|
İÇİNDEKİLER
İÇİNDEKİLER i
BASIN BÜLTENLERİ 1
1. BASIN BÜLTENİ TANIMI 1
2. BASIN BÜLTENİ’NİN BİÇİMSEL ÖZELLİKLERİ 4
2.1. Kağıdın Başlığı (Antetli Kağıt) 4
2.2. Yazım Stili 5
2.3. Haber Başlığı 5
2.4. Alt Başlıklar 5
2.5. Paragraf Yapısı 5
2.6. Büyük Harf Kullanımı 5
2.7. Kısaltmalarda Noktalama 6
2.8. Rakamlar 6
2.9. Tarih 6
2.10. Devam 6
2.11. Tırnak İşareti 6
2.12. Ambargo 6
2.13. İşaretler 7
3. BASIN BÜLTENİ İÇERİK ÖZELLİKLERİ 7
4. BASIN BÜLTENİ TÜRLERİ 8
4.1. Özet Eklenmiş Teknik Bülten. 8
4.2. Rapor veya Konuşma Metnine Eşlik Eden Özetleyici Basın Bülteni 9
4.3. Ek Resim - Altı Bilgisi 9
4.4. Kısa Duyurular 9
5. BASIN BÜLTENİ VE HALKLA İLİŞKİLER MODELİ 9
6. KAYNAKLAR 10
BASIN BÜLTENLERİ 1. BASIN BÜLTENİ TANIMI
Haberin tam ve açık bir tanımının yapılabilmesi mümkün olmasa da, onun özelliklerini belirlemeye çalışan bir çok çalışma ve çaba görülür. W. Schramm’a göre; “Haber, bir olay(ın kendisi) değildir. Olduktan sonra algılanabilen bir olgudur. Olayla özdeş değil, fakat olayın esas çerçevesi içinde onun tekrar kurulabilmesi hedefidir.” Lippman’a göre ise; “Haber ile gerçek aynı değildir. Haberin işlevi bir olayı iletmek, gerçeğin işlevi ise, saklı kalmış olguları gün ışığına çıkararak, birbirleri arasındaki bağıntıyı kurmak suretiyle, insanoğlunun iletişimine olanak tanımak için, gerçeğin resmini yapabilmektir.”
Haberin bazı tanımları arasında şunlar yer alır:
-
Haber, zamana uygun her şeydir.
-
Zamana uygun rapor, haberdir.
-
Haber bir olayın raporudur.
-
Haber, insanları ilgilendirecek zamanlı olan bir fikrin, olayın veya sorunun özetidir.
O halde haber; genellikle bir olaya, fikre ve soruna dayanmaktadır ve bunlar haber yapılmak üzere özetlenerek hikaye edilmektedir ve bu hikaye etme sürecinde, olayı esas çerçevesine oturtmak için olgular arasında bağıntı kurulurken, haber ile gerçek arasındaki ilişkinin değerlendirilmesi gerekmektedir.1
Halkla ilişkiler amaçlı basın bültenleri ise, kuruluşların tanıtımında ve iç ilişkilerinde kullanılan ve ilgililerin sürekli bilgi sahibi olmasını sağlayan çok sayfalı mektuplardır. Halkla ilişkiler uygulamasında basın bültenlerinin çok önemli bir yeri vardır.2
Bunlar kitle iletişim araçlarının haber anlayışından birçok farklılıklar gösterirler. Şekil yönünden ortak noktalar taşımalarına karşın, gazetecilik haberleri “gerçeğin” olabildiğince “objektif” bir tanımını yaparak izleyicileri bilgilendirmek amacını güderken; halkla ilişkiler yazarı ise, belirli bir tarafın (hizmet ettiği kuruluşun) savunuculuğunu ve tanıtımını yapmaktadır.
Fakat haberin temel unsurları olan güncellik, zamanlılık, yenilik, insan ilgisini çekme, “çatışma” unsuruna yer verme, “yakınlık” prensibi, anlaşılır olma vb. unsurlar her ikisinde de belirli oranlarda yer alırlar.3
Gazetelere ve basın ajanslarına, radyo ve televizyon yönetimlerine yazılı olarak bilgi ve haber ulaştırma basın bültenleriyle sağlanır. Basın bültenleri aleyhteki durumlarda da yararlı olabilir. Aleyhte bir durum bulunduğunda söylentiler yayılmadan önce söz konusu durum gerçek boyutlarıyla bildirilirse; aleyhte daha ağır söylentilerin yayılması önlenmiş olur.4
Muhabirler her zaman haber peşinde koşmazlar. Pek çok haber gazetelere enformasyon büroları, basın büroları, basın sekreterliği ve halkla ilişkiler departmanlarından, basın bültenleri aracılığı ile elden, posta, telefon ya da fax yoluyla ulaştırılır.
