GöNÜlden esiNTİler bir hiKÂye biRÇok yorum (4) Bİr ressam hiKÂyesi necdet ardiç

(24) İl…..ja….

Subject: RE: Bir hikâye birçok yorum

Date: Thu, 29 Dec 2011 14:47:10 +0000

Aleyküm selâm muhterem efendim, hürmet ve muhabbetle ellerinizden öperim.

Nakledilen kıssa zâhirde kısa ise de, hakikatte üzerinde uzun uzun tefekküre muhtaç olduğumuzu, naçizane idrakimizle, ancak hissedebiliyoruz. İnşeallah feyziniz ve teveccühünüz ile idrakimiz ve fehmimiz açılır. Burada karalayacağımız üç beş satırı, sizin teveccühünüzün verdiği cesaretle kâleme alabiliyoruz. Aksi halde böyle bir mevzuda söz söylemeye bir had bulamazdık. Allah, feyzinizi ve teveccühünüzü bu aciz ve fakir kulun üzerinden eksik etmesin.

(1) Kıssanın kazâ ve kader mevzuunda olduğu buyrulmuştur.  Kazâ ve kader mevzuunu, ancak istidat ve irâde mevzuu ile birlikte tefekkür edebiliyoruz. Bu mevzuda ne zaman tefekkür etmeye gayret etsek hatırımıza Fussilet Suresi'nin 11. Âyet-i kerîme’si geliyor; " Summesteva iles semâi ve hiye duhanun fe kâle leha ve lil ardı'tiya tav'an ev kerhen, kaleta eteynâ taiîn" (Sonra duman halinde olan semâyı istiva etti de semaya ve arza isteyerek veya istemeyerek gelin! diye emretti. İkisi de isteyerek geldik dediler.) 

âyet-i kerîme işareten buyuruyor ki; Hakk'ın zât-î tecellisi olan rûh'ul emîn, mahallini istiva ettikten sonra, amaiyyet mertebesinde a’yân-ı sâbite halinde olan hakikat-ı insâniyyenin, semâsı hükmündeki akl-ı evveline ve arzı hükmündeki beşeri nefsaniyetine, isteyerek veya istemeyerek de olsa âlem-i mümkünata teşrif edin hitabıyla emretti. Onlar dahi isteyerek geldik dediler. Böylece Hakk için emir ve abd için irâde-i cüz-iyye tahakkuk etti. İrâde-i cüz-iyye, her hal ü kârda, emir dairesi içinde kaldı. Abd, “kalû belâ” misâli, kader ve kazâ libâsını giymeyi kabul etti. Hak Teâlâ, Mâlik ve Melik olmakla emrinden sorumlu olmadı, abd ise irâdesini beyan ile kabul ettiğinden sorumlu oldu. Nitekim bu hususta  "Lâ yus’elu ammâ yef’alu ve hum yus’elûn"  (O yaptığı şeylerden mes’ul değildir, ve onlar yaptıklarından mes’uldür) (Enbiya 23) buyuruldu.

(2) Duvara çizilen hayvân sûretleri Hayy ism-i şerifinin tecellilerine işaret olmakla beraber, hayvân sûretlerinin nefs mertebelerini ifade etmesi de mümkündür.  Bu takdirde sûretlerin çizim ve boyamalarının güzel olması, ressamın seyr-i sülûk geçirdiğini ve nefs mertebelerini idrak ile kendi nefs terbiyesini tamamlamış olduğunu gösterir. Ressamın nefs-i sâfiye metrebesinde olduğuna hüsn-ü zan olunur.

