Gazi ÜNİversitesi
En Çok Kullanılan Soğutucu Akışkanlar
Yüklə 1,01 Mb.
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- 2.5.2. R22 (CHF2CL) Soğutucu Akışkanlar
- 2.5.3. R502 Soğutucu Akışkanlar
- 2.5.4. Amonyak (NH 3 )
- 2.6. Alternatif Soğutucu Akışkanlar
- 2.6.1. R 134a Soğutucu Akışkanlar
- Birimi
2.5. En Çok Kullanılan Soğutucu Akışkanlar2.5.1. R12 Soğutucu AkışkanBugün soğutma amacı için en çok kullanılan soğutucu akışkandır. Zehirli olmayan, parlamayan, renksiz ve kokusuz bir gazdır. Magnezyum ve alüminyum esaslı alaşımlar üzerinde aşındırıcı etkisi vardır. Bazı düşük viskoziteli yağları da etkiler. Buharlaşma ısısının düşük olması sebebiyle sistemde dolaşması gereken akışkan debisi fazladır. Fakat bu önemli bir dezavantaj olmadığı gibi küçük sistemlerde akış kontrolünün daha iyi yapılmasını sağladığı için tercih edilir. Ağırlıklı olarak ev tipi soğutucularda ve araç klimalarında kullanılır. Dünyada bu güne kadar kullanılan tüm CFC ve HCFC içeren soğutucu akışkanların %60'ını R12 oluşturmaktadır. Montreal Protokolü'ne göre kullanımı Avrupa'da 2000 , Türkiye'de 2010 yılında tamamen kalkacaktır [12]. 2.5.2. R22 (CHF2CL) Soğutucu AkışkanlarR22 de emniyetle kullanılabilecek zehirsiz, yanmayan, patlamayan, bir soğutucu akışkandır. R22 derin soğutma uygulamalarına cevap vermek üzere geliştirilmiş bir soğutucu akışkandır, fakat paket tipi klima cihazlarında ,ev tipi ve ticari tip soğutucularda da özellikle daha kompakt kompresör gerektirmesi ve dolayısıyla yer kazancı sağlaması yönünden tercih edilir. Çalışma basınçları ve sıcaklıkları R12'den daha yüksek seviyede ve fakat birim soğutma kapasitesi için gerekli tahrik gücü yaklaşık olarak aynıdır. Çıkış sıcaklıklarının oldukça yüksek olması sebebiyle, bunun aşırı seviyelere ulaşmasına engel olmak için emişteki kızgınlık derecesini mümkün olduğu kadar düşük tutmalıdır. Hava soğutmalı yoğunlaştırıcı kullanıldığında yoğunlaştırıcı kapasitesi (alanı) ihtiyaçtan biraz yüksek tutulmalıdır. Derin soğutma uygulamalarında, aşırı çıkış sıcaklıkları ile karşılaşılabileceğinden (yüksek sıkıştırma oranı sebebiyle) silindirlerin su gömlekli olması tavsiye edilir. Yağ dönüşünü sağlamak için R12'ye göre daha dikkatli ve iyi işlenmiş dönüş boruları döşenmeli, derin soğutma uygulamalarında yağ ayırıcı kullanılmalıdır. Dünyada bu güne kadar kullanılan tüm CFC ve HCFC toplamının %30'unu oluşturmaktadır. Ozon tüketim katsayısı oldukça düşüktür. Kullanımı gelişmiş ülkelerde 2010, Türkiye'de 2030 yılına kadar serbest bırakılmıştır [16]. 2.5.3. R502 Soğutucu AkışkanlarR22 türünden bir soğutucu akışkandır. Atmosferik basınçta kaynama sıcaklığı -(45) oC 'dir. R 502' nin özellikle düşük sıcaklıklarda soğutma etkisi büyüktür. -(40) oC ve (20) oC arasındaki soğutma sıcaklıkların elde edilmesinde kullanıldığı zaman R 502'nin sıkıştırma sonu sıcaklığı R12'nin sıkıştırma sonu sıcaklığından daha düşük olur. En çok kullanıldığı alan soğuk taşımacılık ve ticari soğutuculardır. CFC içerdiğinden üretimi durmuştur. 