Gazi ÜNİversitesi

6.5. Diğer Isı Kazançları

Soğuk oda içinde zaman zaman çalışan insanlardan,elektrik motorlarından ve aydınlatmadan, fork-lift gibi makinelerden veya bir başka ısı yayabilen cihaz ve elemanlardan oluşmaktadır.

6.5.1. İnsanlardan Gelen Isı Kazancı

Soğutulan hacimde bulunan insanların yaymış olduğu ısı miktarı bu hacmin sıcaklığına, çalışan insanların bedensel gayretine ve giyimine, sayısına, hacmin içinde kaldıkları süreye, hacmin büyüklüğüne, dışarıdan soğuk hacme giriş çıkış sıcaklığına ve daha bir çok etkene bağlı olarak değişmektedir.Tablo-6.5-de insanlardan gelen ortalama soğuk oda ısı kazancı verilmektedir.

Oda sıcaklığı ( C)	Q insan (W)	Oda sıcaklığı ( C)	Q insan (W)
+10	210	-10	336
+5	245	-15	365
0	275	-20	395
-5	302	-25	425

Tablo 6.5 İnsanlardan gelen ortalama ısı kazancı

6.5.2. Aydınlatmadan Gelen Isı Kazancı

Aydınlatma armatürünün inkandensant veya fluoresant tip oluşuna göre hesaplanır ve günde açık tutulduğu saat ile çarpılarak bulunur.

İnkandensant tip için günlük ısı (Kcal/gün):1000 W × 0,86 Kcal /h × saat/gün

Fluorasant tip için günlük ısı ( Kcal/gün ) : 1000W × 1,06 Kcal/h × saat/gün

6.5.3. Elektrik Motorlarından Gelen Isı Kazancı

Elektrik motorunun gücüne ve tipine göre güç faktörü değişeceğinden ısıya dönüşen güç oranında değişecektir. Ayrıca, elektrik motorunun güce dönüştürdüğü enerjinin kullanıldığı mahal soğutulan hacmin içinde ise tüm enerji oda içerisinde kalıyor demektir. Tablo-6.6-de elektrik motorlarından gelen ısı kazancı bulunur.( Kcal/h × HP )

Motor Gücü (HP)	Motor ve tahrik edilen ElemanS. Oda içinde	Tahrik edilen elemanın Bulunduğu hacim	Motorun bulunduğu hacim
1/8-1/2	1070	640	430
1/2-2.0	930	640	290
3.0-20.0	740	640	100

Tablo 6.6 Elektrik motorlarından gelen ısı kazancı
BÖLÜM 7

SOĞUTMA SİSTEMLERİNE ŞARZ EDİLECEK SOĞUTUCU AKIŞKAN MİKTARININ BELİRLENMESİ

7.1. Giriş

Soğutma ve iklimlendirme sistemlerinin fonksiyonlarının tam olarak yerine getirebilmeleri için, bu sistemlerde uygun miktarda soğutucu akışkanın bulunması gerekir.

Soğutucu akışkanın gerekenden az olması durumunda sistem içinde yeterli debide akışkan sirkülasyonu sağlanmayacağı için kompresör emiş basıncı azalır ve sistemin soğutma kapasitesi düşer. Hermetrik kompresörlerde motorun soğutulması stator sargıları üzerinden geçen akışkan ile sağlandığından, akışkan debisinin düşük oluşu kompresörde aşırı ısınmaya neden olur. Ayrıca soğutma yağının akışkan tarafından kompresöre taşınması zorlaşır ve sistemin çeşitli yerlerinde istenilmeyen yağ birikmeleri görülür. Bunun sonucunda kompresör yağ seviyesinin azalmasından kaynaklanan arızalar ile karşılaşılır.
Soğutucu akışkanın gerekenden fazla olması durumunda ise kondenserde aşırı miktarda sıvı akışkan bulunur ve kompresör çıkış basıncı normal değerinin üzerine çıkar. Yüksek soğutucu akışkan debisi için yetersiz kalan eveparatörden çıkan akışkan kızgın buhar olmayıp, doymuş sıvı-doymuş buhar karışımından oluşur.
Akümülatöründe yetersiz kalmasıyla kompresöre sıvı akışkan girmesi durumunda kompresör valflarının zarar görmesi ve kompresör yağının sıvı akışkan tarafından dışarıya sürüklenmesi gibi olumsuzluklar ile karşılaşılır. Büyük kapasitedeki soğutma sistemlerinde bulunması gereken soğutucu akışkanın miktarının çok hasa bir değerde olmasına gerek yoktur. Buna karşılık küçük kapasiteli soğutma sistemleri için kritik bir soğutucu akışkan şarjı söz konusu olup, sistemden istenen performansı alabilmek için bu kritik şarjın sağlanması gerekir. Kritik şarjın değeri ise sistemi soğutma kapasitesine boru hattının uzunluğuna, soğutucu akışkanın türüne ve çalışma sıcaklıklarına bağlı olarak değişir. Kritik şarjın yada büyük soğutma sistemlerinin de kapsayacak daha genel bir deyimle uygun miktarda soğutucu akışkan şarjının yapılabilmesi amacı ile * Ağırlık ölçme metodu * Gözetleme camı metodu * Aşırı soğutmanın ölçülmesi metodu * Kızgınlığın ölçülmesi metodu * Emiş hattı buzlanma metodundan, sistem için elverişli olan herhangi bir kullanılabilir.

7.2. Soğutucu Akışkanın Sıvı Olarak Şarj Edilmesi

Sıvı halde şarj, buhar halde şarja göre çok daha hızlı bir şekilde yapılabildiğinden, özelikle büyük soğutma sistemlerinde tercih edilen bir yöntemdir. Sıvı şarjı için aşağıdaki işlem sırası izlenir.

1. 
   Kompresör emiş ve basma basınçlarını şarj işlemi sırasında okuyabilmek için kompresör giriş ve çıkışındaki servis valfları ile üzerinde iki manometre, vanalar ve hortumlar bulunan servis mani foldu arasında şekil bide görüldüğü gibi bir bağlantı yapılır. Sonrada servis valfları saat ibreleri yönünde ¼ tur kadar döndürülerek manifolt üzerindeki manometrelerin basınçlarının göstermeleri sağlanır.
   
2. 
   Bir hortum yardımıyla uygun soğutucu akışkan tüpü ile sıvı tankı (receiler) çıkışındaki servis valfı arasında şekil ikideki gibi bağlantı kurulur. Sisteme sıvı akışkan gitmesini sağlamak amacı ile tüp ters çevrilir.
   
3. 
   Sıvı tankı çıkışındaki servis valfı saat ibreleri yönünde döndürülerek tank içi ve çıkışı arasındaki bağlantı kesilir ve tüp tekrar açılarak sisteme sıvı akışkan gönderilir.
   
4. 
   Emiş basıncı normal değerine yaklaştıktan sonra çalıştırılır. Sıvı tankı çıkışındaki valf periyodik olarak açılıp kapatılarak sistemin çalışması gözlenir.