Hldlniava V l h o n I n, I,1 V a hjhvi 3a I o I l n V 31 V h fi 11 fi

Ktnar Sıvaciyan

Cengiz

Kahraman

arşivi

sı'nda da rol aldı. Cumhuriyet döneminde Ermenice temsiller yasaklanınca, Şavarş Karakaş'la (1874-1941) ve Bedros Balta-zar'la (1866-1953) birlikte çalıştı. 1947'de, Şehir Tiyatrosu'nda jübilesi yapıldı.

Kadıköy'deki evinde vefat etti ve Kadıköy Ermeni Mezarlığı'na defnedildi. Sıvaciyan Türk kadınlarının da sahneye çıkması için büyük gayret sarf etmiş, Neyyire Ne-yir(->) ve Bedia Muvahhit(~0 gibi sanatçıların yetişmesinde etkili olmuştur.

Bilhassa "soubrette" (cariye) rolleriyle şöhret kazanan Sıvaciyan, 1948'de, Eminönü Halkevi'nde verilen tiyatro temsillerine de katılmıştır. Kuvvetli hafızası sayesinde, daima suflörsüz oynamıştır.

Bibi. Şarasan (Sarkis Tütünciyan), Tırkahay Pemınyev ir Kordziçnen (Türkiye Ermenileri Sahnesi ve Emektarları), ist., 1914-1915, s. 172-173; N. Beşiktaşlıyan, "Taderakan Temker" (Tiyatro Simaları)," Antilyas, (1969), s. 1005-1016. KEVORK PAMUKCİYAN

SİGMA

Bugünkü Samatya bölgesinde, yarım daire şeklinde bir revak olan Sigma, adını, Grek alfabesindeki sigma harfinden almıştır. (Sigma küçük harf olarak sözcük sonuna geldiğinde Latin alfabesinde "C"yi andıran bir şekil alır.)

Erken dönem Bizans mimarisinde, "C" biçimli revaklar binaların anıtsal girişlerinde ya da binaları birbirine bağlamak için sık sık kullanılmıştı. "C'nin uçları genellikle düz bir revakla birleştirilerek, Koristan-tinopolis'teki 5. yy yapılarından Antiohos, Lausos ve Bodrum sarayları ile Hodeget-ria Manastırı'nda olduğu gibi, Latin alfabesindeki "D"ye dönüştürülürdü (bak. Lausos Sarayı; Hodegetria Manastın ve Ayazması).

11. yy'a kadarki ortaçağ kaynaklarında, Konstantinopolis'in güneybatısında, günümüzdeki Sulu Manastır'ın yakınlarında bulunan ve Sigma adıyla anılan forum (meydan) ya da büyük bir avludan söz edilir. Bu revak, olasılıkla civardaki Helenianai Sarayı'ndan(-») arta kalan giriş bölümü olmalıdır. "C" şeklindeki revak, Bodrum Sa-rayı'nın Amastrianon adıyla bilinen revağı-na çok benzemektedir.

Sigma adı çevredeki iki kilisenin yerini tespit etmek amacıyla da zikredilmiştir. Bunlardan biri olan Stefanos Kilisesi, 400' de, devletin yüksek görevlilerinden Konsül Aurelianus tarafından yaptırılmış, 869 depreminde yıkılmış, L Basileios(->) döneminde (867-886) küçük ölçekte yemden yapılmıştı. Stefanos Kilisesi'nin rölikleri arasında Ayios Isakios'un (ö. 408) vücudu da vardı. Kilisenin akarının yakınlarında bir pınar bulunmaktaydı.

Sigma civarındaki ikinci kilise I. İusti-nianos(->) (hd 527-565) tarafından Meryem Ana'ya ithafen yaptırılmıştı. Kilise, aynı depremde zarar görmüş ve onarılmıştır.

Kaynaklarda Sigma'nın yeri hakkında açık bilgi yoktur. Modern araştırmacıların bir kısmı, Teodosios Surları üzerindeki Mevlana Kapı ile Silivri Kapısı arasındaki 40. kule yakınlarında, sur duvarlarının doğuya doğru bir kıvrım oluşturarak "C" şek-

lini aldığı bölümün Sigma olduğunu ileri sürmüşlerse de bu doğru olamaz, çünkü Sigma Meydanı kesinlikle şehir surlarının içindeydi.

Notitia urbis Constantinopolitanae'de Sigma'nın, Hippodrom'un(->) batı tarafını içine alan III. bölgede bulunduğu kaydedilir. Sigma, burada bulunan ve sonraları So-fia'nın Limanı diye anılan liman çevresinde olmalıdır.

Sigma biçimli bir diğer yapı, Neori-on'daki(->) (bugün Sirkeci) Keratoembolin (boynuz biçimli revak) idi. Sigma biçimindeki yapıların en yakın tarihlisi ise, Büyük Saray'ın Teofilos(->) (hd 829-842) tarafından yaptırılan avlusu olup, o da kısaca Sigma diye anılıyordu.

Bibi. R. Guilland, "Le Sigma", Etudesde Topog-raphie de Constantinople, Berlin, 1969,1, s. 94-120;Janin, Constantinople byzantine, 92, 113, 231, 424-425; W. Müller-Wiener, "Das 'Sigma' -eine spâtantike Bauform", Anadolu, S. 21 (1987), s. 121-129; A. Berger, Untersuchungen zu den Patria Konstantinupoleos, Bonn, 1988, s. 360-363, 644-645.

ALBRECHT BERGER