2.5.4. Amonyak (NH3)Termodinamik ve çevresel etki özellikleri yönünden oldukça önemli bir soğutucu akışkandır. Ekonomik oluşu ve kolay bulunabilmesi de ayrı bir avantajdır. Zehirleyici ve yanıcı-pat1ayıcı olması kullanım alanını büyük endüstriyel tesislerle sınırlı tutmaktadır. Yaygın kullanım alanı orta ve büyük kapasitedeki soğutucu üniteler, dondurucular ve soğuk hava tesisleridir. Tüm dünyada kolaylıkla temin edilebilen ve CFC ve HCFC içeren soğutucu akışkanlara uzun dönemde de alternatif olabilecek bir soğutucu akışkandır. Nemli ortamda bakır ve bakır alaşımlarına uyumlu değildir. Soğutucu madde dönüşümlerinde sadece çelik ve alüminyum parçalardan oluşan tesislerde kullanılabilir. Mineral yağla kullanımı uygun değildir. Ağırlığı az olduğu için santrifüj kompresörlerde kullanımı uygun değildir. Isı iletkenliğinin yüksek olması daha düşük serpantin ve daha küçük boru çaplarına izin verir. Yanma özelliğine sahip olmasına rağmen (alev alma sıcaklığı 630 oC) kokusunun kolay hissedilmesi tehlikeli konsantrasyonlara tedbir alınmasına imkan sağlamaktadır [12]. 2.6. Alternatif Soğutucu AkışkanlarOzon tahribatı en yüksek olan CFC içeren soğutucu akışkanlara alternatif olarak öngörülen ve uygulanan veya uygulanacak olan alternatifler arasında HCFC 'lar, HFC’lar, amonyak ve hidrokarbonlar yer almaktadır. HCFC' lar ve HFC' lar tek başlarına kullanıldıkları gibi farklı özellikte karışımlar elde edilerek de kullanılmaktadır. Bu soğutucu akışkanlar; RI25(CF3CFH2), RI52a(C2H4F2), R401a, R402a, R407a/R407b/ R407c, R410a, R500, R507, R123, R143a, R134a' dır. 2.6.1. R 134a Soğutucu Akışkanlarİlk defa Dupont tarafından ilaç sanayiinde kullanılmaya başlanmış daha sonra geliştirilerek ticari soğutucu sistemlerinde de uygulanmıştır. R134a CFC içermeyen, HFC bazlı gazlar grubuna girer. Troposferde hızla ayrışır.Nemlilik oranı yüksektir. Sıkıştırma çevriminin sonunda sıcaklığı yüksek olmaktadır. Düşük sistem verimliliğine sahiptir. R134a termodinamik ve fiziksel özellikleri ile R12' ye yakın bir soğutucu akışkandır.Halen ozon tüketme katsayısı 0 olan ve diğer özellikler açısından en uygun soğutucu akışkandır. Araç soğutucuları ve ev tipi soğutucular için en uygun alternatiftir. Ticari olarak da temin edilmesi mümkündür. Yüksek ve orta buharlaşma sıcaklıklarında ve düşük basınç farklarında kompresör verimi ve performansı R12 ile yaklaşık olarak aynıdır. Düşük sıcaklık için çift kademeli sıkıştırma gerekmektedir.R134a mineral yağlarla uyumlu olmadığı için poliester veya poliolalkalinglikol bazlı yağlarla kullanılmalıdır. R 134a buharı , yüksek sıcaklıklarda ayrışır. Ayrışan bileşimler zehirleyici ve tahrip edici bileşenlerdir. R 134a ve R12 birbirleriyle tepkime vermezler. R134a orta ya da yüksek sıcaklık uygulamalarında kullanılabilmektedir.R134a çevre sıcaklığı ve atmosfer basıncında yanıcı değildir. Hava ile karıştığı zaman, hava oranı hacimsel olarak %60'tan büyük ve 13,9 bar basınçta yanıcı olmaktadır. Yüksek basınçlar istenilmeyen durumlardır. Çizelge 2.3. R12 ile R134 a soğutucu akışkanının termodinamik özelliklerinin Karşılaştırılması [20].
Yüklə 1,01 Mb. Dostları ilə paylaş:
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||