İÇİndekiler öĞrenme faaliyeti
Yüklə 0,64 Mb.
|
|
Cevaplarınızı cevap anahtarı ile karşılaştırınız. Doğru cevap sayınızı belirleyerek kendinizi değerlendiriniz. Yanlış cevap verdiğiniz ya da cevap verirken tereddüt yaşadığınız sorularla ilgili konuları faaliyete dönerek tekrar inceleyiniz. Tüm sorulara doğru cevap verdiyseniz diğer faaliyete geçiniz 48 ÖĞRENME FAALİYETİ-5 ÖĞRENME FAALİYETİ-5 AMAÇ Klima sistemi çeşitlerini tanıyarak, özellikleri ve kullanılma yerlerini açıklayabileceksiniz. ARAŞTIRMA Bu faaliyet öncesinde yapmanız gereken öncelikli araştırmalar şunlardır. Çeşitli mekanlarda kullanılan klima ve havalandırma sistemi çeşitlerini araştırınız. Çeşitli klima üreticilerinden almış olduğunuz katalog ve broşürleri derse getiriniz. Aralarındaki farkları araştırınız. Araştırma işlemleri için çeşitli tipte mekanları (okul,ev,market,banka v.b.) yerleri gezmeniz gerekmektedir.Ayrıca çeşitli beyaz eşya satıcılarına uğrayarak klimalarla ilgili katalog ve broşür isteyiniz..Katalog ve broşürlere klima markalarının web sitelerinden Internet aracılığı ile de ulaşabilirsiniz.Kazanmış olduğunuz bilgi ve becerileri arkadaş grubunuz ile paylaşınız. 5. HAVA VE HAVA KONTROL SİSTEMLERİ 5.1. Hava ve Hava Kontrol Sistemi İnsan vücudu ısı yayan bir kaynaktır ve normal sıcaklığı 35 °C’dir. Vücut ısısını dört
moleküllerinin taşınımı ile (konveksiyon ile) vücuttan havaya bir ısı akışı olur. Aynı zamanda vücut kendisine temas eden elbise, yatak .vs‘ye (kondüksiyon ile) ısısını aktarır. Ek olar eğer insan vücudu bulunduğu ortamdaki yüzeyleri direkt görüyor ise, ışınım (radyasyon ile) yoluyla düşük sıcaklıktaki yüzeylere doğru bir ısı kaybeder. Eğer bu üç ısı transferi hala vücudun ısısını almasına yeterli gelmiyor ise, terleme bezleri çalışır ve vücut terlemeye ve buharlaşma ile (evaporatif) soğutmaya başlar ve suyun faz değiştirmesi (su halinden buhar haline dönüşmesi) ile daha fazla ısı aborbe eder. Tüm bu ısı alışverişinde sıcaklık farkları ve hava hareketleri çok önemlidir.
Şekil 5.1: Hava kontrol sistemi Şekil 5.2: Filtre sistemi 50 Şekil 5.3: Hava dolaşımı İnsan vücudu ısı yayan bir kaynaktır ve normal sıcaklığı 35 °C’dir. Vücut ısısını dört şekilde regüle veya kontrol eder; konveksiyon, kondüksiyon, radyasyon ve evaporasyon. Eğer oda sıcaklığı yüksek (fakat 35 °C’den düşük ise, vücuda direk temas eden hava moleküllerinin taşınımı ile (konveksiyon ile) vücuttan havaya bir ısı akışı olur. Aynı zamanda vücut kendisine temas eden elbise, yatak .vs‘ye (kondüksiyon ile) ısısını aktarır. Ek olar eğer insan vücudu bulunduğu ortamdaki yüzeyleri direkt görüyor ise, ışınım (radyasyon ile) yoluyla düşük sıcaklıktaki yüzeylere doğru bir ısı kaybeder. Eğer bu üç ısı transferi hala vücudun ısısını almasına yeterli gelmiyor ise, terleme bezleri çalışır ve vücut terlemeye ve buharlaşma ile (evaporatif) soğutmaya başlar ve suyun faz değiştirmesi (su halinden buhar haline dönüşmesi) ile daha fazla ısı aborbe eder. Tüm bu ısı alışverişinde sıcaklık farkları ve hava hareketleri çok önemlidir. Soğuk bir çevrede, radyasyon, kondüksiyon