Basın bültenleri genellikle;
-
Kişiler ya da olaylarla ilgili duyurular,
-
Herhangi bir konuyla ilgili bilgilendirme,
-
Kişi ya da kuruluş imajı oluşturmaya yönelik bilgilendirmeler olarak üç kategoride incelenir.
Bülten, halkla ilişkiler yöntemleri arasında en yaygın biçimde kullanılan araç olma özelliğini günümüzde de korumaktadır.5
Girişimin önemi gerektiriyorsa; bir basın bülteni bastırılıp gazetecilere, radyo ve televizyona, basın ajanslarına gönderilmesi uygun olur.
Ancak şunu da belirtmeliyiz ki; Halkla ilişkiler sorumluları, girişimle gazeteciler arasına bir perde gibi girmemeli, gerektiğinde onları yöneticilerle ya da teknik elemanlarla karşı karşıya getirerek kaynağında bilgi almaları sağlanmalıdır.6
Halkla ilişkilerin en gelişmiş biçimiyle uygulandığı ABD’de bazı editörlerin ayda bin dolayında basın bülteni aldığı bilinmektedir.
Oklahama Üniversitesi profesörlerinden Bill Baxter’in araştırmasına göre, bu Bültenlerin %90’ı yayınlanma şansından yoksundur. İngiltere’de ise bu oran %70-80 dolayındadır. Diğer bir araştırmaya göre ise, 123 günlük gazeteye ulaşan haberlerin sadece %9.2’si yayınlanmaktadır.
Bültenlerin kullanılmamasının en büyük nedeni ise, reklam izlenimi uyandırması, gerektiğinden uzun olması ve geç ulaştırılması olarak belirtilmektedir.7
Basın bültenlerinin daha çok kullanılabilir olması için hazırlanmasında ve dağıtımında her zaman gözlenmesi gereken bazı ana kurallar vardır.
Konuşmaların, mülakat ve haberlerin metinleri için ana kural, bu metinlerin çoğaltılmasıyla ilgilidir. Bunlar, bütün bültenler gibi çift aralıklı satırlarla ve kağıdın yalnız bir yüzüne basılmalı, bir sayfadan fazlaysa, en sonuncusu dışında her sayfanın altına -çevirin- sözcüğü ayraç içine alınarak yazılmalı, sonuncu sayfada metnin bittiğini belirtecek göze çarpar bir işaret bulunmalıdır. Sayfaların numaralanmasını söylemek gerekli değildir. Metin önceden yayınlanacaksa, ilk sayfanın sağ üst köşesinde, altı çizili ya da kırmızıyla yazılmış yasaklayıcı bir not olmalıdır: “...199. tarihinde saat .....’dan önce yayınlanamaz”.
Kural olarak bir metin ya da ön bilgi bülteni yanında, onu tamamlamak üzere bu bilginin ilgili olduğu konuyu içine alan çok kısa bir haber bülteni de verilmelidir. Önceden yayınlanan bir konuşma olduğunda, metin daima “Konuşma yapıldığında denetlenmek üzere” önsözünü taşımalıdır. Çünkü, konuşmacıların önceden hazırladıkları konuşmaya bazı şeyler ekledikleri, bazı yerlerini çıkardıkları, hatta ondan bütünüyle ayrıldıkları görülmemiş şeylerden değildir.
Yazı işleri müdürlerinin, bazen radyo yayın müdürlerinin sık sık kullandıkları bir çeşit malzeme de “doldurucu”dur. Bu; bir haber yazısının, başyazının ya da bir reklamın tam kaplayamadığı bir sütunu doldurmak için kullanılan bir fıkra, garip bir olgu ya da ilgi çekici bir istatistik olabilir. “Doldurucu” yayını yapılmakta olan bir faaliyetin belli bir yönüne ayrıca ilgi çekmek ve geçerlik sağlamak konusunda çok yararlı bir araç olabilir ya da bir kişinin ya da örgütün sözünü ettirmek için bir fırsat olabilir.8
Örgütün orijinal rengi ve yazı karakteri kullanılacak
Başlık, konuyu özetleyecek
2. BASIN BÜLTENİ’NİN BİÇİMSEL ÖZELLİKLERİ 2.1. Kağıdın Başlığı (Antetli Kağıt)
Ayırt edici özelliğinin olması, parlak ya da rengarenk başlık kullanılması gerektiği anlamı değil iş mektubundan farklı olması, göndericinin kim olduğunun anlaşılması anlamını taşımaktadır. Örneğin kuruluş logosu ve kağıdın alt kısmında kaynak hakkında telgraf, adres, fax no’su gibi ayrıntılı bilgi verildiği antetli kağıt kullanılmalıdır. Basın bülteninde kurumsal kimliği yansıtan rengin, dizaynın kullanılması, diğerlerinden ayrılmasına katkıda bulunacaktır.
