Ii. Elaziğ kalkinma kurultayi ulaştirma-altyapi kentleşme çalişma grubu raporu
Yüklə 99,63 Kb.
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- ULAŞIM Karayolu Ulaşımı
- ALTYAPI 2.1. İçmesuyu
- 2.2. Kanalizasyon Tesisi
- 3.1. Fiziksel Çevre Kontolü (Depremsellik)
- 3.2. Kentsel Dönüşüm, Konut, Arsa Politikaları Ve Afetlere Hazırlık Ve Kentsel Risk Yönetimi
- 3.3. Çevre Kirliliği, Fiziksel Çevre Kalitesi
- 3.4. Kentsel Yoksulluk, Göç Ve Sosyal Politikalar
- 3.6. Yerel Yönetimler, Katılımcılık Ve Kentsel Yönetişim
- DEĞERLENDİRME VE ÖNERİLER
- PAYDAŞLARIMIZ Adı Soyadı
|
II. ELAZIĞ KALKINMA KURULTAYI ULAŞTIRMA-ALTYAPI KENTLEŞME ÇALIŞMA GRUBU RAPORU GirişElazığ ili Nuts istasiki bölge birimleri sınıflandırılmasında Malatya, Elazığ, Tunceli ve Bingöl illerinin oluşturduğu TRB1 kodlu bölgede yer almaktadır. İlin bölge içerisindeki jeo-politik konumu, bölge içerisinde merkezi bir konumda olması ve çevre illere ulaşım açısından ana aks oluşturması itibari ile önemlidir. Nitekim 1/100000 Çevre Düzeni Planında Elazığ ilinin lojistik merkez olarak belirlenmiş olması bölgesel gelişim açısından açısından akılcı bir yaklaşımdır. Ancak lojistik anlamda bölgeye hitap edecek herhangi bir yapılanma henüz bulunmamaktadır. 1980 – 2000 yılları arasında DİE bilgilerine dayandırılarak hesaplanan 2003 yılında onaylanan Nazım İmar planı nüfus projeksiyonu 500.000 kişi olan Elazığ ilinin nüfusu, 2012 Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi sonuçlarına göre 558.556’dır. Ancak nüfus sayım dönemlerinde il merkezlerinden kırsal kesimlere nüfus kayması olmakta bu da il merkezleri nüfusunun gerçekten daha düşük çıkmasına neden olmaktadır.
Karayolları 8. Bölge Müdürlüğü Elazığ ili sınırlarında 322 km devlet yolu, 504 km il yolu olmak üzere toplam 826 km yol ağı bulunmaktadır. Güney çevre yolu bağlantı yolları ve kuzey çevre yolu ve bağlantı yolları Elazığ’ın kentleşmesi ve kalkınmasında önemli rol alacak yeni yollar ve güzergahlardır. 1.1.1.Kuzey Çevre Yolu Ve Bağlantı Yolları Özellikle yaz aylarında büyük bir trafik yoğunluğu gözlenmekte olan Harput’a ulaşım şehir merkezinden sağlanmaktadır. Projesi hazırlanan (Elazığ-Keban)Ayr.-(Elazığ-Pertek)Ayr.-Harput Yolu, Elazığ nüfusunun %70’nin yaşadığı Abdullahpaşa Mah. Ataşehir, Bahçelievler, Yeşilkent, TOKİ Konutları, Sürsürü mahallesi ve Üniversite mahallesi sakinlerince, ayrıca Malatya, Keban ve Pertek gibi şehir dışından gelenlerce kullanılabilecektir. 1.1.2. Güney Çevre Yolu Bağlantı Yolları 2011 yılında tamamlanan Güney çevre yolunun Doğu –batı aksını kullanan transit yükünü tamamını almıştır. Elazığ şehir merkezinden geçen ana yolun trafiğinde önemli azalma meydana gelmiştir. Ancak; güney çevre yolunu kullanıp Elazığ şehir merkezine gelmek imkansız halde bırakılmıştır. Bunun nedeni Elazığ belediyesinin imar yollarını ve bağlantı yollarını teşkil etmemesidir. Güney Çevre yolunun tam kapasite ile çalışmasını sağlamak için yeni imar oluşturularak yada imar tadilatları yapılarak en az 4 adet bağlantı yolu teşkil etmesi gerekmektedir. Bunlar: • 1-Güney Çevre Yolu-Sanayi Kavşağı Arası • 2-Güney Çevre Yolu-İstasyon Kavşağı Arası • 3-Güney Çevre Yolu- Stadyum Kavşağı Arası • 4-Güney Çevre Yolu- Baskil Kavşağı Arası; Bunların haricinde Güney çevre yolundan Tofaş ve Hazardağlı kavşakları arası KGM 8. Bölge müdürlüğü tarafından yapılmaktadır. Transit trafiğe zarar verilmemesi için bu kavşakların köprülü kavşak şeklinde tanzim edilmesi gerekmektedir.
