Gemi antik devrinden zamanımıza kadar önceleri göller ve nehirlerde sonraları deniz ulaştırmasında kullanılan aracın genel adıdır
Yüklə 66,23 Kb.
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Cıvadra dört köşe yelken donanımı
- Puruva tirinket yelkeni
- Grandi babafingo yelkeni
|
Gemi antik devrinden zamanımıza kadar önceleri göller ve nehirlerde sonraları deniz ulaştırmasında kullanılan aracın genel adıdır. Bir gemi iki ana bölümden meydana gelir. 1—Tekne 2— Yürütme(tahrik—hareket ettirme) 1 a)—Bir geminin ana yapısını meydana getiren ve bütün bölümleri bir kabuk gibi saran yapıya tekne denir. 2 a)—Tekne mevcut olsa da bu tekneyi su üzerinde yürütmek için tekne içinde ayrıca bir araca ihtiyacı vardır.Bu araçlar yelken,kürek ve makinelerden biri olabilir. Tekne üç ana kısımdan meydana gelir. 1—Pruva (baş taraf) 2—Orta kasara- vasat 3—Pupa (kıç taraf) Gemi teknesine tam yandan boyuna bakarsak baş kısım,baş bodoslamadan başlar ve kıç kısım kıç bodoslarnada son bulur.Geminin baş bodoslaması ile kıç bodoslamasını birleştiren doğru çizgiye de pruva pupa hattı denir.Gemi planlarında plan görünüşte gemiyi boylamasına iki eşit parçaya bölen bu çizgiye merkez hattı denir.Buna göre baş bodoslamaya doğru baktığımızı düşünürsek sağ tarafta kalan kısım sancak,sol tarafta kalan kısım ise iskeledir. G BİR GEMİNİN KISIMLARI A- Yapı Elemanları Birbirlerinden farklı amaç ve yapıda olmak üzere yüzlerce çeşit gemi vardır. Böyle olmakla birlikte bütün gemilerin aynı adı taşıyan ve aynı görevi yapan bir takım yapı elemanları ve bölümleri vardır.
Tekne: Bir geminin dışını oluşturan ve tüm bölümlerini kabuk gibi sararak yüzmesini sağlayan kısımdır. Omurga: Geminin inşa sırasında kızağa konan ilk kısmıdır. Geminin diğer elemanları omurga üzerine inşa edilir. Gemi dibinde baş bodoslamadan kıç bodoslamaya kadar uzanır. Lama omurga, levha omurga, kutu omurga gibi farklı yapıda olanları vardır. Ayrıca kontra omurga, yalpa omurga gibi değişik amaçları olan ve yine omurga adıyla nitelendirilen kısımlarda vardır. Kontra omurga: Omurganın mukavemetini arttırmak ve gemi oturduğunda omurganın zarar görmemesi için üzerine eklenen ek parçaya kontra omurga denir. Yalpa omurgası: Geminin yalpa yapmasını azaltmak için su kesiminin altında iki tarafa gemi boyunun 1/3’ü kadar uzunlukta konulan çıkmalardır. Bodoslama:Tekne kaplamalarının baş ve kıç tarafta birleştiği omurgadan yukarıya doğru doğru olan kısımlarıdır. Baş bodoslama: Baş tarafta omurganın yukarı yükselen kısmına denir. Baş bodoslama omurganın devamı veya eklenen parçası olabilir ve suyun direncini azaltacak şekilde çeşitli biçimlerde yapılır. Kıç bodoslama: Omurganın kıç taraftaki yükselen kısmına denir. Kıç bodoslamaya pervane ve dümen yerleştirilmiştir. Çene: Omurganın yukarı doğru kıvrılan ilk kısmına denir. Postalar: Geminin kaburgasını oluşturan, tekneye şeklini veren, aşağıda omurgaya yukarıda güverteye bağlanan ağaç veya demir parçalardır. Teknenin kaplamaları postaların üzerine yerleştirilir. Kemere: Postaları gemi enine birbirine bağlayan, güverteyi taşıyan kirişlerdir. Öksüz kemere: kemereler güvertedeki ambar ağzı gibi açıklıklara rastladıklarında kesilirler. Böyle kesilerek, oluşan kısa kemereye öksüz kemere denir Kaplama: Teknenin su geçirmezliğini sağlayan, postalar üzerine konulan ağaç veya saç levhalardır. Armuz: Ahşap teknelerde yan yana gelen kaplamaların arasında oluşan uzunlamasına aralığa denir. Sokra: Kaplama tahtalarının baş başa gelen kısımları arasındaki aralığa denir. Güverte: Gemiyi baştan kıça kadar bordadan bordaya