2.2. Yazım Stili
El yazısı ve italik karakterlere rağbet edilmemeli, standart yazı karakteri kullanılmalıdır. Çok büyük harf karakteri ise sayfa sayısını artırıcı özellik taşıdığında kullanılması uygun değildir. Bültenin iki ara ile yazılması, yanlardan uygun boşluk bırakılması, bülteni alan gazeteciye üzerinde oynama imkanı yaratması bakımından önemlidir.9
2.3. Haber Başlığı
Bültenin başlığı haberin içeriğini açıklar nitelikte olmalıdır. Ancak bu konuda ısrarlı olmak yerine, gazetenin tarzı ve ayrılan sütuna uyacak biçimde düzenlenebilmesi açısından gazeteciye değişiklik şansı tanımalıdır.
2.4. Alt Başlıklar
Bültende aralara alt başlıklar konulmamalı, bu konuda uygun yer ve cümlelerin seçimi gazeteciye bırakılmalıdır. Ancak teknik bülten için konunun açıklanması ya da sayfa dizaynı açısından gerekli görülüyorsa manşetlerden yararlanılabilir.
2.5. Paragraf Yapısı
Hiçbir paragraf dört satırdan daha uzun olmamalıdır, bunun başlıca nedeni, dar gazete sütunlarına girdiğinde paragrafın, olduğundan çok daha uzun görünmesidir. En uygun paragraf, iki satırı geçmeyen paragraflardır. Örneğin iki buçuk satırlık bir paragraf, dar bir gazete sütununa yerleştirildiği zaman, beş buçuk satırı kaplamaktadır. Haber bültenlerinde paragraflar kitaptaki gibi içeriden değil, alt alta sıralanmalıdır.
2.6. Büyük Harf Kullanımı
İşletme ya da ürünün adı tamamen büyük harf kullanılarak yazılmamalıdır. Örneğin, Pepsi yerine PEPSİ gibi. Büyük harf coğrafik bir bölge ya da özel isimlerin ilk harfi olarak kullanılmalıdır. Satış müdürü, yönetici gibi kişilerin iş statülerini ifade eden sıfatları kullanırken, büyük harfe gerek yoktur. Ancak Başbakan, Başkan, Profesör gibi bazı ünvanlar büyük harfle başlar. İş yaşamındaki statüyü ifade eden durumlarda büyük harfe gerek yokken, politik, askeri, akademik ünvanlar büyük harfle başlamalıdır.10
2.7. Kısaltmalarda Noktalama
İlk harflerden oluşan kısaltmalardan gereksiz harcanmaması ve göze hoş görünmemesi nedeniyle kaçınılmalıdır. Örneğin; I.B.M., T.B.M.M., T.R.T. yerine IBM, TBMM, TRT yazılmalıdır(“v.s.”, “v.b” gibi kısaltmalar bu gruba dahil değildir).
2.8. Rakamlar
Genel imla kurallarının gerektirdiği gibi, bir ve dokuz arasındaki rakamlar, tarih, fiyat, ölçü ya da adres numaraları hariç, yazı ile ifade edilmeli ancak 10’dan daha büyük sayısal ifadeler için rakam kullanılmalıdır.
2.9. Tarih
Bültenin bir olayı açıkladığı durumlarda “bugün, gelecek Salı, son zamanlarda” gibi net olmayan ifadelerden kaçınılmalıdır. Bu gibi durumlarda, hiç değilse, parantez içinde tarih verilmelidir.
2.10. Devam
Bülten, birden fazla sayfayı içeriyorsa ilk sayfanın sağ alt köşesine bunu açıklayan bir ifade yazılmalı, devam eden sayfada ise haber bülteninin başlığı ve sayfa no.su yeniden belirtilmelidir.
