Hldlniava V l h o n I n, I,1 V a hjhvi 3a I o I l n V 31 V h fi 11 fi

Sabiha

Zekeriya

Sertel

Cengiz

Kahraman

arşivi

SERTEL, SABİHA ZEKERİYA

(1895, Selanik - Eylül 1968, Baku) Gazeteci.

Gazeteciliği meslek olarak benimsemiş ilk kadın yazarlardandır. Önce kadın haklan ve çağdaşlaşma, II. Dünya Savaşı sırasında da antifaşist ve antimilitarist yayınlarıyla ün kazandı. Selanik Terakki înas Idadisi'nde ve bir Fransız okulunda okuduktan sonra, Selanik'in Yunanlıların eline geçmesi üzerine 1912'de ailesiyle birlikte İstanbul'a yerleşti. Selanikliler(->) içinde kendi grubundan olmayan bir erkekle evlenen ilk kadın olduğu için nikâhını İttihad ve Terakki kıydırmıştır. 1919'da eşi Mehmet Zekeriya SertePle(->) ABD'ye gitti ve Columbia Üniversitesi'nde sosyoloji öğrenimi gördü. Türkiye'ye dönüşünde basının en çalışkan elemanları arasına katıldı. 1924te eşiyle Resimli Ay dergisini çıkardı. Medeni Kanun'un henüz kabul edilmediği bu dönemde mahkemelerin kadın olarak tanıklığını kabul etmemesinin tepkisiyle, kadın hakları üzerinde savaş vermeye başladı. 1927-1928'de eşi ve Faik Sabri (Duran) ile dört ciltlik Çocuk Ansiklopedisini hazırladı. 1932'de Hayat Ansiklopedisi hin yayınıma katkıda bulundu. Eşiyle birlikte önce ortak oldukları, sonra tamamen dev-

raldıkları Tan gazetesinde köşe yazılarıyla tanındı. Liberal ve ilerici düşünceleri Cumhuriyet Halk Partisi'nin tek parti döneminin hoşuna gitmeyen Tan gazetesi 1945' te saldırıya uğrayıp yıktırılınca, eşiyle birlikte ülkeyi terk etti (bak. Tan Olayı). Paris, Budapeşte, Moskova ve Baku'da yaşadı. Türkiye Komünist Partisi'nde faal rol aldığı gibi, Türkiye'ye yönelik radyo yayınlarında da çalıştı. Son yıllarında ülkeye dönme isteği reddedildi. Bazı çeviri kitapları bulunan Sabiha Sertel, Tevfik Fikret-Mehmed Akif'Kavgası (1940) ve Tevfik Fik-ret-İdeolojisi ve Felsefesi (1946) gibi incelemeler yayımladı. Anıları Roman Gibi adı altında ölümünden sonra yayımlandı (1969). Kızı Yıldız Sertel de yaşamını Annem (1994) adlı kitabına konu yaptı.

ORHAN KOLOĞLU