yatay olarak bölen su geçirmez perdelerdir. Gemilerin büyüklüklerine göre, bir gemide birden fazla sayıda olabilir. Sıraya göre bu güverteler ana güverte, rüşvet güverte, palavra güverte, tavlun güverte adlarını alırlar. Ayrıca filikanın bulunduğu bölgeye filika güvertesi denir. Geminin en üstünde magnetik pusulanın bulunduğu yere ise miyar güverte adı verilir. K Teknenin Dış Kısımları Borda: Gemi teknesinin su seviyesinin üstünden güverteye kadar uzanan dış kısmına denir. Karma: Gemi teknesinin sürekli su altında kalan kısmıdır Faça: Geminin yüklü durumdaki su hattı ile boş durumdaki su hattı arasındaki kısma denir. B- Donanımlar Gemi üzerine konulmuş yükleme, boşaltma, güvenlik, can kurtarma, demirleme, seyir gibi amaçlar için kullanılan büyüklü küçüklü araç ve düzeneklere donanım adı verilir. Bunlar kısaca sabit donanımlar ve hareketli donanımlar olarak iki başlık altında toplanabilir. 1- Sabit donanımlar (Arma) Bunlar adından da anlaşılacağı gibi gemiye tespit edilmiş, sabit veya bazı parçaları hareketli olan ancak yerleri değiştirilmeyen donanımlardır. Sabit donanımlara örnek olarak, direkler, bumba, matafora, ırgat, vinçler sayılabilir. 2- Hareketli donanımlar (Selviçe) Hareketli donanımlar ise, büyüklükleri ve yapı malzemeleri değişmekle beraber taşınabilirler. Makara, palanga, halat, liftin uskur, teller zincirler, bu tür donanımlara örnek olarak verilebilir. Dümen: Manevra yapılırken pervaneden gelen suyu yönlendirmeye yarayan gemi elemanıdır. Yelpaze: Dümenin su içindeki geniş enli kısmıdır. Yeke: Dümeni çevirmeye yarayan kola denir. Dümen dolabı: Doğrudan veya dolaylı olarak dümene kumanda eden dümeni sancak veya iskeleye yönlendiren donanımdır. Irgat: Demir atmak ve almak için ve halat manevralarında kullanılan baş ve kıç taraftaki makinelere denir. Vinç: Yükleme ve boşaltma işlemlerinde kullanılan makinelere denir. Bumba: Yükleme ve boşaltmada kullanılan ana direğe dayalı ve halatlarla kuman da edilen ağaç veya metal direklerdir. Direk: Gemilerde güverte üzerindeki en büyük sabit yapılardır. Bir gemide birden fazla direk varsa baştan kıça doğru pruva, grandi, mizana, kontra mizana, kontra mizana diye adlandırılırlar. Direkler tek parçadan veya eklemeli iki parçadan yapılabilirler. Seren: Direkler üzerine yatay olarak konulmuş yelken açmak, işaret sancaklarını toka etmek için donatılan çubuklardır. Giz: Direk üzerine konulan çubuk, eğer baş kıç yönünde ve omurgaya belli bir açı ile duruyorsa giz adını alır
Bir Direk ve Donanımları Abli: Bumba cundası ile küpeşte arasındaki halata denir. Bumbaları yatay olarak çevirmeye yarar. Mantilya:Bumbayı aşağı yukarı hareket ettirmeye yarayan halattır. Cunda: Seren yada bumbanın ucuna denir. Karanfil: İki direk şapkası arasındaki halata denir Patrisa: Direkteki çubukları yan taraflarından tutan halatlardır. İstralya: Direk ve çubukları baş tarafından baş kıç yönünde tutan halatlardır. Çarmık: Ana direkleri yandan tutan halatlardır. Lumbarağzı: Gemiye giriş çıkışlarda kullanılan bordada veya yaşam yerlerindeki kapılara denir. İskele: Gemiye çıkılmasında kullanılan metal açılır kapanır merdivendir. İskele tavası. İskelenin en alt ve üstündeki dört köşe basamaklardır Şeytan çarmıhı: İki halat arasında ağaç veya madeni basamakları olan taşınabilir merdivene denir. Iskalarya: Çarmıkların aralarındaki ip basamaklardır. Matafora: Gemilerde can filikalarının asıldığı ve filikaların denize indirilmesinde yarayan donanımdır. Falaka: Mataforanın kolları arasında, can halatlarının asıldığı halata denir. Filika: Gemiyi terk etmekte