2.11. Tırnak İşareti
Haber bültenlerinde başkasına ait konuşma ya da ifade kullanılmadıkça, tırnak işaretine gerek yoktur. Örneğin ürünün adının tırnak içinde verilmesi yanlıştır. Gazeteciler genellikle kitap, yayın adı gibi isimler için italik kullanmayı tercih ederler.11
2.12. Ambargo
Ambargo, belirtilen tarih ve saatten önce bültenin basılmamasıdır. Ambargodan mümkün olduğunca kaçınılmalı, zorunlu durumda ise bitiş saati mutlaka bildirilmelidir.
Ambargoya uyulması yaptırım gücü olan bir kural değildir. Ancak, ülkelerarası saat farkından doğacak yanlışlıkların ve henüz yapılmamış konuşma metninin yazımını önlemek için gazetecilerin buna sadık kalmaları meslek ahlakının bir zorunluluğudur.
2.13. İşaretler
% işareti yerine “yüzde” yazılması kural haline gelmiş uygulamalardandır.12
3. BASIN BÜLTENİ İÇERİK ÖZELLİKLERİ
Basın bülteni, halkla ilişkiler uzmanının sıkça yararlanmak durumunda olduğu önemli, zor halkla ilişkiler tekniklerinden biridir. Yapılacak hatalarla bülten, birden reklam havasına bürünebileceği gibi haber olma özelliğini de kolaylıkla yitirebilir.
Bir bülteni, halkla ilişkiler uzmanının sıkça yararlanmak durumunda olduğu önemli, zor halkla ilişkiler tekniklerinden biridir. Yapılacak hatalarla bülten, birden reklam havasına bürünebileceği gibi haber olma özelliğini de kolaylıkla yitirebilir. Bir bültenin içerik bakımından haber niteliği taşıyabilmesi için, beş N, bir K formülüne (ne, nerede, nasıl, niçin, ne zaman ve kim sorularına) cevap vermesi ve objektif gazetecilik kurallarına bülteni yazan tarafından uyulması gereklidir. Yazım teknikleri açısından uyulması gereken kurallar şunlardır:
-
kısa paragraflar, kısa cümleler, kısa kelimeler tercih edilmeli.
-
Sayfa sayısı mümkünse birden fazla olmamalı.
-
Övgüden uzak durmalı.
-
Belirsiz genellemelerden kaçınılmalı.
-
Değişik gazete ya da dergiler için değişik versiyonlar yazılmalı.13
Tüm basın bildiri ve bültenleri tercihen ters piramit şeklinde yazılmalıdır. Bunun anlamı, verilmek istenen mesajın ana fikrinin ve en temel ayrıntıların haberin girişinde (ilk paragrafta) anlatılması, diğer ayrıntıların önem sırasına göre bunu takip eden paragraflarda yer almasıdır.
Bunun üç temel sebebi vardır: Birincisi medya editörü ilk satırda ilgisini çekecek ve çalıştığı kuruluşun haber standartlarına uygun herhangi bir şey bulamazsa, onu okumaktan vazgeçecektir. İkincisi genelde, medya içeriğine ayrılan yer ve zaman sınırlı olduğu için, haberler kısaltılarak başka haberlere yer açılır ve kısaltma işlemi çoğunlukla metnin son kısmından başlayarak yapılır. Haberin ana fikrinin ilk paragrafta bulunması, sondan kesinti yapılması durumunda bile, ona anlamından bir şey kaybettirmeyecektir. Üçüncü neden ise, insanların genelde, haberlerin başını okuyarak geri kalanı okuma eğiliminden kaynaklanır. Böylece, basın bildirisi veya bülteni bu durumda dahi amacına ulaşacaktır.14
BİR BASIN BÜLTENİ ÖRNEĞİ 15
İstanbul Shreton Oteli tarafından 15. Yıl Kutlamaları çerçevesinde düzenlenen;
ÇOCUK ŞÖLENİ YAPILDI.
23 Nisan Çocuk Bayramı nedeniyle 15. Yıl Kutlamaları çerçevesinde İstanbul Shreton Oteli tarafından düzenlenen “Çocuk Şöleni” 20 Nisan 199.. Cuma günü otelin Balo salonunda yapıldı.
Otelin Genel Müdür Yardımcısı Johann Weinzetll’ın açılış konuşması ile başlayan Çocuk Şöleni’nde Moskova Devlet Sirki’nin sunduğu gösteriler minik izleyicileri büyüledi.