ve konveksiyon ile vücudun ısı kaybetmesi çok daha hızlı olur. Vücut ısısını korumak için elbise ile izole etmek gerekir. Elbise ile örtülen vücutla evaporasyon ile ısı kaybı minimuma indirilir, Vücut sadece sıcaklık ve nem oranına değil aynı zamanda havanın temizliğine karşı da, hassatır. Toz, duman, polenler vs; burun, akciğer, boğaz ve gözde tahrişlere sebep olabilirler. Son olarak, vücut; oksijeni yenilemek ve istenmeyen kokuların uzaklaştırılması için
Sıcaklık (Soğutma veya ısıtma) Nem oranı (Nem alma veya nemlendirme) Hava hareketi (sirkülasyon) Temizlik (Filtreleme) Vantilasyon (Taze hava ikmali) Hepimizin bildiği gibi, konforlu bir yaşam ortamı temin edebilmek için sadece sıcaklığı arzu edilen değerlerde tutmak yeterli olmamaktadır. Yukarıda saymış olduğumuz bu beş maddenin ideal şartlarda olmasını temin etmek gereklidir Sıcaklık ile nem oranı birbiri ile çok ilintilidir. 51 Peki, ideal şart nedir? Bu soruya herkes için geçerli olacak bir yanıt vermek oldukça zordur, fakat bu konuda yapılan araştırmalara göre büyük çoğunluğun rahat hissettikleri konfor zonu aşağıda grafıkte verilmiştir. Şekil 5.4: Sıcaklık ile insan performansı arasındaki ilişki Şekil 5.5: Isı konforu Şekilden açıkça görüldüğü gibi, insanlar nem oranının yüksek olduğu yerlerde daha düşük ortam sıcaklığı tercih etmektedirler, veya tam tersi olmaktadır. Konfor zonu grafiği çoğunlukla evler, tiyatro, sinema ve ofisler gibi uzun süreli kalınan mekanlar için geçerli olmasına karşın kısa süreli alışveriş yapılan yerler, bankalar, vs. mekanlar için pek uygun olmayabilir. Uluslararası standartlarda hem enerji ekonomisi sağlanması, hem de mekanlar ile çevre sıcaklığı arasındaki aşırı sıcaklık farkının insan organizmasını olumsuz etkilememesi için, bu sıcaklık farkları bir iki derece azıtılmıştır.
Klima daha önceki bölümlerde de, belirttiğimiz gibi bizi çevreleyen havanın kapalı bir mekanda sıcaklığının, nem oranının, sirkülasyonun ve temizliğinin ideal olarak yıl boyunca istenen koşullarda temin edilmesi işlemidir. Havalandırmayı ise, şu şekilde tariflemek mümkündür. Kapalı herhangi bir mekandaki havanın oksijen yönünden daha zengin, sıcaklık ve nem oranı daha farklı bir hava (çoğunlukla dış ortam havası) ile değiştirilmesi işlemidir. Havalandırma ne için yapılır: Solunum için gerekli oksijenin temini, Eşya ve cisimlerden çıkan gaz ve kokuların uzaklaştırılması, Vücut kokularının uzaklaştırılması, İstenmeyen ısının uzaklaştırılması, İstenmeyen rutubetin uzaklaştırılması, İstenmeyen toz vb. partikül ve gazların uzaklaştırılması, Dinlenme halindeki bir yetişkin insan normal olarak 0.1 ila 0.12 lt/s teneffüs eder ve bunun ancak % 5 kadarı oksijen olarak akciğerde absorbe edilir. Oksijen teneffüsü için kişi başına minimum 3.6lt/s’lik bir taze hava gerekmektedir. İnsanların yoğun olarak birlikte bulundukları kapalı mekanda, vücut kokularının rahatsızlık vermemesi için tavsiye edilen minimum taze hava miktan kişi başına 5 lt/s olup, 8 lt/s’lik taze hava tercih edilir. Bu rakam, mekana ve kullanıma bağlı olarak daha da çok