İl sınırları içerisinde toplam 72 km uzunluğunda demiryolu ağı bulunmaktadır. Elazığ Şehir merkezinden geçen demir yolu hattı; ilimize Karakaya Baraj gölünün üzerinden geçerek Kuşsarayı köyünde başlamaktadır. İlimizin sınırları içerisinde iki ana demiryolu hattı vardır. Bir tanesi Muş hattı, bir tanesi de Diyarbakır hattı. Elazığ şehir merkezinden geçen hat Muş hattıdır. Bu hattın şehir merkezinden geçen kısmının deplase edilmesi düşünülmektedir. Demiryolunun maksimum eğimi %1,6 dır. Bu yüzden deplase edilmesi çok zordur. İstatistiklere göre demiryolu ulaşımı, yolcu taşımacılığından daha çok yük taşımacılığı için kullanılmaktadır. Ancak demiryolu ulaşımının bu özelliğine rağmen OSB ile bağlantı yolu kurulmamıştır. Bu noktada ana arter ile OSB arasında bir tali demiryolu bağlantısı kurulması gerekmektedir. Ayrıca kent içerisinden geçen demiryolu kenti kuey- güney yönünde ikiye bölmektedir. Demiryolunun kuzeyinde kalan alan kentleşme açısından gelişmiş; güneyde kalan alan ise kırsal özelliğini koruyarak devam ettirmiştir. Bu noktada:
İlin havayolu ulaşımı 1940 yılında faaliyete geçen, kent merkezine 12 km uzaklıktaki Elazığ havaalanı ile sağlanmaktadır. Mevcut havaalanın konumu ve kapasitesi kentin lojistik merkez olması hedefini taşıyan 1/100.000 Malatya-Elazığ-Bingöl-Tunceli çevre düzeni planını kararları ile olumsuz bir yapı sergilemektedir. Adı geçen planda Elazığ Havaalanı mânia sınırları gösterilmiş ve burada organize sanayi bölgesinin gelişim alanları belirlenmiştir. Ancak söz konusu organize sanayi bölgesi gelişim alanının büyük bir kısmının havalimanı pistine mânia olduğu bu nedenle gelişim alanı olarak tespit edilen alanda herhangi bir yapı yapılamayacağı tespit edilmiştir. Organize Sanayi Bölgesi 5.İlave Yeri çalışmaları kapsamında Organize Sanayi Bölgesi Müdürlüğüne 12.09.2012 tarihli ve B.11.2.DHM.4.23.00.00-300-3641 sayılı yazı ile 5.İlave Yeri ile ilgili gerekli mania planı bilgilendirmesi yapılmıştır. Bu kapsamda mevcut havaalanın korunması ve kullanılması dahilinde 1/100.000 Malatya-Elazığ-Bingöl-Tunceli çevre düzeni planında mania planı dikkate alınarak organize sanayi bölgesi gelişim alanında 12.09.2012 tarihli ve B.11.2.DHM.4.23.00.00-300-3641 sayılı yazı ile OSB Müdürlüğüne bildirilen alanın gelişim alanı olarak belirlenmesi gerekmektedir.