kullanılan çeşitli tipteki can kurtarma vasıtalarına denir Usturmaça: Gemi bordasının zarar görmemesi için iskele ile gemi arasına konulan halat, lastik veya aynı işi görebilecek maddelerden yapılmış yastıklardır. Parampet: Güverte kenarlarında yüklerin ve insanların denize düşmemesi ve dalgaların güverteye fazla gelmemesi için yapılan gemiyi tamamen saran dik levhalara denir. Küpeşte: Postaların başlarını geminin başından kıçına kadar bağlayan ağaç veya çelik kuşaktır. Ayrıca punteli üstten birbirine bağlayan kuşağa da küpeşte denir. Vardavela: Küpeştedeki yatay çubuklara veya güvenlik amacıyla yatay olarak çekilen demir, ağaç, zincir veya halat korkuluklara denir: Puntel: Kemereleri alttan destekleyen dikine sütunlara denir. Küpeşteyi tutan dik çubuklara da puntel denir. Manika: Geminin kapalı hacimlerinin havalandırılmasını sağlayan, rüzgarı içeri alacak şekilde yönü değiştirilebilen borulardır. İçeri su girmemesi için çeşitli biçimlerde yapılırlar. Radansa: Halat kasalarının içine, halatın zarar görmemesi için konulan kalp şeklindeki metal parçalara denir. Kerye: Bir halatı aynı kalınlıktaki başka bir halatın üzerine bağlamak için kullanılan madeni parçalardır, şeytan kilidi de denir. Kilit: Zincir veya halatı bir yere bağlamak için kullanılan U şeklinde ve ağzı kapatılabilen çelik parçaya denir. Mapa: Güverte ve alabandalara sabitleştirilmiş, kanca takmak, makara donatmak, halat bağlamak için kullanılan madeni yarım halkalardır. Anele: Halat veya zincir bağlamak için kullanılan mapanın içinden geçirilmiş hareketli halkaya denir. Baba: Halatları bağlamak için güverte üzerinde konulmuş silindir şeklindeki dökme demir sütunlara denir. Baba tek veya çift olabilir.
Koçboynuzu ve Baba Loça: Demir zincirinin geçtiği omuzluklardaki ve güvertedeki deliklere denir. Halatlar için yapılmış olanlara halat loçası denir. Frengi deliği: Güverteye gelen suların denize akması için bordaya açılan deliklerdir. Lumbuz: Aydınlatma veya havalandırma için açılmış yuvarlak kapaklı pencerelerdir. Kör kapak: Lumbuzları içeriden kapatan demir kapaklardır. Portuç: Güvertede direk altlarında çeşitli malzemelerin konulduğu yerlerdir. Iskarmoz: Küpeşte üstünde küreklerin bağlandığı çubuk veya yarımay şeklinde madeni parçalardır. 
Bir Seren ve Donanımı Kapela: Direk şapkası veya miyar pusulanın üstüne konan özel örtüye denir. Cıvadra: Yelkenli teknelerde baştan ileri doğru uzatılan direğe civadra denir. Çalım ve Kuruz: Geminin bordası başa ve kıça doğru gittikçe darlaşır. Baş taraftaki darlaşmaya çalım, kıç taraftaki darlaşmaya kuruz denir. Kaporta: Gemilerde bölmeler ve güverteler arasında geçişi sağlayan, kapatıldığında su geçirmeyen kapılardır. Perde: Geminin emniyetini arttırmak için su ve alev geçirmez olarak yapılan gemiyi enine bölen çeik yapılara perde denir. Safra (ballast): Geminin dengesini ayarlamak veya gemi boşken daha fazla batırıp pervanenin verimli çalışmasını sağlamak için geminin farklı yerlerindeki tanklara alınan deniz suyuna safra (balast) denir. Farş tahtası: Gemi ambarlarının dibinde, filikalarda eğrilerin üzerine konan taban tahtalarına denir. C- Güverte Yapıları Güverte üzerindeki çoğunluğu sabit olan tüm yapılara denir. Güverte yapıları geminin başından kıçına doğru, ırgat, baş kasara, fenerlik, ambarlar, portuçlar, direk, vinç, yaşam mahalli, kıç kasara olarak sıralanır. D- Yürütme Araçları Gemilerin su üzerinde yol almasını sağlayan makinelerdir. Gemilerin yürütme araçları; yelken, buhar türbini, gaz türbini, dizel motoru, nükleer enerji, su jeti olarak sayılabilir.
