Hldlniava V l h o n I n, I,1 V a hjhvi 3a I o I l n V 31 V h fi 11 fi

SANAYİ-İ NEFİSE MEKTEBİ

1928'de Güzel Sanatlar Akademisi(-0 adını almış olan eski "Sanayi-i Nefise Mekteb-i Alisi", Türk sanatının ve mimarlığının 1883'ten bu yana çok yönlü ve kapsamlı bir biçimde geliştirilmesi için öğretim yapılan en eski sanat kurumudur.

Sanayi-i Nefise Mektebi'nin kurucusu Osman Hamdi Bey'dir(~»). Osman Hamdi Bey Müze-i Hümayun müdürüyken, bu göreve ek olarak l Ocak 1882'de resmi adı "Mekteb-i Sanayi-i Nefise-i Şahane" olan "Sanayi-i Nefise Mektebi"ni kurmak üzere müdürlüğe atanmıştır. Sanayi-i Nefise Mektebi'nin öğretime ilk başladığı yer, bugünkü Arkeoloji Müzesi'nin karşısında özel olarak inşa edilmiş olan binadır (bak. Sanayi-i Nefise Mektebi binaları). Başlangıçta resim, heykeltıraşlık, hakkâklık ve mimarlık bölümleri açılmıştır. Her bölüme girecek öğrenciler, önce l yıllık hazırlık sınıfına devam etmekte, daha sonra ise hakkâklık için 3, mimarlık ve heykeltıraşlık için 4, resim bölümü için de 5 yıl öğrenim görmekteydiler. Öğrenciler 17-25 yaşları arasından seçilmekteydi. Ya 7 yıllık "İdadi Mektebi" mezunu olmaları ya da jüri önünde yetenek sınavını başarmaları gerekiyordu. Belgelere göre, Sanayi-i Nefise Mektebi'nde ilk yıl 8 öğretim üyesi ve 20 öğrenci, daha sonra da 60 öğrenci bulunmaktaydı. Kuruluşunda Ticaret Neza-reti'ne bağlı olan Sanayi-i Nefise Mektebi, 1886'da Maarif Nezareti'ne (Eğitim Bakanlığı) bağlanmıştır.

Kurucusu Osman Hamdi Bey'in ölümü üzerine, Sanayi-i Nefise Mektebi müdürlüğüne 1910'da Halil Edhem Eldem(-0 atanmıştır. 19l6'da. mektep müze karşısındaki binasından çıkarılmış ve uzunca bir süre mekân sıkıntısı başlamıştır. 1914'te kız öğrenciler için de İnas Sanayi-i Nefise Mekteb-i Âlisi(-t) de kurulmuştur.

Halil Edhem Bey'den sonra, sırasıyla,

20. yy'ın başında Sanayi-i Nefise Mektebi binası. Necdet Sakaoğlu koleksiyonu

44 7 SANAYİ-İ NEFİSE MEKTEBİ

1917'de Halil Paşa, 1918'de Nazmi Ziya Bey, 1921'de Ali Sami Boyar, Sanayi-i Nefise Mektebi müdürlüğüne getirilmişlerdir. Cumhuriyet dönemi ile birlikte Sanayi-i Nefise Mektebi'nde önemli değişiklikler başlatılmış, daha önce bulunan hakkâklık bölümü yerine 1923'te tezyinat bölümü kurulmuş, ayrıca ortaokulu bitiren ve yetenek sınavım başaranların okula öğrenci olarak alınmasına başlanmıştır. Böylelikle, yeteneği olan öğrencilerin daha lise yıllarından sanat öğrenimine başlayabilmeleri sağlanmıştır. Bu gelişmelerin devamı olarak 1926'da resim, heykel, tezyinat bölümleri, Maarif Vekâleti'nce orta dereceli okul olarak kabul edilmiş; öğretim için, Fındık-lı'daki eski Meclis-i Mebusan binası alınmış ve 1927'de Namık İsmail Bey müdürlüğe atanmıştır.

ÖNDER KÜÇÜKERMAN