Folklor instituti

3.9. Ədəbiyyatda yeni yüksəliş və milli mövzuların önə çıxması
1970-80-ci illərdə məşhur qaraçay şairləri lirikanın inki­şafına daha çox diqqət yetirmişlər. Gənc nəslin istedadlı nü­mayəndələri sərbəst vəzndə daha çox yazır, yenilik axtarışı ilə şeirin inkişaf yollarını müəyyənləşdirməyə çalışırdılar. A.Ak­ba­yev, B.Lauranov, Turkliyev, J.Sozarukov, K.Salpaqarova, D.Ma­mçuyeva və b. poeziyanın müxtəlif janrlarında-mahnı mətn­ləri, sonet, ballada, poema və s. yazdıqları üçün bu janrlar getdikcə təkmilləşirdi, yazıçıların sənətkarlığı yüksəlir, poezi­ya yeni üslublarla zənginləşirdi.

Sovet ədəbiyyatına 1960-cı illər nəsli kimi daxil olmuş ədə­bi mühitin təsiri ilə qaraçay-malkarlarda da Tanzila Zumaku­lova, Ibraqim Babayev, Bayçora Soslanbekov, Salix Qurtuyev, Svetlana Mottaiyeva, Ali Bayzullayev, Muxamat Moqayev, Mu­radin Ölmezov, Abdullah Beqiyayev, Bilal Laupanov, Sa­kinat Musukayeva, Rakay Semenov və b. istedadlı ədiblər mey­dana çıxmışdı. Indi onların əsərlərinin mövzusu da, yazı ma­nerası da dəyişmişdir. Onlar vətənin, millətin tarixindən, başlarına gəti­rilən müsibətlərdən yazır, xalq yaradıcılığının zəngin poetik formalarından bacarıqla istifadə edirlər.

Aşkarlıq və yenidənqurma hərəkatından bəhrələnən qara­çaylar “Camağat”,“Alan”, malkarlar “Birlik” ictimai təşki­lat­larını qurmuşlar. Yazıçı və şairlərin əsərləri “Nur”, “Şohluk”, “Tö­re“ jurnallarında, “Zaman”, “Mingi tav”, “Üyge igilik” və b. qəzetlərdə çap olunur. Çox təəssüf ki, iqtisadi çətinlikdən qəzet və jurnallar müntəzəm çap olunmadığı kimi, yazıçı və şair­lər də əsərlərini vaxtında nəşr etdirib oxucuların müha­ki­məsinə verə bilmirlər.
Sonuc
Müstəmləkəçilər xalqları nə qədər bir-birindən ayırmağa çalışsalar da, insanların dünyagörüşləri genişləndikcə, oxuyub yeni bilgilərə yiyələndikcə yetərincə milli kimliyini ortaya qoymağa, zor şərtlər altında olsa belə həqiqəti yazmağa, doğru olanı xalqa çatdırmağa çalışacaqlar. Bunu qaraçay-malkar ədiblərinin tim­salında da görmək olar. Belə ki, Qaraçay-Çərkəz Muxtar Vila­yətində şagirdlər üçün 1976-cı ildə hazırlanmış “Ana litera­tura” dərsliyinə qaraçay yazıçı və şairləri ilə yanaşı, Kabarda-Balkar Muxtar Respublikasında yaşamış, yəni bu günün böl­güsünə görə malkar ədibləri hesab edilən Qaysın Quliyevin, Ca­nakayıt Zalixanovun, Issa Botaşovun, Xabi Xatsıyevin də əsərləri daxil edilmişdir. Həmin dərsliyin 1988-ci ildə hazır­lanmış yeni nəşrində Kazim Meçiyevə də geniş yer ayrılmışdır (Türkiyə dışında..., 2002:224, 22-ci cild).

Son illərin elmi araşdırmalarında bu yöndə xeyli iş görül­düyünün şahidi oluruq.