yerli) : % 3 r) Data Plakası (ithal) : % 0,50 s) Data Plakası (yerli) : % 0,50 t) Pin : % 2 u) Collar : % 2 v) Taban Tahta Cıvatası : % 5 y) Paslanmaz Perçin : % 3 Not : Yukarda belirtilen fire oranları çok genel olup imalatın çeşidine göre değişkenlik gösterir. Her bir imalat için ayrı ayrı tespit yapılması bilgilerin doğruluğu açısından ehemmiyet taşımaktadır. (Kayseri Ticaret Odası) K-45 KEMİK UNU Kemik Unu İmali :
K-46 KİLİT TAŞI ÜRETİMİ Bir kalıpta 4 x 6 sıra halinde 24 adet kilit taşı yer almaktadır. Bir adet kilit taşı brüt : 12 kg (net : 10 kg) gelmektedir. Bir adet kilit taşı üretimi için;
KAPASİTE a- Kilit taşı hazırlama ve kalıplamaları elle yapılmaktadır. b- İmalat elle yapıldığı için, işçi adedi ve makine sayısı esas alınarak aşağıdaki tabloda belirtilen değerler üzerinden yıllık üretim miktarlar ile ana ve yardımcı tüketim madde miktarları hesap edilir. c- Üretim mevsimlik olarak ve el işçiliği ile yapılan imalathanelerde azami randıman 0,60 olarak esas alınır. NOT : 1 makine x 1 işçi x 180 gün x 8 saat x 24 adet kilit taşı x 0,60 randıman = 20,736 adet/ yıllık kilit taşı. K-47 KABUKLU KAYISI ÇEKİRDEĞİ 1 kg kabuklu kayısı çekirdeğinde kabukta % 75, iç de ise % 25 oranında fire meydana gelmektedir. Bu oran acı ve tatlı için değişmemekte, aynı kalmaktadır. K-48 KAVAK AĞACI Kavak ağaçları zamanla havanın tesiri ile fire verirler, ancak kavağın cinsine göre durum değişir. Buna göre; Kanada Kavağı : %20 Selvi : %5 Kara Kavak : %10 oranında fire vermesi normaldir.
Tabak koyun yününün temizlenmesi, taşınması ve elyafla karıştırılması esnasında koyun yününün cinsine göre %3-10 arasında fire meydana gelir. Kirli koyun yününün temizlenmesi, yıkanması ve elyafla karıştırılması sırasında, koyun yününün cinsine göre %40-50 arasında fire meydana gelir. Kirli ve tabak koyun yünlerinin temizlenmesi sonunda ortaya çıkan artıkların ekonomik bir değeri olmadığı ve yıkanma-temizlenme esnasında suyla beraber gittiği tespit edilmiştir. K-50 KALAS Çam kalastan çeşitli cins kereste imali esnasında oluşan zayiat oranı malın kalitesine göre % 16-17 arasındadır. K-51 KAMIŞ A- Göl kamışı : İmalattan (kesiminden), temizleme, derleme , paketleme ve sevkiyat işlemlerinden fiili kullanım yerine gelinceye kadar geçen sürede % 30 – 35 oranında fire ve zayiat meydana gelir.