yükselebilir. Örneğin, bir barda tavsiye edilen taze hava miktan kişi başına 10-15 lt’s’dir. Uygulamalardan bir genelleme yapılırsa; havalandırmanın, ikmal edilen havanın filtre edilmesi ve mevsime göre zaman zaman ısıtılmasını da, içerdiği görülmektedir. Klimada ise, havanın ısıtılması, soğutulması, nemlendirilmesi, nenıinin alınması, filtre edilmesi ve taze hava sirkülasyonu yapılarak, dış ortamdan tamamen farklı bir atmosfer ve iklim yaratılması söz konusudur. Sonuç olarak, havalandırma yalnız başına bir klima değildir veya daha doğrusu “klima” olarak ifade edilmesi uygun değildir. Tüm merkezi klima sistemlerinde mutlak olarak havalandırma temin edilmektedir. Bazı paket tipi cihazlar ile temin edilen klimatize işlemlerinde de havalandırma yapma imkanı mevcuttur. 53 MEKANLARA GÖRE DIŞ HAVA GEREKSİNİMİ Mekan Yemek salonu Kafeterya ,Fast food Bar,Koktetl salonu Kapalı garaj Yatakhane Yatak odası Oturma odası Banyo Lobi
Konferans salonu Toplantı salonu Kumarhane Ofisler
Resepsiyon Kuaför salonu Güzellik salonu Supermarket Jimnastik salonu Diskotek
Bovling salonu Kapalı yüzme havuzu Tiyatro Lobi
Sahne stüdyo Yolcu bekleme salonu Fotoğraf stüdyosu Eczane
Sınıf dersane Laboratuar Muzik salonu Konferans ,konser salonu Sigara içme salonu Kütüphane Hasta yatakhanesi Ameliyathane 100m2 Alandaki Tahmini İnsan Sayısı 70 100 100 20 30 50 120 120
7 60 25 25 8 30 100 70
150 70
10 20 50 30 50 150 70 20 10 20 Dış Hava İhtiyacı Lt/sn.kişi Lt/sn.m2 10 10 15 75 8 Lt/sn.oda 15 15 18 8 10 8 15 10 8 8 13 8 10 13 13 25 8 10 8 8 8 8 8 10 8 8 30 8 13 15 Tablo 5.1: Mekanlara göre hava gereksinimleri tablosu 54 
ÇEŞİTLİ HAVALANDIRMA UYGULAMALARINA AİT ÖRNEKLER Havalandırma Tipi
Pencere Taze dış hava vantilasyonu Egzost Havası Vantilasyon ve Egzost havası Şekli 55 Çoğunlukla uygulama Konutlar ,Birkaç katlı ofis binaları Ofisler,Mutfaklar Banyolar, Mutfaklar Ofisler
Açılabilir Pencere alanı
Döşeme alanının %4 ,ü kadar olmalıdır Kişi başına 10-50m37h taze hava Mutfaklarda bazen yangın
koruması gereklidir Dış ortam havasının Egzost edilen
havadan%1 5-20 fazla olması binanın
pozitif basınç
altında tutulması bakımından yararlıdır 
Açıklığın kişi başına 10 m3/h
taze hava Serbest havalandırma 5.2. Hava Hareketi Tiyatro,sinema salonları
girişi temin edecek ölçülerde yeterince büyük olması
gerekir Konfor olgusunun bir başka kriteri de, hava hareketidir. Yukarıda tarif edilen konfor zonu mekanda 0.05 ila 0.12 m/s arasındaki hızla bir hava hareketi olduğu kabul edilerek verilmiştir. Bu hızın artışı ile, efektif sıcaklık değerinde konfor zonunu bozmamak için keskin bir düşüş gereklidir. Yaz klimasında, mekandaki havanın hızlı hareket etmesi arzu edilse bile, 0.5 m/s üzerine çıkıldığında soğuk cereyan oluşur. Sıcak hava ile ısıtma sisteminde sıcak hava hareketi daha kolay hissedilir ve kuruma hissi vermesi sebebi ile 0.25 m/s’yi geçmesi tavsiye edilmez.Vantilasyon ve havanın temizliği, klimada vazgeçilmez iki unsurdur. Her gün 16.2 kg. hava teneffüs ederiz Yediğimiz yemek 1.71 kg. içtiğimiz su ise 2 kg. dır. Bu rakamla teneffüs