4.2.3. Hukuk Kurallarının Geriye Yürümesi Kamu hukukunda ve özel hukukta, yasalar kural olarak yürürlüğe girdikleri andan
başlayarak etkili olur. Tamamlanmış durum ve ilişkiler için bu anlaşılır bir durumdur. Bu, aynı
zamanda hukuk devletinin temel ilkelerinden olan kazanılmış haklara saygının ve kazanılmış
hakların korunmasının bir sonucudur. Bununla birlikte evlilik gibi süreklilik gösteren ilişkilerde
daha önceki yasa döneminde ortaya çıkmış ve tamamlanmış durumlar eski yasaya tabi olur. Bu
durum, yeni yasanın geçmiş yasa zamanındaki iş ve işlemlere dokunmasını değil hemen etkili
olduğunu ve eski yasanın da yürürlükten başka bazı etkileri bulunduğunu ortaya koyar. Örneğin
eski yasanın yürürlükte olduğu dönemde kazanılan erginlik veya yapılmış olan bir iş
sözleşmesi, yeni yasa yürürlüğe girdikten sonra da geçerli olmakla beraber özellikle emredici
kurallar bakımından yeni yasaya göre sonuç doğurur. Çünkü yeni yasa yürürlüğe girdiği andan
itibaren derhal etkili olmaya başlar (Bilge 2007: 196).
Usul (yargılama) hukukunda, derhal yürürlük ilkesi geçerlidir. Örneğin yeni yasanın
yürürlüğe girmesinden önce açılmış olan davalara, yeni bir yasa yürürlüğe girmişse, yeni yasa
hükümleri uygulanır. Ceza hukukunda, failin lehine olan kanun geçmişe yürür, aleyhine olan
yasa geçmişe yürümez (Gözler 2016: 257).