BÖLÜM 3
GEMİCİLİK A- Gemicilik Terimleri Denizcilikte birçok dilden birbirine geçmiş olan binlerce gemicilik terimi vardır. Biz burada bir amatör denizcinin ilk karşılaşabileceği ve bilmesi gerekenleri kısaca açıklamaya çalışacağız. Bu terimler sürekli kullanıldığından dolayı en azından bir tehlikeden korunmak veya uyarı durumunda nelerin anlatıldığını bilmek için bunların bilinmesi gerekir. Alesta : Hazır ol anlamında uyarı kumandasıdır. Aganta : Halatı tut!, bırakma!, anlamındadır. Mola : Halatı bırakmak, koy vermek, salmak. Fora : Halatı bağlı olduğu yerden çözmek, çıkarmak. Volta : Halatı bir babaya sararak bağlamak. Vira : Vinç veya ırgatla halatı veya zinciri çekmek. Mayna : Bir yükü aşağı indirme, aşağıya doğru yavaşça bırakma emri. Hisa : Bir şeyi kaldırmak, yelkeni basmak. Arya : Sancağı, yelkenleri aşağı indirmek. Laşka (Laçka), halatı tamamen elden çıkarmadan boş vermek, kaçırmak. Varda : Kaçıl !, kendini kolla anlamında uyarıdır. B- Halatlar ve Gemici Bağları Gemide kullanılan en önemli malzemelerden biri de halatlardır. Geminin limana bağlanmasından yükün bağlanmasına, süs yapmaktan yelkenleri donatmaya kadar bir çok işlerde çeşitli türden halatlar kullanılır. Halatların iyi ve güvenli kullanılabilmeleri bağlama şekillerine göre önem kazanır. Yanlış yapılan bir bağ önemli bir yerde görevini yapmamasına dolayısı ile bir çok kazalara neden olabilir. Halatlar, yapılış yöntemi ve malzemesine göre üç kısma ayrılırlar. a- Bitkisel halatlar, (kendir, Manila, pamuk, keten, sisal halat) b- Sentetik halatlar, (naylon, polyester, polipropilen v.s,..) c- Çelik tel halatlar
G 
M SU ZIMPARALARI P 500 A - Çok ince (00) diyebiliriz. P 400 A - Biraz daha kalınca (0) diyebiliriz. P 240 A - (0) dan biraz daha kalın P 220 A - P 240 dan kalın P 180 C- P 220 den kalın P 150 C - P 180 den kalın P 120 D - En kalın Su zımparalarından yapacağınız eğeler için zımparaları plastik tutkalla ihtiyacınıza uygun şekil ve büyüklükteki ağaç parçalarına yapıştırıp kullanmak için en az bir gün kurumasını beklemelisiniz.
MONTAJ APARATLARI 
1- Mengeneler 2- Cıvata 3- Rondela 4- Kelebek Somun 5- Boydan boya vidalı saplama 
Model teknesini kaplarken yukarıda şekli gördüğünüz aparatı yaparsanız kaplamayı çok rahat bir şekilde yaparsınız.Aparat teknenin yalnız omurgasını tutacağından teknenin omurgasından itibaren her tarafını ve iki elinizi de rahatça kullanarak kaplayabilirsiniz. Aparatın mafsallı olması teknenin kaplanması esnasında tekneye istediğiniz eğimi vererek rahat bir şekilde çalışma imkanı bulursunuz. M AĞAÇLAR Ağaçlar piyasada şu şekilde satışa sunulur. 1— Tahta— l—l,5—2—-2,.5 cm kalınlığında 10—15—20—25—30 cm genişliğinde muhtelif boylarda 2— Lata—5 cm kalınlığında 10 cm genişliğinde muhtelif boylarda 3— Kadron— 4x4—5x5—6x6—8x8—10x10 cm genişlik ve kalınlığında muhtelif boylarda 4— Kalas—5 cm kalınlığında 15—20—25—30 cm genişliğinde ve muhtelif boylarda B İnğiliz ve Amerikan planlarının ölçekleri metre cinsinden olmayıp ( inç ) ve ( Feet ) ölçeklidir. Örneğin 1/32"-1' Feet gibidir. Elinize geçebilecek İngiliz ve Amerikan plan ölçekleri ve Metrik olarak karşılık ölçekleri "Metrik Olarak "Metrik Olarak
