Hukukun temel kavramlari

5.3.2. Fiil Ehliyeti ve Koşulları  
5.3.2.1. Fiil Ehliyeti  
Fiil ehliyeti (medeni haklardan yararlanma ehliyeti), bir kişinin kendi davranışlarıyla, 
kendi lehine haklar yaratabilmesi ve aleyhine borçlar meydana getirebilmesidir. Bundan dolayı 
fiil ehliyetinin kapsamında hem hukuksal işlemlerden doğan haklar ve borçlar hem de hukuka 
aykırı/haksız  fiillerden  ve  sebepsiz  zenginleşmeden  doğan  borçlar  yer  alır.  Fiil  ehliyeti, 
yukarıda açıklanan hak ehliyetinden farklıdır. Hak ehliyetinin genel ve eşit olmasına karşılık 
fiil  ehliyetine  sahip  olabilmek  için  kişi  olmak  yetmez,  bunun  yanında,  aşağıda  ele  alınan, 
koşullar da aranır (Görgün/Kodakoğlu 2008: 98).  
Hak  ehliyeti,  yukarıda  belirtildiği  gibi,  bütün  insanların  genel  ve  eşit  olarak  hak  ve 
borçlara sahip olabilme yeteneğini ifade eden pasif nitelikte bir ehliyetken; fiil ehliyeti aktif 
nitelikte bir ehliyettir.  
Kendi fiiliyle hak kazanamayacak veya borç altına giremeyecek durumda olan kişiler. 
Kural  olarak  yasal  temsilcileri  (veli  veya  vasi)  aracılığıyla  veya  bazı  olaylar  sonucu  hak 
kazanabilir  veya  borç  altına  girebilirler.  Bu  anlamda  hak  ehliyeti,  hak  ve  borçların  kişiye 
aidiyetini  temin  ederken;  fiil  ehliyeti,  insanın  yaptığı  fiilin  hukuksal  sonucunun  kendisine 
dayandırılabilmesini temin eder. Yukarıda ifade edildiği gibi gerçek kişilerin hak ehliyeti için 
sağ doğmanın dışında hiçbir koşul aranmadığı halde fiil ehliyeti için bazı koşullar aranmaktadır. 
Bu anlamda fiil  ehliyetine herkes değil ancak kendilerinde  yasanın  aradığı  koşullar bulunan 
kişiler sahip olabilirler.  Çünkü hak ehliyeti pasif nitelikteyken  fiil  ehliyeti  aktif nitelikte bir 
ehliyettir (Akıntürk 2015: 120-121). 
Medeni hakları kullanabilen/fiil ehliyetine sahip olan kişi aşağıdaki  yetkilere sahiptir 
(Cansel vd. 2016: 191-192): 
-Fiil ehliyetine sahip kişi, kendi başına hukuksal işlemler yapabilir. Buna hukuksal işlem 
yapma  ehliyeti  denir.  Hukuksal  işlem  yapma  ehliyeti,  hem  tek  tek  yanlı,  hem  de  iki  yanlı 
hukuksal işlemler yapma yetkisi verir.  

---

110 
 
-Fiil  ehliyetine  sahip  kişinin  haksız  fiil  ehliyeti  vardır.  Diğer  bir  anlatımla  bir  haksız 
fiille başkasına zarar verdiği takdirde verdiği zarardan sorumlu olur (TBK, m. 49). 
-Fiil ehliyetine sahip kişi, taraf ehliyetine de sahiptir. Diğer bir anlatımla hem kendisi 
mahkemelerde dava açabilir hem de kendisine karşı mahkemelerde dava açılabilir. Yani davacı 
ve davalı olabilir.