Hukukun temel kavramlari

1.5.2. Anglosakson (Common Law) Hukuk Sistemi 
Roma hukukunun 12. yüzyıldan itibaren kara Avrupası’nda ortak hukuk olarak kabul 
edilmeye  başlamışken  İngiltere’de  hukuk  farklı  bir  biçimde  gelişmiştir.  İngilizler  Roma 
hukukunun  kimi  kavramlarını  benimsemiş  olsalar  da  hukuklarını  Roma  hukukuna 
dayandırmamışlardır. Sonuç olarak farklı bir hukuk sistemi olan common law ortaya çıkmıştır 
(Aybay vd. 2016: 81).  
Özellikleri: 
Ortak  hukuk  (comon  law).  1066’da  Normanlar  tarafından  istila  edilen  İngiltere’de 
adaleti dağıtmak için ülkenin farklı yerlerine gönderdikleri gezici yargıçların ülkenin değişik 
bölgelerindeki  örf  ve  âdet  kurallarından  gereksinimlere  en  uygun  olanlarını  seçerek 
yararlanmaları sonucunda ortaya çıkan hukuka ortak hukuk denir. Oluşumunu ve gelişimini 12. 
Yüzyılda  tamamlayan  ortak  hukuk,  o  tarihten  bu  yana  uygulanmaktadır.  Katı  ve  şekilci  bir 
hukuktur. 
Hakkaniyet hukuku (equity law). Yukarıda da belirtildiği gibi katı ve şekilci bir hukuk 
olan  ortak  hukuk  hükümlerinin,  hakkaniyet  ve  nesafet  (equity)  kurallarına  dayanılarak 
hafifletilmesi,  esnetilmesiyle  ortaya  çıkmış  olan  hukuk  kurallarına  hakkaniyet  hukuku 
denilmektedir. Bu hukuk, 1474’te tam anlamıyla belirginleşmiştir. 
Kanun hukuku (statute law). 19. Yüzyıldan bu yana ortaya çıkan iktisadi ve toplumsal 
sorunları  çözmek  ortak  hukuk  ve  hakkaniyet  hukukuyla  olanaklı  olmayınca  yasama  organı 
tarafından  kurallar  konmaya  başlanmıştır.  İşte  yasama  organın  koyduğu  hukuk  kurallarına 

---

16 
 
statute law denmektedir. Buradan da anlaşıldığı bizim hukukumuzda yasa adıyla anılan hukuk 
kuralına İngilizler statute law demektedirler. 
Anglosakson hukukunun özellikleri şöyle özetlenebilir:  
a)Tedvin (kodifiye) edilmemiştir.  
b)Örf ve âdet, hukukun asıl kaynakları arasında yer alır.  
c)İçtihadi niteliktedir (yargıçlar tarafından geliştirilmiştir). 
d)Kamu hukuku-özel hukuk ayrımı yoktur.  
e)Yargı birliği ilkesi geçerlidir. Dolayısıyla adli yargı, idari yargı ayrımı yoktur.