Ferdiyetçilik, Kolektivim ve Sanayi Üçgeninde Sanat ve Zanaat:
“Geleneksel Sanatlar” Meselesinin Avrupa’da Yükselişi ve Düşüşü
Yusuf Civelek*
Öz
Son zamanlarda “geleneksel sanatlar”ın canlandırılması Türkiye’de önem kazanmış
olan bir konudur. Kadim zanaatların üretim yöntemlerine yönelik bu ilgi, genellikle millî
kimlik yaratma idealinin bir parçası olan ve geçmişin şekillerine dayanan bir karşı-estetik
meydana getirmek amacını taşır. Bu makalenin amacı, Britanya’da artizanal sanatların
canlandırılmaya başlamasından, Almanya’da modern endüstriyel tasarımın doğuşuna
kadar geçen sürede, “geleneksel sanatlar” meselesinin kısa tarihinin geçmişin estetiğini
canlandırma arayışlarında dikkate alınmasını önermektir. 19. Yüzyılın ortasında Britan-
ya’da ortaya çıkan Arts and Crafts hareketi, sanatçı ve zanaatçıların endüstriyelleşmiş
kapitalizm karşısında güçlerinin eriyip gitmesine duyulan tepkinin sonucunda, Ortaçağ
loncalarının kolektif el üretimini canlandırmayı denemişti. Arts and Crafts’ın siyasî-ideo-
lojik eğilimine karşılık, yüzyıl dönümünde kıta Avrupa’sında saf estetik bir hareket olarak
ortaya çıkan Art Nouveau, bu tür bir içerikten büyük ölçüde yoksundu. Sonuçta, sanatın
tasarım estetiği olarak kapitalist sanayi üretimiyle uzlaşmasıyla Avrupa’da el sanatları
hareketi sona ermiş oldu.
Anahtar Kelimeler: John Ruskin, Arts and Crafts, Deutsche Werkbund, Bauhaus,
geleneksel sanatlar.
* Yrd. Doç. Dr., Fatih Sultan Mehmet Vakıf Üniversitesi Mimarlık ve Tasarım Fakültesi, İstan-
bul/Türkiye, ycivelek@fsm.edu.tr, orcid.org/0000-0003-4754-4737
DOI: -------------------------- - http://dergipark.gov.tr/fsmia -
http://dergi.fsm.edu.tr
FSM İlmî Araştırmalar İnsan ve Toplum Bilimleri Dergisi
FSM Scholarly Studies Journal of Humanities and Social Sciences