Karayolu ulaşımı, il sınırları içerisinde toplam 328 km devlet yolu, 490 km il yolu üzerinden sağlanmaktadır. Kente ait bir Ulaşım Master Planı bulunmamaktadır. Kısmi çözümler yerine uzun vadeli planlama yapılarak Elazığ Kent Bütününde Ulaşım Planlaması Yapılmalı ve bu çalışmalar doğrultusunda gerekli birimlerin kurulması sağlanmalıdır. Bu noktada yapılması gereken, kentin gelişme dinamikleri ve iller arası ulaşım dikkate alınarak, arazi kullanım planlarıyla uyumlu Ulaşım Master Planının yapılması ve geçerlilik kazanmasıdır. Bu plan ile kent ölçeğinde yapılacak diğer planlama çalışmalarına da eşik teşkil edecek bir ulaşım kademelenmesi oluşturulması gerekmektedir. Doğu-batı yönünde lineer gelişmekte olan kentte ana ulaşım arterleri birbirine paralel doğu-batı yönündedir. Bu da bir takım sıkıntılara sebep vermektedir. Kentte kuzey-güney yol bağlantısı yok denecek kadar az ve istenilen ölçüde değildir. Bu bağlamda gelecek yıllarda ulaşım sorunlarının yaşanmaması için planlamada kentin yaya ve trafik ulaşımının yeni çevre yolu da dikkate alınarak yeniden düzenlenmesi ve kuzey-güney ulaşım bağlantılarının güçlendirilmesine özen gösterilmiştir. Yeni güzergah olarak önerilen güney çevre yolu civarında yeni gelişme alanları planlanırken belli noktalarda ve mesafelerde kavşak önerileri ve servis yolları ile bu yolu kesintiye uğratmayacak ve güvenli bir yapıya kavuşturacak düzenlemeler yapılmıştır. Bunun yanı sıra bu yoldan mevcut kent ve eski yerleşim bölgelerine bağlantıları da yine bu kavşaklardan çıkan genelde kuzey-güney akslı yol bağlantıları ile kurulmuştur. Yürürlükteki imar planında kent içerisinden geçen mevcut Diyarbakır-Malatya yolu şehirler arası yol olarak değerlendirilmiş ve kentsel ulaşım sistemi içerisinde minimum seviyede kullanılmıştır. Ayrıca ağır trafik yoğunluğu oluşturan kullanımlar (terminal, hal vb.) bu yol üzerinde konumlandırılmıştır. Ancak mevcut durum ve şehrin hızlı gelişmesine paralel olarak söz konusu yol kent içi yol konumuna gelmiş ve kent içi ulaşımını sağlayan en önemli yol olmuştur. Dolayısıyla bu yolun çevresi değişen kentsel yapı göz önünde bulundurularak yeniden düzenlenmiştir. Kentte ulaşım sisteminin omurgasını büyük oranda kenti bir y bir yere geçen bu yol bağlantıları oluşturmaktadır. Bu yollarla bağlantılı olarak batıda Baskil yolu (50 m.), doğuda Bingöl yolu, Kuzey-batıda Keban yolu (40 m.), kuzeyde Pertek yolu (20 m) ve kuzey çevre yolu (20-25 m.), Doğukent yol bağlantıları (35 m.) gibi önemli ulaşım aksları bulunmaktadır. Bu yol bağlantıları kentsel ulaşımda 1. Derece yol bağlantıları niteliğindedir. … Planlama alanı içerisinde yol sistematiği ve kademelenmesi oluşturulurken mevcut ulaşım aksları yönlendirici olmuştur. Planlamada 1. Derece erişme kontrollü yollar dışında 20-35 m.lik yollar toplayıcı nitelikteki, 10-15 m.lik trafik yolları ise alan içi dağıtıcı yol niteliğindedir. Alan içinde yoğunluklar, yapılaşma durumları, mevcut oluşumlar göz önünde bulundurularak gerekli yol genişlikleri ve önerileri yapılmıştır. Yine planlama sahası içerisinde özellikle gelişme alanlarında yaya ulaşım ve dolaşım sistemi de güvenli ve rahat ulaşımı sağlayacak şekilde planlanmıştır. Yaya akslarının donatı alanları ile bütünleşmesine özen gösterilmiştir. Elazığ kenti incelendiğinde sanayi alanlarının doğu, konut alanlarının ise batıda konumlandığı görülecektir. Bu durum kentsel ulaşım ve altyapı maliyetlerini arttıran önemli bir etkendir. Bir hat boyu uzanan lineer şehirlerde ulaşım maliyetlerinin düşürülmesi amacıyla alternatif toplu taşınım sistemlerinin oluşturulması kaçınılmazdır. Mevcut demiryolu güzergahının bu amaçla kullanılabileceği düşünülmektedir. (Nazım İmar Planı açıklama Raporu, 2003) Elazığ kent merkezinin gelişimi, binaların yükseklikleri, insan ve