İNÇ FEET Ölçeği" İNÇ FEET Ölçeği"1" - 1' : 1/12 15/64" - 1' : 1/51 7/8" - 1' : 1/14 7/32" - 1' : 1/55 13/16" - 1' : 1/15 13/64" - 1' : 1/59 3/4" - 1' : 1/16 1/5" - 1' : 1/60 11/16" - 1' : 1/17 3/16" - 1' : 1/64 2/32" - 1' : 1/18 11/64" - 1' : 1/70 5/8" - 1' : 1/19 1/6" - 1' : 1/72 19/32" - 1' : 1/20 5/32" - 1' : 1/76 9/16" - 1' : 1/21 1/8" - 1' : 1/96 35/64" - 1' : 1/22 7/64" - 1' : 1/110 1/2" - 1' : 1/24 1/10" - 1' : 1/120 31/64" - 1' : 1/25 3/32" - 1' : 1/128 29/64" - 1' : 1/26 1/12" - 1' : 1/144 7/16" - 1' : 1/27 5/64" - 1' : 1/153 27/64" - 1' : 1/28 1/16" - 1' : 1/192 13/32" - 1' : 1/29,5 3/64" - 1' : 1/256 3/8" - 1' : 1/32 30' Feet - 1" : 1/250 23/64" - 1' : 1/33 1/32" İnç - 1' : 1/384 11/32" - 1' : 1/35 60' Feet - 1" İnç : 1/500 21/64" - 1' : 1/36,5 50' Feet - 1" İnç : 1/600 5/16" - 1' : 1/38 1/64" İnç - 1' Feet : 1/767 3/10" - 1' : 1/40 120' Feet - 1" İnç : 1/1000 9/32" - 1' : 1/42 100' Feet - 1" İnç : 1/1200 17/64" - 1' : 1/45 200' Feet - 2" İnç : 1/1200 1/4" - 1' : 1/48 400' Feet - 2" İnç : 1/2400 ( " ) İşareti İNÇ ifade eder. ( ' ) İşareti FEET ifade eder. İNÇ FEET 1" PUS = 25,4 MM. 1" KADEM =304,8 MM. PARMAK AYAK GEMİ MODELİ YAPIM PLANLARI Bir geminin modelini gerçeğine uygun olarak yapabilmek için o geminin planı lazımdır. Onun için genellikle gemi modeli yapım planları çizilmiştir. Gemi Modelleri bu planlara göre yapılırlar. Plansız yapılan model, yapan şahsın boş zamanlarını doldurmak ve evinde süs eşyası gibi kullanmaktan öteye gidemez. Ve bir zaman sonra atılmaya mahkumdur. Planlar model yapım planları olduğu gibi bazen de gemiyi inşa eden tersanenin orijinal planı da olabilir. Modelcinin dikkat edeceği husus plana sadık kalmak ne planda olmayan bir parçayı ilave etmek, ne de planda olan parçayı eksik bırakmamaktır. Plana uygun olarak yapılan gemi modeli eğer modeli yapan kişinin eli model yapımına yatkın ve modeli plana göre tam yaparsa, yapılan model bütün dünyada yapılan yarışmalara girebildiği gibi modelin tarihi değeri ve ifade ettiği manaya göre yüksek ücretler verilerek Deniz Müzeleri veya özel sahışlarcada satın alınabilirler. Gemi model planlarının çok çeşitlerde çizimleri vardır. Bunları beş ana grupta toplayabiliriz. 1— Profesyonel gemi modelcilerine hitap eden planlar. Bu planlar gemi inşa planları da olabilir. 2— Amatör fakat plandan anlayan ve birkaç model yapan modelcilere hitap eden planlar 3— Amatör gemi modelcilerine hitap eden planlar. 4— Gemi modeline yeni başlayan amatörlere hitap eden planlar. Öğretici planları 5— Minyatür gemi modeli planları 6— Kit gemi modeli planları. Plastik veya ağaçtan bütün parçaları hazır yapılmış gemilerin montaj planları 1— Profesyonellere hitap eden planlar (Burada profesyonel demekte ki anlam model yapa yapa usta olmuş hem plandan, anlayan hem model yapım tekniğini bilen ve gemileri çok iyi tanıyan kişilerdir.) Gemi modellerini planlara göre noksansız yaptıkları gibi planlarda çizilmeyen noksan bırakılan kısımların şekillerini ve yerlerini ezbere bilirler ve onları ellerindeki plan ölçeğine göre yapar yerlerine montaj ederler. Bazılarının evlerinde çok zengin gemi kitap katalog, mecmua ve fotoğraf koleksiyonu vardır. Amatör modelciler tarafından plana göre yapılan gemi modellerini tetkik ettiklerinde modelci tarafından yapılmayan, noksan bırakılan veya şekline uymayan hataları ve kısımları derhal plana bakmadan görürler. Bu usta modelcilere hitap eden planlar plan kataloglarında dört yıldız (xxxx) olarak gösterilir. Bu planlarda yandan görünüş (profil) üstten görünüş plan, baş ve kıç taraftan görünüşleri ile endazesi verilmiş planlardır. Gemi üzerinde bütün parçalar gösterilmiştir. Fakat ayrıca detay verilmemiştir. modelci planda gördüklerinin ne olduğunu bildiğinden onları plandaki ölçeğe göre yapar. Bu planlar bir nevi gemi inşa planları olup en küçük parçasına kadar çizilmiştir. Hatta bazılarında tekne içinde makine türbin ve kazanlar dahi gösterilmiştir. 