Hldlniava V l h o n I n, I,1 V a hjhvi 3a I o I l n V 31 V h fi 11 fi

SİLAHDAR ABDULLAH AĞA ÇEŞMESİ

Eyüp-Alibeyköy arasında, Silahtar Ağa Caddesi üzerinde, Silahtar Ağa Köprüsü ile Silahtarağa Santralı'nın karşısında yer almaktadır.

Çeşmenin üzerinde yer alan ta'lik hatlı manzum, dört beyitlik kitabenin metni Trabzonlu Şakir Paşa tarafından yazılmıştır. Burada daha önce bulunan Silahdar

Silahdar Abdullah Ağa Çeşmesi, Silahtarağa

Yavuz Aieyveci, 1994

Çeşmesi III. Selim'in (hd 1789-1807) silah-darı Abdullah Ağa tarafından 1206/1791'de ihya edilmiştir. Çeşmenin ilk banisi IV. Mu-rad'ın (hd 1623-1640) sılandan Yusuf A-ğa'dır. Yusuf Ağa daha sonra paşa olmuş ve kaptan-ı deryalık makamına kadar yükselmiştir. IV. Murad'ın silahdarı olduğuna göre ilk çeşme 1045/l635'te yaptırılmış olmalıdır. Çeşmenin ikinci banisi Abdullah Ağa, Ladik'te Medfun Seyyid Bilal efradından ve Merzifon! Seyfeddin Dede sülale-sindendir. 1209/1789'da silahdar ağa olmuştur. Halıcıoğlu'nda, Turşucu Hüseyin Camii yakınlarında, 1207/1792 tarihli bir çeşmesi daha vardır.

Simetrik bir düzenlemenin hâkim olduğu çeşme, dengeli oranlan ve sadeliği ile dikkat çekicidir. Tamamen beyaz mermerden tek cepheli olarak inşa edilmiştir. Arkasında taş ve tuğla dizileriyle örülmüş su haznesi bulunur. Haznenin dış yüzeyi çimentoyla sıvanmıştır. Çeşmenin aynası, kademeli olarak cepheden alçaltılmış ve dilimli kemerli bir niş içine alınmıştır. Aynanın üst kısmında, kazınmış olmasına rağmen izi bulunan padişah tuğrası, altta, dört beyitlik kitabe ve aynataşı bölümleri yer almaktadır. Kitabeden itibaren alt bölüm yekpare mermer olup sonradan monte edilmiştir.

Ayna iki yandan pilastr görünümünde birer paye ile kuşatılmıştır. Payeler üst üste iki sıra halindedir. Alt payelerin gövdelerinde, alçak kabartma olarak ortada bir yuvarlak ve bunun alt ve üst kısmında daireye bakan kenarı içbükey, diğer kenarı dışbükey olarak şekillendirilmiş dikdörtgenler yer almaktadır. Üst payelerde ise alt ve üst kenarı yuvarlatılmış dikdörtgenler bulunmaktadır. Payeler ve dilimli kemerler arasındaki üçgen boşluklarda dalgalı hatlı kabartma bir bölüm ve bunların arasında beyzi formlu madalyon görülmektedir. Madalyonun içinde ta'lik hatlı "Maşallah" yazısı yer almaktadır. Aynataşı zeminden hafif alçaltılarak belirtilmiştir. İç kısmı alçak kabartma rokay motiflerle bezenmiştir. "S" ve "C" kıvrımları ile akantus yaprağından oluşan düzenleme alçak kabartma olarak yer almaktadır.

Bugün üzerinde orijinal lülesi mevcut olmayan çeşmenin suyu akmamaktadır. Mermer tekne ve testi koyma yerlerinde kırıklar vardır.

Bibi. A. Egemen, İstanbul'un Çeşme ve Sebilleri, ist., 1993, s. 16-17; Tanışık, İstanbul Çeşmeleri, I, 212; Haskan, Eyüp Tarihi, I, 137-138. DENİZ ÇALIŞIR