motorlu taşıt kullanımının artmasına karşın mevcut caddelerinin sabit kalması arasındaki tezatlıkla sürmektedir. Bu durum Elazığ kent içi ulaşımında büyük sıkıntılar oluşturmaktadır. Kent Merkezinden yeni gelişim bölgelerine ulaşım trafiği sadece birkaç cadde üzerine yoğunlaştırılmıştır. Bu nedenle, bu cadde ve sokaklar üzerinde hem toplu taşım hem özel araç yoğunluğu günün her vaktinde fazla olmaktadır. Elazığ ilinde mevcut otoparklar %100 doluluk oranına sahiptir. Kent merkezlerinde trafik tıkanıklıklarını azaltmaya yönelik nitelikli otopark sistemleri oluşturulmalıdır. Şehir Merkezindeki sıkışık trafiğe çözüm olarak, yer altı ve/veya yeryüzüne modern otomatik otoparklar kurulmalıdır. Atıl vaziyette bulunan (Kullanıma elverişli olmayan, özellikle dik rampalı) alanlarda Akıllı Otopark Sistemleri geliştirilmelidir. Buna öneri olarak Tam Otomatik Robot Otopark Sistemleri ve Elektromekanik Otopark Sistemleri düşünülmelidir. Şehrin ulaşım hizmet kalitesini yükseltmek ve şehir içi trafiği rahatlatmak için Kent merkezindeki yolların yükünü hafifletecek öneri taşıt yolları planlanmalıdır. Güney Çevre yollunun kent merkeziyle entegrasyonu sağlanmalıdır. Şehir merkezinde bulunan oto galericileri, toptancı mağazaları, inşaat malzemeleri satış dükkanları şehir merkezinden kaldırılarak uzmanlaşmaları sağlamalı ve bu kullanımların kent merkezine getirdiği trafik yükü ortadan kaldırılmalıdır. Karayolları Kavşağı üzerindeki taşıt yoğunluğunu azaltmaya yönelik;
Şehrin Trafik ve Yaya Akışını Kontrollü Bir Şekilde Sağlamak için kent merkezine otomobil girişinin yasaklanması planlanmalıdır. (Gazi Caddesi’nin bir bölümünde yayalaştırma çalışmaları, hafif raylı sistem, günün belirli saatlerin trafiğe kapatılması şeklindeki öneriler detaylandırılmalıdır ) Şehrin trafik yükünün fazla olduğu yerlerde yeniden kavşak düzenlemeleri yapılmalıdır. Yıkılan Ahmet Aytar Kapalı Spor Salonu, Mehmet Akif Ersoy Anadolu Lisesi, Dr. Kadir Gökalp Anaokulu, Kız Meslek Lisesi ve Defterdarlığa ait otopark olarak kullanılan alanın bir bütün olarak ele alınıp çok katlı yer altı otoparkı zeminin üstünün de kent meydanı olarak düzenlenmesine dair çalışmalar yapılmalıdır. 2003 yılında hazırlanan Nazım İmar Plan Raporu’nda kurgusu yapılan ulaşım planına göre gerçekleşen yolların en önemlisi Güney Çevre Yoludur. Kuzey-güney doğrultusunda trafiği rahatlatmak için açılan ana arterler çok azdır. Bugün itibariyle mevcut Elazığ-Malatya Karayolundan güney çevre yoluna bağlantıyı sağlayacak (Hazardağlı Kavşağı ve Tofaş Kavşağı) iki güzergah çalışması devam etmektedir. Güney Çevre Yoluna yapılacak kuzey-güney doğrultusundaki bağlantıların haricinde kent merkezinin kuzeyindeki yerleşim alanlarının da kuzey-güney doğrultusunda ana ulaşım akslarına ihtiyacı vardır. Bunlarında bir program dahilinde planlanması en gerçekçi yol olacaktır. Kent içinde trafik sorunlarının yoğun olduğu meskun alanlarda acil eylem planlarının gündeme alınması gerekmektedir. Merkezde sıkışıklığa neden olan taşıt yollarının çıkarılması ve yeni güzergahların belirlenmesi, yayalaştırılacak yolların belirlenmesi çözüm yollarının başında gelmelidir. Otopark ihtiyacının karşılanması için katlı-yer altı-yerüstü ve ada içi otopark alanlarının uygun yerlerde oluşturulması, mülkiyet konusunda hukuki problemlerin ivedilikle çözülmesi gerekmektedir. Bugün itibariyle planlaması uzak görünse de Mustafa Temizer Parkının kuzeyinde bulunan Ağır Bakım Kavşağından başlayan, Gazi Caddesi güzergahı takip eden, Çayda Çıra kavşağına kadar olan güzergahta metro yapılması düşünülebilir. Daha kısa mesafede ise Orduevi Kavşağından Karayolları kavşağına kadar taşıt yolu yeraltına alınabilir. Böylece bu güzergahın yayalaştırılması ve hafif raylı sistemle kısa mesafede ulaşımın sağlanması planlanabilir.