2— Birkaç model yapmış model yapımı üzerinde biraz tecrübesi olmuş model konstrüksiyonuna alışmış amatör gemi modelcisi yapım planlarıdır ki plan üzerinde genel görünüş plan ve endaze olduğu gibi geminin bazı kısımlarının detayları ve kesitleri vardır. Bu planlar model plan kataloglarında üç yıldız olarak gösterilirler (xxx) Bu planlardan model yapanlar evvelce yaptıkları modellerden edindikleri tecrübe yanında ayrıca doküman da topladıklarından ve toplamayada devam ettiklerinden kendilerine yetecek kadar döküman sa- hibidirler. Bu modelcilerin en büyük eksiklikleri ellerindeki plan dışına çıkamazlar. Planlardaki eksiklikleri göremezler. Kendileri de bu eksiklikleri tamamlayamazlar. Başka bir modelci tarafından yapılmış modellerdeki hataları da göremezler. 3— Amatörlere hitap eden planlar ise genel görünüşler perspektif görünüşler ve her parçanın ayrı ayrı detayları çizilmiş ve üzerlerinde numaraları kalınlıkları ve hatta hangi malzemeden yapılacağı gösterilmiştir. Çok detaylı planlardır. Model plan Kataloglarında iki yıldız olarak gösterilirler (xx) bu planlardan her amatör verilecek küçük bir izahatla hiç kafa yormadan düşünmeden plan üzerindeki parça ebatlarına göre parçayı imal eder ve genel planda numaralı yerine montaj yapar. Bu planlarda ayrıca muhtelif cephelerden çekilmiş fotoğraflarda vardır. Gemi modelinin boya renkleri de verilmiştir. Ayrıca modelin yapılış ve montaj sırasına göre kısım kısım resimleri de bulunur. Modelci hangi parçayı ne zaman yerine montaj edeceğim diye düşünmez. 4— Birde model yapımına yeni başlayan amatörler için model planları vardır ki bu planlar çok basit adeta bir oyuncak gemi modeli yapma planlarına benzer bu planlar basit oldukları için seçilen gemilerde basit gemiler olup bütün parçaların detayları tek tek verilmiştir. Bu planlara alıştırma planı dememiz daha doğru olur. Bu planlar gemi model plan kataloglarında bir yıldız olarak gösterilir.(x) 5— Minyatür gemi model planları ise çok küçük ölçekli olduğun dan yandan görünüş (profil) üsten görünüş (plan)ve ayrıca bir kaç kesit ve detay olan planlardır. Bu planlardan gemi modeli yapmak isteyenlerin ellerinin çok maharetli ve ince işler yapmaya yatkın olmaları gerekir. Basit görünüşlerine rağmen işlemesi şekillendirilmesi zordur. 6— Kit tabir edilen gemi modelleri ise fabrikalar tarafından seri olarak plastik veya benzeri gereçlerden her bir parçası ayrı ayrı yapılan modeller olup bunların planları parçaların montaj planlarıdır. Kit modelleri bütün dünyada çok revaçta olup ancak bunlar genellikle evlerinde koleksiyon yapmak isteyenler tarafından satın alınırlar. Bu modeller emeksiz ve kafa yormadan yapıldığından sergiler süslemek için kullanılırlar. Bir çok gemi model planlarında, direklerin çarmık istinga,istiralya ve patrisaların bağlantı yerlerinin, model üzerinde bağlantı yerleri gösterildiği halde,yelken donanımlarının tekne üzerinde bağlantı yerleri gösterilmemektedir. Yelken donanımları direk üstlerinden biraz aşağıya çizilerek ucuna okla aşağıya gidecektir. Şeklinde gösterilir.Onun içinde amatör modelciler, yelken donanımlarının tekne üzerinde geleceği yeri tespit edemezler.Veya çok zorluk çekerler. İşte onun için burada tekne üzerinde yelken donanımlarının geleceği yerleri gösteren bir örnek verilmiştir. Tabii ki bu yerler geminin yapıldığı yüz yıla ve geminin tipine geminin yapıldığı devlete göre farklılıklar gösterir. Ama genel olarak bu plan size yine de iyi bir fikir verecektir. 