ettiğimiz hava kalitesinin sağlık ve konfor için ne kadar önemli olduğunu anlatmaya yeterlidir. Yaşamımızın büyük bir kısmını geçirmekte olduğumuz mekanlardaki normal hava; toz polen, duman ve kimyasal maddeler içermektedir. Gerek dışarıdan alınan, gerekse mekanın içerisindeki havanın filtrelendikten ve arındırıldıktan sonra mekana verilmesi sağlıklı ve konforlu bir yaşam ortamı temin etmek için şarttır. Burada, havanın karakteristiklerini anlatırken, söz ettiğimiz şartlandırmaların ekonomik yönüne değinilmemiştir. Çünkü, insanların ihtiyaçları ve ekonomik durumları bir noktada uyuşmak durumundadır, Örneğin, pencere tipi bir klima temel olarak saydığımız beş fonksiyonu basit olarak yerine getirmekle beraber, tüm bir yıl boyunca hizmet veren bir merkezi sistem klimanın fonksiyonu veya formasyonu ile kıyaslanamaz. Hava sıcaklığının, neminin, temizliğinin, vantilasyonunun ve hareketliliğinin kontrol edilmesinin, sağlıklı bir yaşama katkıda bulunacağı yadsınamaz Çoğu zaman astım ve alerji hastalarına, doktorlar, havanın filtrelenmesini ve klimalı mekanlarda yaşamalarını tavsiye ederler. Kesin olarak kanıtlanmamış olsa bile, havada belirli bir oranda nem temininin.. sağlıklı yaşama katkıda bulunulduğuna inanılmaktadır. Özellikle havadaki bazı virüslerin kuru havada insanı, solunum yolu ile daha kolay etkiledikleri ifade edilmektedir. Sanayi tesislerinde ve ticari mekanlarda klimanın kullanımının birkaç nedeni vardır; Birincisi personel verimini artırması ikincisi özel proses nedenleri ve gereksinimleri için uygun ortamlar yaratmaktır. 1
Daha az devamsızlık, daha az su içme molası, daha verimli üretim, daha az hata daha az sıcak yorgunluğu hissi gibi nedenlerden dolayı verim belirgin bir ölçüde artmakladır ve işçi ile işveren arasında daha iyi bir bağ temin edilebilmektedir. Bugün, hiç kimse modern bir ofıs binasını klimasız düşünemez Bilgisayar teknolojisindeki gelişme bina otomasyon sistemlerinin yaratılmasnı da, birlikte getirmiştir ve artık çok karışık olduğu sanılan yüksek bina klima sistemleri de, çok kolay bir biçimde tek bir merkezden kumanda ve kontrol edilebilmektedir. Günümüzde, çok yaygın olarak kullanılmaya başlanan giydirme cam cepheli binalarda enfiltrasyon oranı hemen hemen yok gibidir ve bu binaların camları çoğunlukla açılmayan türdedir ve nefes alabilmeleri için klima şattır. Klima; bugün, hemen herkesin hayatının bir parçasında yer almaktadır ve mekanların daha yaşanılır hale gelmesi için çok önemli bir araçtır 5.3. Hava Temizleme Cihazları Gerek yaşanan şehirlerdeki, özelliklede kış aylarında yaşanan yoğun hava kirliliği,gerekse evlerde veya işyerlerinde sigara tüketimi yüzünden son yıllarda hava temizleme cihazlarına olan ihtiyacımızı gittikce artırmıştır.Piyasada bulunan hava temizleme cihazları sulu ve filtreli olmak üzere iki türlüdür 5.3.1. Filtreli Sistemler Bu tür cihazlar filtre çeşitlerine göre değişik ihtiyaçlara cevap vermektedir.Bu bakımdan filtrelerin hangi amaca hizmet ettiğini dikkat edip ihtiyacımız olan cihazı seçmemiz gerekmektedir.Filtre çeşitleri şu şekildedir.