2.1. İçmesuyu Elazığ (Merkez) İçmesuyu tesisi, İller Bankasınca 1968 yılı tasdikli imar planına göre düzenlenen projeye göre 1970 li yıllarda yapılmıştır. Bu projede; şehrin İçmesuyu ihtiyacı Kesrik ve Sürsürü mahallelerinde açılan sondaj kuyularından alınan suyla karşılanmıştır. Daha sonra 1989 yılı tasdikli imar planına göre yeni yerleşime açılan Doğukent ve Sürsürü mahallelerini ve tüm şehri kapsayan 1994 tasdikli proje düzenlenmiştir. Bu proje kapsamında yer alan yeni yerleşimlerin İçmesuyu tesisleri yapılmış ancak, şehir merkezine girilmemiştir. Dolayısıyla bazı mahallelerde bulunan font ve asbestli çimento borulu İçmesuyu şebekesi değiştirilmemiştir. Belediyesi bu yapılan işlere ek olarak zaman içerisinde imara açılan yeni yerleşimlerin İçmesuyu tesislerini ikmal etmiştir. Elazığ (Merkez) İçmesuyu şebekesi bünyesinde çelik, font, AÇB, PVC ve HDPE menşeli borular bulunmaktadır. DSİ tarafından yapım çalışmaları sürdürülen Hamzabey barajından alınması öngörülen suyun şehre sağlıklı bir şekilde kaçaksız bir dağıtım yapılabilmesi için Elazığ İçmesuyu tesisinin depo ve şebeke olarak yeniden ele alınarak SCADA sistemli, otomasyonlu İçmesuyu projesi düzenlenip, inşaatı yapılmalıdır. 2.2. Kanalizasyon Tesisi Elazığ (Merkez) kanalizasyon tesisi İller Bankasınca ilin gelişimine göre iki defa ele alınmıştır. Son olarak 1990 lı yıllarda yapılan kanalizasyon tesisi çalışmaları ve Belediyesince yeni gelişme alanlarında yapılan ilavelerle toplanan evsel atıklar, Mollakendi sınırları içerisinde yer alan Atıksu Arıtma Tesisine iletilmektedir. Şehrin kanalizasyon sisteminde iki ana problem bulunmaktadır. Bunlardan ilki kolektör hattının yetersizliği, ikincisi kanalizasyon hatlarına yağmur sularının karışmasıdır. İller Bankasınca yapılan Ø 1000 mm kolektör hattına Akçakiraz ve Yazıkonak kanalizasyon atıklarının ilavesi ile doluluk oranı maksimuma ulaşmıştır. Şehir içerisinde kanalizasyona karışan yağmur suları atıksu arıtma tesisine artı bir yük getirmektedir. Şehrin kanalizasyon tesisinin yağmur sularının karışmayacak şekilde ayrılması, öncelikle toplayıcı hatların yenilenerek boru çaplarının arttırılması ve şu anda çalışmaları devam eden Şorşor deresi projesinin (Açık kanal ve çift taraflı kollektör hattı) tamamlanarak ivedi bir şekilde inşaatına başlanılması gerekmektedir.
Şehrimizde düzenli bir yağmur suyu tesisi maalesef bulunmamaktadır. Şehir merkezinde yağmur sularını drene eden belli başlı kanallar DSİ tarafından yapılan Zafran Kuşaklama kanalı, Azgan deresi, Yeşildere ve Kesrik deresidir. Bunun dışında Belediyesince yapılan kısmı hatlar yer almaktadır. Harput ve uzantısı Gülmez tepelerinden gelen yağmur sularını toplamak amacıyla yapılan doğu – batı istikametli yapılan Zafran kuşaklama kanalı işlevi açısından oldukça önemlidir. Bunun dışında yer alan Azgan, Yeşildere ve Kesrik dereleri şehir içinde oluşan yağmur sularını Şehrin güney kesimindeki Şorşor deresine ulaştırmaktadır. Ancak kapalı kanal sistemli Azgan ve Yeşildere, bağlanan kanalizasyon atıkları ile adeta kanalizasyon hattı görevi yapmaktadır. Bu nedenle; bu kanalların döküldüğü Şorşor deresi çevre kirliliği felaketi ile karşı karşıya bırakılmıştır. Söz konusu iki dereye bağlanan evsel atıklar tespit edilerek mevcut kanalizasyon hatlarına bağlanması kısa süreli çözüm olarak değerlendirebilir, ancak şehrin yağmur suyu tesisi yeniden ele alınmalı, belirlenecek yağmur suyu havzalarını drene edecek hatlar inşa edilmelidir.