Donanım plan görünüş Cıvadra dört köşe yelken donanımı 1 - Kandilisa 2- Prasyalar 3- Ek patrisa 4-- İskotalar 5 -İstinga halatı 6 - Grıva mataforası hareketli donanım Puruva yelkenleri 7 – Kandilisa 8 - Trinket ve mayıstra seren halatı 9 – Mantıyalar 10 – İskotalar 11- Yan yelken donanımları 12- Prasyalar 13 - Kuntra iskotaları 14 - Salaburun istinga selviçeleri 15 - Borina halatı 16- Istiralya palangası donanımı 17 - Patrisa
18 - Larmo filadoru 19 – Kandilisa 20 – Mantilyalar 21 – İskotalar 22 – Prasyalar 23- İstinga halatı 24 - Borina halatı Grandi yelkeni 25 – Kandilisa 26 – Seren halatları 27 – Mantilyalar 28 – İskotalar 29 - Yan yelken donanımları 30 – Prasyalar 31 - Kuntra iskotaları 32 - Salaburun istinga selviçeleri 33 - Borina halatı 34 - İstiralya palanga donanımı 35 – Patrisa
36 – Kandilisa 37 – Mantilya 38 – Iskotalar 39- Prasyalar 40 - Istinga halatı 41 - Borina halatı Mizana yelkeni 42 – Kandilisa 43 - Seren halatları 4-4 – Marıtilyalar 45- Kuntra iskotaları 46- Hamaylı istinga selviçeleri 47 - Çatal seren palangası 48 - Yan yelken hareketli donanımı 49- İskotalar Gemi planları, şu resimlerden meydana gelir. 1- Endaze planı a En kesit b Boy Görünüş c Plan görünüş 2- Geminin yandan bütün donanımları ile beraber tam görünüşü 3- Geminin boyuna kesiti . Yelken ve donanımları hariç bütün donanımları görünüşü ile beraber 4- Geminin tam plan görünüşü. Bu görünüşte direk ve yelkenler gösterilmez yalnız güverte üzerindeki bütün donanımlar gösterilir. 5- Kıçtan görünüş 6- Baştan görünüş 7- Ortadan enine kesit baş tarafa doğru bakış ve bütün aksesuarın görülmesi. 8- Ortadan enine kesit kıç tarafa doğru bakış ve bütün aksesuarların görülmesi. 9- Detay planları Detay planlarında geminin bütün donanım ve aksesuarının tek tek model ölçeğinde resimleri bulunur. B ENDAZE
Bir geminin teknesine biçim veren eğriler ile geminin profil (yan görünüş) ve plan (Üstten) şeklini belirten çizgilere endaze denir. Bakınız Gemilerin endaze planları üç görünüşü ihtiva eder. 1- Yandan (profil) görünüş 2- Üstten (plan) görünüş 3- En kesit planı Yandan görünüş geminin tam boyunun yandan görünüşüdür. Üstten görünüş ise geminin tam boyunun plan görünüşüdür. En kesit planı geminin her iki tarafı simetri olduğundan genellikle yarısı baş bodoslamadan ortaya (Mastoriye) kadar eğrileri çizilir. Diğer yarısına ise kıçtan ortaya (Mastoriye) kadar eğrileri çizilir. O halde modelini yapacağımız bir geminin teknesinin endazesi olması şarttır. Geminin bütün plan ve görünüşleri olsa dahi o gemiyi endazesi olmadan yapamayız. Yapsak dahi uydurma olur. Gemiler hakkında çok geniş bilgi ve dökümanı olan bir kişi tarafından fevkalade güzel yapılmış olsa dahi Naviga kurallarına göre endazesi olmadığından otomatikman 10 puan kaybettirir. Buda Modelci için çok üzüntü verici bir durumdur.
GEMİ MODELİ YAPIMI Gemi tekne modeli 4 şekilde yapılır. 1— Omurga ve posta sistemi. 2— Tahtaları birbirinin üstüne bindirme sistemi. 3— Tahtaları yanyana dizerek yapma sistemi. 4— Dolu kütük sistemi.
Burada: 1—Tahta tabla, 2— tabla ve omurga ekseni, 3— postaların geleceği yerlerin çizgileri, 4— omurganın düzgün oturması için ağaç parçalar, 5— Baş bodoslamasının gönyesinde olması için payandalar, 6— kıç bodoslamasının gönyesinde olması için payandalar. 
ANA OMURGA- Geminin dibini teşkil etmek üzere içerde ve dışarıda baştan kıça kadar uzayan ağaç veya demir, kısım. Dıştakine Ana içtekine iç omurga denir (Ana omurganın zedelenmemesi için denizle temas eden kısmına baştan kıça kadar eklenen parçaya da kontra omurga denir. OMURGA HAZIRLANMASI Omurgayı plan üzerinden hazırladığımız kontraplağa markalamak için planın üzerinden önce omurgayı milaj (patron) kağıdına markalarız. Oradan korıtraplağa kopya kağıdı koyarak üzerine omurgayı markalarız (Plan size sergilere katıldığınız müddet lazım olacaktır onun için planınızı tahrip etmeyiniz.) Omurga hazırladığımız kontraplak üzerine markalandıktan sonra kıl testeresi veya varsa dekopaj makinası ile çizgi kaybolmayacak şekilde kesiniz omurga kesimi bittikten sonra çizgilerin ortasına gelecek şekilde kıl testeresi izlerini ince yassı eye ile veya kendiniz tarafından hazırlanmış zımparalı tahta ile hafif olarak alınız. Birde hafif zampara sürerseniz kafidir. O  Yüklə 66,23 Kb. Dostları ilə paylaş:
|
EMİLERİN MEVKİLERİNİN ISIMLENDİRİLMESİ
asara: Geminin baş, kıç veya orta taraflarında üst güverteden yukarıda kalan yarım güvertelerdir.