Silifke yöresinden halk danslarını sergileyen Beykoz Güzelcehisar İlkokulu Folklor Grubunun gösterilerini takiben çizgi film kahramanlarından yapılmış dev pasta çocuklarla beraber kesildi.
Otel personeli ile basın mensuplarının çocuklarının konuk olarak katıldığı “Çocuk Şöleni” videoda çeşitli çizgi filmlerin gösterimi ile sona erdi.
İ.M.A.G.E.
HALKLA İLİŞKİLER
4. BASIN BÜLTENİ TÜRLERİ 4.1. Özet Eklenmiş Teknik Bülten.
Teknik ürünler ve bilgiler, genelde iki-üç sayfalık uzun açıklamalar gerektirir ama giriş paragrafının, olayın açıklayıcı bir özetini vererek gazeteciye yardımcı olduğu bildiri ve bültenler, amaca son derece uygun düşer.
4.2. Rapor veya Konuşma Metnine Eşlik Eden Özetleyici Basın Bülteni
Genelde, örgüt raporları, kataloglar, yıllık bilançolar ve konuşma metinleri, editörün zamanını ayıramayacağı kadar uzun ve kapsamlıdır.
Bu tür özel metinler, hem olayın, basının gündemine girmesine, hem de editörün temel noktaları anlamasına yardımcı olurlar.
4.3. Ek Resim - Altı Bilgisi
Gönderilen, kuruluşla ilgili resimler veya muhabirin bizzat gelerek çektiği fotoğraflar, ilgili olayı büyük ölçüde açıklayabilse de, tek satırlık çok genel satır-altı bilgisine destek olacak ek bir bilginin gönderilmesi, resme konu olan haberin daha açıklayıcı hale gelmesi sonucunu doğurabilir.
4.4. Kısa Duyurular
Bunlar, örgütteki yeni atamalar (Genel Müdür, Bölüm Yöneticileri, Yönetim Kurulu Üyeleri, Halkla İlişkiler Müdürü vs.) veya adres ve telefon değişiklikleri gibi basit bilgileri içeren duyurular olup, ticaret ve iş dünyası üzerine uzmanlaşmış gazete ve dergilerde kısa haberler olarak yayınlandığı gibi, gazetecilerin kendileri için de bir bilgilendirme aracıdırlar.16
5. BASIN BÜLTENİ VE HALKLA İLİŞKİLER MODELİ
Basın bülteninin kullanımı basın ajansı modelinin en popüler olduğu ve ve kamuyu bilgilendirme modelinin gelişmeye başladığı 19. yüzyılın ikinci yarısına uzanır. Bugün bile bu iki modelin uygulayıcıları, basın bültenini temel iletişim aracı olarak benimsemektedir. Ancak iki yönlü asimetrik ve iki yönlü simetrik model de basın bülteninden diğer modellere oranla daha seyrek de olsa yararlanmaktadır. Hangi modelin olursa olsun, basına bülten göndermeden önce, geçerli neden olduğu konusunda kuşkuların kalmaması gerekir.
Gerçekten toplumun, hedef kitlenin bilgilendirilmesini gerektiren bir durum söz konusu mudur? Basın ya da haber bülteninin temel amacı halkla iletişimdir. Kuşkusuz bu amaca ulaşmak için en önemli nokta medyada yer almaktadır. Bunun için ise, bültenin gazetecilik standartlarına uyması, mesajın hatırlanabilmesi gerekmektedir. Yani bülten açık, anlaşılır ve ilginç olmalıdır.17
6. KAYNAKLAR
ORRICK, James B., Halkla İlişkiler (Çev: Dr. Oğuz ONARAN, Unesco
Danışmanı), Ankara-1997.
ÇADIRCI, Suat, Halkla İlişkiler, Güven Matbaası, Ankara-1987.
ONAL Güngör, Halkla İlişkiler, Türkmen Kitapevi, İstanbul, 1997.
İŞÇİ Metin, Halkla İlişkiler, Der Yayınları, 1997.
SABUNCUOĞLU Zeyyat, İşletmelerde Halkla İlişkiler.
PELTEKOĞLU, Filiz Balta, Halkla İlişkiler, Marmara Üni. İletişim Fak. Yay.
İstanbul-1985.
OKTAY, Mahmut, Halkla İlişkiler Mesleğinin İletişim Yöntem ve Araçları,
Der Yayınları, İstanbul-1996.
Dostları ilə paylaş: |
