Hukukun temel kavramlari

11.1.3.  Miras  Hukuku  (Bozkurt  2012:  138-139; Akıntürk  2015:  331-336; 
Bilgili/Demirkapı 2017: 280-284) 
Miras  hukuku,  bir  gerçek  kişinin  ölümünden  sonra,  paraya  ölçülebilen  tüm  hak  ve 
borçlarının  kimlere  nasıl  ve  ne  oranda  geçeceğini  düzenleyen  medeni  hukuk  dalıdır.  Miras 
hukukunun  başlıca  konuları  şunlardır:  yasal  mirasçılar,  atanmış  mirasçılar,  ölümle  bağlı 
tasarruflar, vasiyet, sözleşmesi, saklı pay (mahfuz hisse), mirasçılık ehliyeti, mirasın açılması, 
mirasın  kazanılması,  mirasın  reddi,  mirasın  tasfiyesi,  miras  ortaklığı,  mirasın  paylaşılması, 
denkleştirme, paylaşmanın sona ermesi.  
Miras hukuku esas olarak iki hususu düzenlemektedir. Bunlar kimlerin mirasçı olacağı 
ve mirasın mirasçılara nasıl ve hangi oranlarda geçeceğidir. Miras bırakan kişiye muris denir. 
Miras bırakanın ölmesi veya gaipliğine karar verilmesi durumunda, terekenin geçtiği gerçek 
veya  tüzel  kişiye  mirasçı  denir.  Tanımdan  da  anlaşıldığı  gibi  gerçek  kişilerin  yanında  tüzel 
kişiler de mirasçı olabilir. Örneğin bir kişi malvarlığının bir kısmını veya tamamını bir derneğe, 

---

269 
 
vakfa bırakabilir. Mirasçı olabilmek için murisin öldüğü anda hayatta olmak yeterlidir. Mirasçı 
olmak için fiil ehliyeti gerekmediğinden küçükler ve kısıtlılar da mirasçı olabilirler. 
Mirasçılar  
Türk Medeni Kanunu iki tür mirasçıya yer vermiştir. Bunlardan biri, doğrudan doğruya 
yasadan kaynaklanan mirasçılıktır. Buna yasal mirasçılık veya yasaya dayanan mirasçılık denir. 
Yasal  mirasçılığın  belirlenmesinde,  miras  bırakanla  mirasçı  arasındaki  kan  bağlılığı  veya 
işlemsel bağlılık veya uyrukluk bağlılığı esas alınır.  Yasal mirasçılardan miras bırakana çok 
yakın  olan  kişilere,  miras  bırakanın  iradesiyle  ortadan  kaldıramayacağı  bir  miras  payı 
tanınmıştır. Bu paya saklı pay (mahfuz hisse), yasanın bu suretle koruduğu yasal mirasçıya da 
saklı paylı (mahfuz hisseli) mirasçı denir. Miras bırakan (muris), saklı paylı mirasçıların yasal 
miras paylarının bu kısmı üzerinde tasarrufta bulunamaz.  Diğer bir anlatımla miras bırakan, 
yapacağı  sağlar  arası  karşılıksız  kazandırmalar  veya  ölüme  bağlı  tasarruflarla  saklı  paylı 
mirasçıların paylarına dokunamaz. Ancak yasal payın saklı olan kısmının dışında kalan kısım 
üzerinde  serbestçe  tasarrufta  bulunabilir.  Murisin  ölüme  bağlı  tasarruflar  veya  sağlar  arası 
karşılıksız (ivazsız) kazandırmalarla tasarrufta bulunabileceği bu kısma tasarruf edilebilir kısım 
denir.  
Hısımlıktan  kaynaklanan  yasal  mirasçıların  belirlenmesinde  zümre  (tabaka) 
sisteminden faydalanılır. Zümre sistemi, bir kişiden üreyenlerin (füruunun) o kişiyle birlikte 
oluşturdukları hısımlık topluluğudur. Yasaya göre, birinci, ikinci ve üçüncü zümredeki hısımlar 
mirasçıdır. Bunun dışındaki zümreler, yasal mirasçı değildir.  
Birinci zümre, bu zümre içinde çocuklar yer alır. Bu anlamda çocukların evlilik içinde 
veya dışında doğması, çocuğun evlat edinilmiş olması bir fark meydana getirmez. Yasa, evlilik 
dışı çocuğun babasının mirasçısı olması için onun tanınmasını veya yargıç kararıyla soy bağının 
kurulmasını  şart  koşmaktadır.  Çocuklar  mirastan  eşit  pay  alırlar.  Yani,  miras  payları 
dağıtılırken  kız,  erkek,  evlilik  içi,  evlilik  dışı  ayrımı  dikkate  alınmaz.  Altsoy  bırakmadan 
ölenlerin payı, kardeşlerine intikal eder.  
İkinci zümre, birinci zümrede mirasçı yoksa miras ikinci zümredeki mirasçılara geçer. 
İkinci zümrede iki zümre başı vardır. İkinci zümrede mirası önce miras bırakanın ölümünde 
hayatta olan zümre başları alır. Bunların payı eşittir. Her zümre başı, ½ miras payı alır. Zümre 
başının miras bırakandan önce ölmesi durumunda, miras payı, alt soyuna geçer. Mirasın altsoya 
geçmesinde  kural,  birinci  zümredeki  altsoy  gibidir.  İkinci  zümrede  iki  zümre  başı 
bulunduğundan tam kan hısımı ve yarım kan hısımı arasında miras payı açısından önemli bir 
fark ortaya çıkar.