emilerde Kullanılan Üç Tip MATAFORA
odelci, el mandrellerini kullanabileceği her çap için kendisi yapabilir. Elinizdeki en küçük matkap ucundan en büyük matkap ucu çapına göre gürgen (kayın) gibi sert ağaçlardan çubuklar hazırlarsınız. Bunların boyları da matkap ucu uzunluklarına göre 20 — 60 mm. arası olabilir. Her çubuğu yapıştıracağınız matkap ucu ile deleceksiniz. Delinecek delik derinliği 5 — 15 mm. arası olmalıdır. Delikler dik ve boşluksuz olmalıdır.
odelimizde devamlı kullanacağınız ve elimizin altında devamlı bulunması lazım olan çıtalarda, yukarıdaki ebatlarda olacaktır. Boyları 20 den bir metreye kadar olabilir. Yukarıdaki çıta altlarındaki ölçüler mm dir.
u ebatların altında kalanlarada çıta denilir.
u planların dışında ayrıca modelin teknesinin, omurga posta ve güvertelerin nasıl montaj edileceği teknenin dış kaplamasının nasıl yapılacağına dair resimler bulunur.
Burada bir sandalın endazesini görüyorsunuz. 1 A En kesit yarısı baştan ortaya kadarki eğrileri, yarısı ise kıçtan ortaya kadar ki eğrileri göstermektedir. 1 B ise sandalın yandan planını ve eğrileri göstermektedir. 1 C ise plan görünüş olup boyuna yarısı alttan görünüştür. Diğer yarısı simetri. olduğundan eğriler gösterilmemiş yalnız en büyük dış görünüş çizilmiştir. 1 D ise ön alttan perspektif olup eğriler gösterilmemiş yalnız en büyük dış görünüş çizilmiştir. 1D ise ön alttan perspektif olup eğrilerin şekilleri ve teknenin aldığı biçim açıkça görülmektedir. Burada “A”lar postaları “ B”ler su hatlarını “C” ler Batak çizgilerini ifade eder. Yukarıdaki şekil yalnız Endazenin açıklanabilmesi için çizilmiştir. Bu planla sandalı yapmak bir amatör için imkansızdır. Yapılabilirse de sandalı çok i tanıyan bir modelci olması lazımdır. Çünkü sandalın içi boş olacağından içinde ki bütün teferruatının en kücük noktasına kadar görülmesi icap eğer Bakınız ( )
Gemi modeli yapımında yanyana yapıştırma üst üste yapıştırma ve posta sisteminin nasıl meydana geldiğini burada açıkça görüyorsunuz.
Omurga ile postaları Montaj ederken yukarıda görüldüğü gibi bir aparat yapılırsa posta ve omurgalar birbirlerine daha düzgün geçirilir. Çarpılma ve eğilmeler ortadan kalkar.
murga malzemesi genellikle kontraplaktandır. Ancak kontrapalağın düzgün olması lazımdır. Alırken buna dikkat edilmelidir. Çırasız olmak şartı ile çam tahtası ve köknarda kullanılabilir. Omurgada yumuşak ağaç (Ihlamur.—kavak) kullanmayınız. Omurganın yekpare bir parçadan modelin boyunda olması şartı yoktur iki veya uç parçadan da olabilir. Burada dikkat edilecek nokta ek yerlerinin düzgün yapıştırılmasıdır. Omurgada kullanılacak kontraplağın kalınlığı ise modelin boyuna göredir. 2mm den 8mm ye kadar olabilir, eğer bu kalınlıklıklarda hazırlattırılabilirse gürgenin dışında çırasız çam köknar,.ceviz,meşe gibi ağaçlarda kulanı- labilir. ( Giirgen ağacının kullanılmamasındaki israr fırınlanmışta olsa havanın rutubetinden çalışır. (Oyna bir ağaçtır.) yani çarpılır. modelin ömrünü kısaltır. (Burada bahsedilen gürgen kontraplak değil. Gürgenden biçtirilmiş tahtadır.) Giirgenden yapılmış kontraplak kullananın Kavaktan yapılmış kontraplağı da kullanınız.