İller Bankası A.Ş Elazığ Bölge Müdürlüğü kontrollüğünce yaptırılan Elazığ (Merkez) Atıksu Arıtma Tesisi, Klasik Aktif Çamur prosesine göre dizayn edilmiş olup, tesis 2000 ve 2020 yıllarına göre iki kademede inşa edilmesi planlanmıştır. Bu kapsamda ilk kademesi 1994 yılında tamamlanarak işletmeye alınan tesis ile Elazığ (Merkez) yerleşimine ait evsel nitelikli atıksular fiziksel ve biyolojik arıtmadan geçirildikten sonra Kehli Deresi’ne deşarj edilmekte olup, bu dere Keban Baraj Gölü’ne karışmaktadır. Elazığ(Merkez) Atıksu Arıtma Tesisi Kesin Proje Raporu’na göre tesisin 2000 ve 2020 yıllarına göre proje tasarım değerleri mevcut haliyle işletme debisinin 800-900 lt/sn arasında olduğu ve ileriki yıllarda da nüfus artışına paralel olarak tesise gelecek olan debinin artacağı düşünüldüğünde atıksu arıtma tesisinin kapasite olarak şehrin ihtiyacını karşılamaktan uzak olduğu anlaşılmaktadır. Ayrıca, tesis atıksu alıcı ortamının Keban Baraj Gölü olması ve ileriki zamanlarda göl suyunda oluşabilecek ötrifikasyon (azot ve fosfor kirliliği) riskinin önüne geçilebilmesi için mevcut fiziksel be biyolojik arıtmanın öngörüldüğü prosesin yeterli olmayacağı da anlaşılmaktadır. Dolaysıyla; Elazığ şehri için çok önemli bir yeri olan Keban Baraj Gölü’nde ileri zamanlarda yaşanabilecek bir çevre felaketinin önüne geçilebilmesi için, hem kapasite hem de proses açısından yetersiz olan Elazığ Atıksu Arıtma Tesisi’nin yerine klasik arıtma çıkış suyunda kalan AKM, Çözünmüş madde ve organik maddeler gibi kirleticilerin de arıtımını sağlayacak ileri atıksu arıtma tesisinin yapımı zorunluluk arz etmektedir.
Kent genelinde yapılaşma planlamalarının temel altyapısını teşkil eden 1/1.000 ölçekli imar paftası 1988 yılında yapılmış olup yer yer güncelliğini yitirmiştir. Zaman içerisinde özellikle planlar üzerinde yapılan imar tadilatları nedeni ile planların yenilenmesi ihtiyacı göze çarpmış ve bu nedenle “Halihazır yapımı ve Revizyon+İlave İmar Planı" kapsamında 1/5000 ölçekli nazım ve 1/1000 ölçekli uygulama imar planları ve şuyulandırma işlemlerinin yaptırılması hakkındaki çalışmalar devam etmektedir. (Halihazır harita 22.000 hektar, 1/5000 ölçekli Revizyon İlave Nazım İmar Planı 12.000 hektar, 1/1000 Revizyon İlave Uygulama İmar Planı 11.000 hektar, imar planına esas jeolojik ve jeoteknik etüt raporu 12.000 hektar) Nitekim nüfus projeksiyonları ortalaması 500.000.000 civarı olarak belirlenen Elazığ (Merkez) Nazım İmar Planı 31.12.2003 tarihinde belediye meclisi tarafından onanmıştır. Kentimizde bilgisayar teknolojisinden faydalanılarak mekânsal veriler ile mekânsal olmayan veriler arasında ilişkinin kurulabildiği, verilerin güncellenebildiği, sorgulama ve analiz işlemlerinin ek programlar yardımıyla yapılabildiği “akıllı kent haritalarına ” ihtiyaç duyulmaktadır. Bu noktada Elazığ ili Halihazır yapımı ve Revizyon+İlave İmar Planı" kapsamında hazırlanmakta olan sayısal haritalarla Akıllı Kent Haritalarının hazırlanmasına zemin oluşturulmuştur. Akıllı kent haritalarının hazırlanmasıyla kentsel alanlarda Bilgi Sistemlerinin hazırlanmasına altlık teşkil edecek nitelikte Kent Bilgi Sistemleri oluşturulması gerekmektedir. Kent Bilgi Sistemlerinin oluşturulması ve etkin kullanımı sağlıklı kentleşme ve sürdürülebilir bir gelişmenin sağlanması için en önemli gereklerden biridir. Bu noktada Elazığ Kent Bilgi sisteminin kurulması yönündeki çalışmalar hızlandırılmalı ve bir an önce tamamlanmalıdır. 