Bu filtre özellikle koku gidermeye yönelik kullanılır (yemek kokuları, sigara dumanı kokusu, v.b). Piyasada bulunan cihazlar içinde genellikle bulunan bu filtre kaset şekline getirilmiştir.Belirli bir süre sonunda değiştirmek gerekir. Elektrostatik ve Karbon Filtre Özellikle sigara dumanının problem olduğu yerlerde mutlaka elektrostatik ve karbon filtreli bir hava temizleme cihazı kullanılmalıdır. Hepa Filtre Alerji ve astım, dünyadaki yüz milyonlarca insanda solunum problemleri yaratmıştır. Aleji ve astım, zor nefes alma, gözlerde kaşıntı, sulanma ve devamlı burun kaşıntısına neden olur. Bu etkiler çeşitli yollarla azaltılabilmesine rağmen, yine de birçoklarımız günlerce süren bu rahatsızlıkların pençesine yakalanmaktayız. 57
Ailelilerin solunum problemleri, evimizde yaşayan ve çoğalan mikroorganizmalar yüzünden şiddetlenir. Gerçekte yapılan araştırmalar, evlerimizdeki havanın dışarıdaki havaya göre 5-100 kat daha kirli olduğunu göstermektedir. Genel olarak her yerde bulunan zararlılar, toz kenelerini (mite), polenler, evcil hayvan tüyleri, sigara dumanı ve bakteriler evde duyulan bütün rahatsızlık etkilerini arttırır, HEPA Filtrelerinde kullanılan teknoloji ile, gözle göremediğimiz ancak nefes alma yolu ile akciğerlerimize yerleşip çoğalabilen zararlar filtre edilir. HEPA filtreler, ileri derecede astım, alerji ve %99.97’lik verim hassasiyetinde süzer HEPA filtreler kullanıp dolduğunda atılır cinsten olup yıkanabilme özelliği yoktur. İyonlama Özelliği: Bu sistem iyi bir hava temizleme cihazında bulunması gereken bir özelliktir Çünkü
Ayrıca bazı cihazlarda bulunan koku kapsülleri sayesinde ortama parfüm kokusu vermekte mümkündür. 5.3.2. Nem Alma Cihazları Sene içinde özellikle bahar ayı ile beraber havaların ısınmaya başlaması, yağışların artması ve evdeki kaloriferlerin kullanımının azalması ile birlikte özellikle kıyı bölgelerinde çok nemli günler yaşanır. 1998 yazında özellikle nemin etkisi ile sıcaklar insanları normalin üzerinde etkilemiştir. Böylelikle toplumumuzda nemin zararlı etkileri karşısında bir duyarlılık oluşmuştur. Bu yüzden son zamanlarda nem alıcı cihazlara olan ilgi gittikçe artmaya başlamıştır. Nem alıcı cihazlarının sistemi klima sistemi ile aynıdır. Fakat monoblok bir şekilde yani herhangi bir dış bağlantıya ihtiyacı yoktur. Özellikle domestik (ev tipi) olan modeller portatif olarak kullanılan tiplerdir. Yüksek kapasiteli cihazlar ise kullanılacağı mekana sabitlenir ve drenaj bağlantısı yapılır. Domestik tiplerde drenaj suyu bir depoda toplanır veya istenirse portatifliğini kaybettirmeden bir gidere de bağlamak mümkündür. Her iki sistemde de nem kontrolü bir humidistat ile sağlanır, Mekanda istenen nem miktarı % cinsinden (genelde %45-%55 arası) bu humidistat ile cihaza girilir. Cihazda ortam istenen nem düzeyine gelince otomatik olarak devreden çıkar. Bilindiği gibi klima cihazları soğutma ve nem alma fonksiyonlarında çalışırken ortamdan nem alır. Nem alıcı cihazlar ise ortamı soğutmadan ve istenen nem oranını ayarlayarak bu işlemi gerçekleştirir. Rulo Fotokatalitik Filtre Fotokatalitik teknolojisi ile üretilmiş elektrostatik filtreden oluşmaktadır. Fotokatalitik sistem sadece havadaki tozları ve kötü kokuları değil zararlı gazları, bakteri ve virüsleri, polenleri ve sigara dumanını da yok etme gücüne sahiptir. Fotokatalitik filtre içinde bulunan 58