(3) Kûr'ân-ı Kerîm'de Fussilet Sûresi'nin 53. Âyetinde "Se nurihim âyâtina fi'l âfâki ve fi enfüsihim hatta yetebeyyene lehum ennehu'l hakku ve lem yekfi bi rabbike ennehu alâ külli şey'in şehidun" (Gerek afakta, gerek kendi nefislerinizde âyetlerimizi yakında onlara göstereceğiz. Nihayet O'nun Hakk olduğu şüphesiz kendileri için apaçık beyan olacaktır. Rabbinin herşeye hakkıyla şahid olması sana kâfî değil mi?) buyurularak seyr-i sülûk-u afakiyye ve seyr-i sülûk-u enfüsiyye usullerine işaret olunduğu üzere, eğer ressam doğa resimleri ile meşgul olsa idi ve çizimleri ve boyaması yine güzel olsa idi onun seyr-i sülûk-u afakiyye yolu ile nefs-i sâfiye mertebesine ulaştığına hüsn-ü zannımız olur idi. Eğer insân sûretleri ile meşgul ve hem çizimi hem de boyaması güzel olsa idi, biz onun insân-ı kâmil olduğuna tevhid-i zat makamında bulunduğuna kâil olacaktık. Zirâ Hz. Resûlüllah (s.a.v.) "Ben Rabbimi güzel bir genç sûretinde gördüm" ve "Allah Adem'i kendi sûreti üzere yarattı" hadîs-i şerifleri ile tevhid-i zat makamında Hakikat-ı İnsâniyye'nin temaşa edildiğini işaret ettiler. İsmâil Hakkı Bursevi Hazretleri'nin Ruh'ul Mesnevi'lerinde, Mi’rac gecesi Sidret'ül Münteha'yı geçtikten sonra, Hz. Resûlüllah'a (s.a.v.) Hakk canibinden gelen nidânın, aşinalık tesisi  ve muhabbetin izharı için Hz. Ebu Bekir'in sesiyle olduğu rivayet olunur ki bu mevzuuya işarettir.

(4) İstidat’a “potansiyel,” fiiliyyat’a ise “performans” dersek eğer, renk skalasının tamamı potansiyel, kişinin seçimleri ise performans olur. Her performans potansiyelin içindedir ve "Sıbgatallahi ve men ahsenu minallahi sıbgaten ve nahnu lehu abidune" (Biz Allah'ın boyası ile boyanmışızdır, Allah'tan daha güzel boyası olan kim? Biz onun kullarıyız) (Bakara 138. Âyet) Âyetinde işaret olduğu üzere boya da, Hakk'ın varlık tecellisidir. Beyaz da bir renk olduğundan, hiç boyanmamış bir tuval de bir performanstır. Hakk'ın varlık tecellisi renksizdir, suyun bardağın rengini alması gibi yansıdığı a’yân-ı sâbite’nin rengini alır, bu yüzden sen renksiz ol meşrebinde insân-ı kâmiller olduğu gibi, bütün renkleri kendinde toplayan insân-ı kâmiller de vardır. Onların da aslında sâfi beyaz olduğu,  zamanın devir hareketi sür’atle müşahede edilse idi idrak olunurdu. ( Bir renk skalasını sür’atle ve devam ile döndürdüğünüzde asli beyaz rengin müşahede edilmesi gibi)

(5) Sûretlerin çizim ve boyamalarının güzelliğinden ressamın Nefs-i Sâfiye mertebesinde olduğu ve boyamayı kendine nisbet etmesinden tevhid-i ef'âl makamında olduğu düşünülür. 

(6) "Yes'elûhu men fis semavâti ve'l ard, külle yevmin huve fi'ş şen" (Semavatta ve arzda olanlar O'ndan ister, O her an ayrı bir şen'dedir) (Rahmân 29. Âyet) Âyet-i kerîme’sinin işaret ettiği üzere Allah'u Teâlâ'nın zâtı’nın, esmâsı’nın ve sıfatları’nın sonsuz tecellileri her an başka başkadır. Tecellide tekrar ve nihayet yoktur. İnsânda da bu tecellileri kabul istidatı var olduğu sürece her makam ve mertebede, her ahvalde sonsuz sûretler müşahede olunur. "İz yagşes sidrete ma yagşa, ma zagal basaru ve mâ tega" (O zaman ki Sidre'yi bürüyen bürüyordu, O'nun gözü kaymadı ve şaşmadı) (Necm Sûresi 16-17) hükmünce hiçbir sûretin Zât-ı Mutlak'a perde olmaması ve basîretin istikametten şaşmaması icap eder.

Acizane anlayabildiğim, ve anladığımdan ifade edebildiğim, bu satırlardan ibarettir. Hürmetle ve muhabbetle ellerinizden öperim.