Фуат рясулов

- faiz dərəcələrinin dəyişilməsi yolu ilə iqtisadiyyata təsir göstərir ki, bu da anti-inflyasiya tədbiri olaraq daha  çox yararlıdır.
Fiskal siyasət:

- vergilərin azaldılması və dövlət xərclərinin artırılması yolu ilə ÜDM-in artımına  nail olmaq üçün istifadə edilir.
Vergilərin artırılması və dövlət xərclərinin azaldılması inflyasiya ilə mübarizə üçün təsirli vasitələrdən hesab olunur. Keynsçiliyə görə, işsizlik və inflyasiya arasında kompromis seçim mümkündür. Əgər işsizliyin səviyyəsi çox yüksəkdirsə, onda dövlət müəyyən qədər inflyasiyaya yol verərək məcmu tələbi artıra və bununla işsizlik səviyyəsini aşağı sala bilər. Və əksinə.

İqtisadçıların 3-cü qrupu olan Monetarizm tərəfdarları iddia edirlər ki, pul təklifini il ərzində tədricən 3-5 faiz artırmaq hesabına  iqtisadi artıma nail olmaq mümkündür. Onlar  hesab edirlər ki, pul kütləsinin artımı məcmu tələbin dəyişilməsinə, bununla da ÜDM-in artımına  bilavasitə təsir göstərir. Bu nəzəriyyə üçün hakim hesab edilən tezislər aşağıdakılardır:

Məjmu təklifin əyrisi daha çox şaqulidir

Əmək haqqı və qiymətlər elastikdir.

Monetar siyasət fiskal siyasətdən çox məjmu tələbə təsir göstərir.

İqtisadi siyasətin aydın və ardıjıl olması çox vajibdir.

Fiskal və monetar siyasət əsasən qısamüddətli dövrdə fəaliyyət göstərir və ölkə iqtisadiyyatının gələjəyinə nisbətən az təsir edir.

Real ÜDM-in dəyişikliyini izləmək üçün pul təklifini 3-5 faiz artırmaq lazımdır.

Əksər bazarlar yüksək dərəjəli rəqabətli hesab olunurlar.

MV=PQ bu nəzəriyyəni başa düşmək üçün hakim formuldur.

O dövlət yaxşıdır ki, o idarə eləmir.

İnflyasiyanın başlıja səbəbi hökumətin həddindən çox pul yaratmasından ibarətdir.

MB pul təklifini mütləq tənzimləməlidir.

Pulun dövriyyə sürəti (V) -sabitdir.

Keynsçilərdən və monetaristlərdən başqa, "rasional gözləntilər nəzəriyyəsi" adlanan nəzəriyyənin tərəfdarları da vardır. Bunlar hesab  edirlər ki, insanlar iqtisadi siyasətdə dəyişiklikləri gözləyir və işlərini elə qururlar ki, gözlənilən nəticələri kompensasiya eləsin. Bu nəzəriyyənin tərəfdarlarının fikrincə, dövlətin iqtisadiyyata müdaxiləsi "tənəzzül" və "böhran"ı yalnız gücləndirir. Bu nəzəriyyənin əsas postulatlarını qısaca belə ifadə etmək olar:

1. Bir halda ki, nə monetar, nə də fiskal siyasət yaxşı nəticə vermir, - yaxışısı  budur, dövlət heç nə etməsin.

2. Təsərrüfat subyektləri (müəssisə və firmalar) kifayət qədər ağıllıdır və öz fəaliyyətləri ilə əlaqədar qərar qəbul etdikləri zaman dövlət siyasətinin nəticələrini mütləq nəzərə alacaqlar.

3. Əhali rasional qərarlar qəbul edərək, özlünü dövlət siyasətinin nəticələrindən qorumağa  cəhd göstərir.

Bu nəzəriyyənin tərəfdarları hesab edirlər ki,  monetaristlərin "3-5% qaydası" düzgündür, lakin bu qayda əhalinin gözləntilərinin sabitləşdirilməsinə istiqamətləndirilməlidir. Ancaq dövlətin fiskal siyasəti səmərəli  deyil, çünki əhalinin reaksiyası bu siyasəti heç edir.

Bu nəzəriyyənin əsas tezisləri belədir:

Əmək haqqı və qiymətlər elastikdir

İqtisadiyyatın sabitləşdirilməsinə münasibətdə monetar və fiskal siyasət effektiv olmur

İqtisadi siyasətin aydın və ardıcıl olması çox vacibdir.

Əksər bazarlar yüksək dərəcədə rəqabətli hesab olunurlar.

Gözləmə perspektiv xarakter daşıyır.

Dövlətin fiskal və monetar siyasəti iqtisadiyyatda tezliklə sabitliyə deyil, qeyri-sabitliyə gətirib çıxarır.

Məcmu təklifin əyrisi həmişə şaqulidir.

Əhalinin monetar və fiskal siyasətdən gözlədiyi tədbirlərin çox zaman effekti olmur.

İndi isə yenidən monetar nəzəriyyəyə qayıdaq. Monetarizmin əsası pulun miqdar nəzəriyyəsi hesab olunur.

Pulun miqdar tənliyi aşağıdakı düsturla ifadə olunur: