Hukukun temel kavramlari
Hakkın Kötüye Kullanılması
Yüklə 1,73 Mb. Pdf görüntüsü
|
| 8.4. Hakkın Kötüye Kullanılması
Bir menfaatin hak haline gelmesi için hukuk düzeninin bu menfaati korumaya değer bulması icap eder. Hukuk düzeni, bir menfaati ancak toplumsal veya iktisadi bir amacı gerçekleştiriyorsa hak olarak kabul eder. Bununla birlikte hak amacından saptırılarak kullanılamaz. Bir hakkın kötüye kullanılıp kullanılmadığı şu ölçütler kullanılarak belirlenir (Bilgili/Demirkapı 2017: 158-159): -Önce bir hakkın bulunduğu tespit edilir. -Hakkın amaca uygun kullanılıp kullanılmadığı araştırılır. -Hakkın kullanılmasıyla başkasına zarar görmesi olasılığı ortaya çıkar. Zarar, başkalarının hukuken korunan maddi ve manevi menfaatlerinin ihlal edilmesidir. Hakkın hak sahibine yarar sağlamaksızın, yalnızca başkasına zarar vermek için kullanılması veya hak sahibinin bir yararı olmalı olsa da bu yararla meydana gelen zarar arasında aşırı bir ölçüsüzlük bulunması durumlarında hakkın kötüye kullanıldığı kabul edilir. Hak sahibinin daha önceki davranışlarıyla oluşturduğu güvene aykırı davranışta bulunması durumunda da hakkın kötüye kullanıldığı kabul edilir. Hakkın kötüye kullanılması yasağı emredici bir hukuk kuralı olduğundan yargıç tarafından kendiliğinden dikkate alınmalıdır. Yargıç, davada önüne gelen olaylardan hakkın kötüye kullanıldığını anlıyorsa karşı taraf bu iddiada bulunmasa bile bunu kendiliğinden dikkate almalıdır. Diğer bir anlatımla hakkın kötüye kullanıldığı iddiası defi değil itirazdır. Hakkın kötüye kullanılması durumunda zarar gören: -Hakkın kötüye kullanılmasını durdurma, 183 -Hakkın kötüye kullanılmasını önleme, -Hakkın kötüye kullanılmasından doğan zararın giderilmesi için tazminat davası, -Tespit davası, açabilir. Yine Türk Medeni Kanunu, herkesin haklarını kullanırken veya borçlarını yerine getirirken dürüstlük kuralına uygun davranmasını istemiştir (m. 2/1). Ve bunun yaptırımını şu şekilde düzenlemiştir: “Bir hakkın açıkça kötüye kullanılmasını hukuk düzeni korumaz.” (TMK, m. 2/2). |