K-52 KAPARİ Kaparinin işlenmesi esnasında meydana gelen fireler : (değerlendirilemeyen artık ve kayıplar) Kaparinin toplayıcıdan alınması ve işlenmesi esnasında ;
Boylama (kalibraj) safhasında: % 3 oranında, olmak üzere toplam % 14-16 arasında fire (değerlendirilemeyen artık ve kayıplar) meydana gelebilir. Bu miktarda ürüne göre bir miktar değişebilir. K-53 KESTANE Kozadan çıkarılmış ve temizlenmiş kestane ; bir ay içinde % 10 ; onu takiben diğer ayda % 5-15 fire ve zayiat verir. K-54 KREDİ KARTI Plastik levha kullanılarak kredi kartı imalatında uygulanabilecek fire oranı % 3 ile % 7 arasındadır. K-55 KUYUMCULUK 1 - Eritme işlemi Her imal edilen ile işi ve makine işi mal, imalat süresi içinde ortalama iki kez eritilmektedir. 22 ayar eritmede % 05 (binde beş) fire verir 18 ayar % 3 14 ayar % 6 8 ayar her imalattan çıkan döküm işi mal, imalat süresi içinde ortalama iki kez de döküme girmektedir. 22 ayar eritmede hem de dökümde fire vermez, 18 ayar % 1 14 ayar % 2 8 ayar % 3 fire verir. 2- Silindir ve Haddeleme işlemi Her imal edilen el işi ve makine işi mal, imalat süresi içinde en az iki kez silindir ve haddeleme işlemine tabii tutulmaktadır. Makine işi mal için gerekli telin inceliği ise el işi için gerekli telden çok daha fazladır. bu işlem sonucu yaklaşık %20 artık kalır. (silindire çapak haddede toz-kırık parça) 22 ayar Makine ve el işinde % 1 18 ayar Makine işinde % 1.5, El işinde % 1 14 ayar Makine işinde % 2, El işinde % 1,5 8 ayar Makine işinde % 2.5 , El işinde % 2 fire verir. 3- Şekillendirme – Form Verme İşlemi Yalnızca el işi imalatlar için geçerlidir. Bu işlem sonucu yaklaşık olarak % 30 artık kalır. (Tel başı ve sonu – kırık parça – yarım parça) 22 ayar % 0.3 18 ayar % 0.5 14 ayar % 0.5 8 ayar % 0.5 fire verir.
Bu işlem sonucu ortalama % 30 artık kalır. (Tel başı ve sonu kırık parça makineye göre değişik şekillerde içi boşaltılmış pres artığı parça) 22-18-14-8 Ayar % 0,5 fire verir.
Yalnızca makine işi imalat sırasında ve en az iki kez olmak üzere tel örgülere uygulanır. 22 ayar bu işlemde % 01 fire verir 18 ayar % 0.2 14 ayar % 0.5 8 ayar % 0.7 fire verir.
% 30 dur. 22 ayar % 0.7 18 ayar % 0.7 14 ayar % 1 8 ayar % 1 fire verir.
22 ayar % 1.5 18 ayar % 2 14 ayar % 2.5 8 ayar % 2.5 fire verir.
22 ayar % 0.7 18 ayar % 1 14 ayar % 1.5 8 ayar % 1,5 fire verir.
22 ayar çok yumuşaktır. Teamülde çok fire vermemesi için çok hafif cila yapılır. Ancak dökümde buna rağmen çok hafif döküm hataları dahi fireyi artırır. 22 ayar el işinde % 0.7, dökümde % 1.5 18 ayar el işi ve dökümde % 2 14 ayar el işi ve dökümde % 2.5 8 ayar el işi ve dökümde % 2.5 fire verir.
Çalışma şekli nedeni ile firede ayardan doğan farklılıklar yoktur. Kalem artığı % 15’dir. 22-18-14-8 ayar % 0.5’dir.
Kuyumculuk sanayi ve altın mamul üretiminde tüm yer tozları – cila artıkları eski potalar-kullanılmış yağlar-artık sular toplanır. Buna ramad denir. Toplanan bu ramadlar konu ile ilgili firmalarda yeniden kazanma işlemine tabi tutulur. Bu şekilde ramaddan kazanma miktarı kaybedilenin yaklaşık % 40’ı kadardır.
22 Ayar % 1.2 18 Ayar % 1.92 14 Ayar % 2.76 8 Ayar % 3.42
22 Ayar % 1.2 18 Ayar % 2.58 14 Ayar % 3.66 8 Ayar % 4.2
22 Ayar % 1.8 18 Ayar % 2.76 14 Ayar % 3.72 8 Ayar % 4.2 K-56 KAMYON KASASI Tomruktan kasa imalinde : %35 Keresteden kasa imalinde : %15
Yüklə 1,4 Mb. Dostları ilə paylaş:
|