3.1. Fiziksel Çevre Kontolü (Depremsellik) DAFS (Doğu Anadolu Fay Sistemi) üzerinde bulunan ilimiz aynı zamanda KAFS(Kuzey Anadolu Fay Sistemi) ne ve bu iki fay sistemin keşişim bölgesine en yakın illerden biridir. Bu nedenle tarihsel süreç içerisinde çeşitli tarihlerde birçok deprem afetine maruz kalmış ya da yakın bölgede meydana gelen deprem afetlerinden etkilenmiştir. Ayrıca deprem afeti dışındaki diğer doğal ve teknolojik afetlere de maruz kalma riski içermektedir. Yukarıda kısaca özetlenen risklerin olduğu; afetler ve bölgenin lojistiği anlamında stratejik bir konumda olan ilimiz için doğal ve teknolojik afetlere her an hazırlıklı olunması gerekmektedir. Elazığ yaşadığı afetler nedeni ile kazandığı önemli tecrübelere sahip ülkemizin önemli illerinden biri konumundadır. İlimize ait bir afet planı bulunmaktadır. Bu planlar dâhilinde geçici barınma alanları da planlanmıştır. Ayrıca Elazığ iline ait etkin olarak faydalanılabilecek kapsamlı bir yapı stoku analizi bulunmamaktadır. Sadece TÜİK tarafından yapılmış basit bir analiz bulunmaktadır. Oysa muhtemel afetlere karşı risk analizlerinin doğru ve etkin kullanılabilmesi için ilimizin tamamına ait kapsamlı yapı stok analizlerinin yapılması gerekmektedir. Hazırlık aşamasında olan ESMEP projesinin Elazığ Sismik Riskin Azaltımı ve Acil Durum Hazırlık Projesi) bileşenlerinden bir tanesi de yapı stoku analizinin hazırlanmasıdır. Ancak takdir olunur ki afetlerin nerde nasıl ne büyüklükte meydana gelebileceğini önceden kestirmek mümkün değildir. Afetlere hazırlık ve doğru afet yönetiminin yapılabilmesi için :
Yukarıda sayılanlar ve ilave edilebilecek birçok şey hazırlanılan ESMEP projesi kapsamında yapılması planlanmaktadır. 3.2. Kentsel Dönüşüm, Konut, Arsa Politikaları Ve Afetlere Hazırlık Ve Kentsel Risk Yönetimi 6306 sayılı afet riski altındaki alanların dönüştürülmesi hakkındaki kanun, afet riski altındaki alanlar ile riskli yapıların dönüşümünü sağlayarak ülke genelinde sağlıklı, güvenli ve yaşanılabilir çevreler oluşturmak maksadıyla çıkarılmıştır. Elazığ kent merkezindeki kentsel dönüşüm alanı ilan edilen ve işlemleri Çevre Şehircilik İl Müdürlüğü tarafından yürütülen, sonuçlandırılan tek büyük alan, Cumhuriyet Mahallesindeki Beritan evleri diye bilinen tek afet konutlarının ile güney yönündeki beyaz evler diye bilinen 3 katlı olduğu konutların bulunduğu bölgedir. Zafran mahallesinde kanal üstü mevkiindeki gecekondu alanında Kentsel Dönüşüm Alanı olarak daha önceki yıllarda Elazığ Belediyesi bünyesindeki elemanlarca çalışılmış belirli bir aşamaya da gelinmiştir. Bugün itibariyle sonuçlanmamıştır. Bu alanlar dışında kalan dönüşümü gerekli görülen alanlar içerisinde; Demiryolu güzergahının güneyinde kalan bölgeler olabilir. (Kızılay ve Aksaray mahalleleri) İmar kullanımları nedeniyle kendini yenileyememiş, kullanılan yaya ve taşıt yolları kendini yenileyemeyen bu alanda imardaki genişliklerine ulaşamamıştır. 1955-1970 yılları arasında yapılan binalar bile mevcuttur. İlimiz sınırları içerisindeki fiziksel, işlevsel, ekonomik ve sosyal ömrünü tamamlamış kent dokularını, doğal ve kentsel riskleri dikkate alarak halkımız için daha iyi barınma koşulları, ticaret ve sanayi imkanları, tüm kentsel donatıların sağlanması amacı ile kentimizin ve kent merkezinin tümü ya da bir bölümünün günün değişen koşullarına daha iyi yanıt verebilecek şekilde yeniden planlanması ve projelendirilmesi ile tarihi dokudaki fiziksel çöküşün durdurulması, tarihi değerlerin gün ışığına çıkarılması ve yeni işlevler kazandırılarak kullanıma açılmasıdır. Bu noktada özellikle belediye yönetiminin yetkisi ve koordinasyon mercii olması nedeni ile büyük sorumluluk düşmektedir. Özellikle yapılacak dönüşüm uygulamalarının amaç ve kapsamları belirlenerek bir bütünlük içermeleri ve etaplamalar üzerinden gerçekleştirilmeleri gerekmektedir.