titanyum okside maddesine cihaz içerisinde bulunan özel çevrim lambası ile ışık sağlanmaktadır. Işık alan titanyum okside maddesi içindeki hidroksil grup radikal ve hidrojen peroksit maddelerini harekete geçirir. Bu iki kimyasal maddenin güçlü okside etkileri vardır ve birlikte etki göstermeleri asataldehid gibi kötü kokuların yok edilmesini, formaldehid gibi zararlı gazların karbonoksit gazı ve su gibi kokusuz parçalara dönüştürülmesini sağlar. Güçlü okside etkileri bakteri hücrelerini yok eder.Virüsler zararlı aktivitelerini durdurarak etkisiz parçalara ayrılır. 59 UYGULAMA FAALİYETİ UYGULAMA FAALİYETİ Havalandırma sistemleri Tanımak
Çevrenizde bulunan binalarda havalandırma hangi yöntemlerle yapılmaktadır? İnceleyiniz. Bulunduğunuz mekan için en uygun
Sıcaklık ve nem oranı ilişkisini kendi üzerinizde gözlemleyiniz. 60 Öneriler Çevrenizde bulunan klima ve havalandırma proje tesisat ve taahhüt işleri yapan firmalarla görüşerek bilgi toplayınız. İnternet ortamını kullanarak çeşitli
ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME OBJEKTİF TESTLER (ÖLÇME SORULARI)
1. 20ºC üstü sıcaklıklarda insanın verimi oldukça artar. 2. Havalandırma solunum için gerekli oksijen temini için yapılır 3. Tüm merkezi klima sistemlerinde mutlak olarak havalandırma temin edilmektedir. 4. Ulpa filtreler özellikle temiz odalar için dizayn edilmiştir 5. Karbon filtre özellikle koku gidermeye yönelik kullanılır DEĞERLENDİRME Cevaplarınızı cevap anahtarı ile karşılaştırınız. Doğru cevap sayınızı belirleyerek kendinizi değerlendiriniz. Yanlış cevap verdiğiniz ya da cevap verirken tereddüt yaşadığınız sorularla ilgili konuları faaliyete dönerek tekrar inceleyiniz. Tüm sorulara doğru cevap verdiyseniz diğer faaliyete geçiniz. 61
ÖĞRENME FAALİYETİ-6 ÖĞRENME FAALİYETİ-6 AMAÇ Klima sistemi çeşitlerinin, özelliklerini, kullanılma yerlerini dikkate alarak bulunduğunuz mekana en uygun özellikte ve kapasitede klima seçimini yapabileceksiniz. ARAŞTIRMA Bu faaliyet öncesinde yapmanız gereken öncelikli araştırmalar şunlardır. Çeşitli mekanlarda kullanılan klima sistemi çeşitlerini araştırınız. Çeşitli klima üreticilerinden almış olduğunuz katalog ve broşürleri derse
Aralarındaki farkları araştırınız. Araştırma işlemleri için çeşitli tipte mekanları (okul, ev, market, banka, ofis,
6. KLİMA SEÇİMİ 6.1. Mekana Uygun Değerde Klima Seçimi Yaşanan mekanların ısısının her mevsim kontrol edilmesi yaşamı kolaylaştırır, insan metabolizmasının ritmini korur ve verimliliğini arttırır. Bu nedenle konutlar, iş yerleri ve turizm isletmeleri için klima lüks değil ihtiyaçtır. İhtiyacın karşılanabilmesi doğru tespit ve cihaz seçimi ile mümkündür. Pencere tipi,
Yüklə 0,64 Mb. Dostları ilə paylaş:
|