Elazığ’ın da öncelikli çevre sorunlarından bir tanesi; özellikle kış aylarında evsel ısınma amaçlı yakıt tüketiminin artması ve meteorolojik koşulların olumsuz etkisiyle ortaya çıkan hava kirliliği, doğalgaz kullanımının yaygınlaşması ile bu sorun büyük oranda azalmıştır. Çok katlı binalar, hâkim rüzgâr yönünü değiştirici ve rüzgâr hızını azaltıcı yönde etkileri ile hava kirliliği üzerinde olumsuz etkilere sahip olacaktır. Şehrin büyümesi ile Çimento fabrikası, Organize Sanayi Bölgesi, Karayolları, DSİ, Orman Bölge Müdürlüğü ve Devlet Demir Yolları şehir merkezi içerisinde kalmıştır. Bu alanların uygun yer seçimiyle kent merkezinin dışına alınması sağlanmalı, oluşacak boşlukların da kent parkı olarak kullanıma açılmalıdır. Gürültü, hızlı kentleşmenin sanayileşmenin, ulaşımın ve artan nüfusun vb. etkilerin yarattığı önemli bir sorun olarak karsımıza çıkmaktadır. Gürültü kirliliği konusunda Elazığ Belediyesi Çevre Koruma Müdürlüğüne yetki devri yapılmış, çalışmalar bu müdürlük tarafından sürdürülmektedir. Gürültü haritaları oluşturulup gürültüye sebep olabilecek kentsel kullanımlarla konut alanlarının birbirinden ayrılması sağlanmalıdır. Bitkisel atık yağlarının toplanması ve bertarafı konusunda lisanslı firmalarla sözleşme imzalanarak bitkisel atık yağların toplanarak bertarafı sağlamalıdır. Elazığ Belediyesi mücavir alanını genişlemesiyle birlikte plansız büyümenin önüne geçmek amacıyla kent ile çevredeki kırsal alanlar arasında doğal parklar ve yeşil kuşaklar geliştirilmelidir. Kent çevresinde geniş yeşil kuşakların oluşturulması ile kentteki hava kirliliği de azalacaktır. 3.4. Kentsel Yoksulluk, Göç Ve Sosyal Politikalar Elazığ ili; iş gücü olarak vasıfsız göç alırken vasıflı göç vermektedir. İlimizde mevcut fabrikalar ve mevcut bölgesel kuruluşların kapatılarak yeni iş imkânlarının sunulmaması Elazığ’ın insanın göç etmesine neden olmuştur. Özellikle son yıllarda ( 1990 sonrası ) ülke şartları nedeniyle Elazığ’a başta yakın çevre kırsal ve kentsel yerleşmelerden büyük oranda göçler olmuştur. Bu göçlerin çoğunluğunu Tunceli ilinden gelenler oluşturmuştur. Elazığ’ da son dönemdeki yapı kullanım izinleri de kentteki son yıllarda hızlı nüfus artışının göstergelerindendir. Bunların dışında kentte oluşacak herhangi bir yatırım kararı nüfusun artışını körükleyen nedenlerden olabilecektir. Yukarıda bahsedildiği gibi Elazığ’ın gelecek yıllara ait nüfus hesapları geçmişe 1980 – 2000 yılları arasında DİE bilgilerine dayandırılarak hesaplanmıştır. Aynı zamanda nüfus sayım dönemlerinde il merkezlerinden kırsal kesimlere nüfus kayması olmakta bu da il merkezleri nüfusunun gerçekten daha düşük çıkmasına neden olmaktadır. Bu durum nüfus projeksiyonlarını da etkilemektedir. Gelecek dönemde Elazığ kentindeki gelişmelerle birlikte son yıllardaki nüfus artışının hızlanarak devam edeceği düşünülmektedir. Aynı şekilde Elazığ’ın metropoliten yapısının gelişeceği ve merkez yakınındaki yerleşmelerin de merkeze yaklaşacağından, nüfusları merkez kent nüfusuna dahil olabilecektir. Ayrıca kentsel alanların planlanmasında, potansiyel gelişme alanlarının önceden değerlendirilip planlanması gerek planlama bütünlüğü, gerekse kontrollü ve planlı gelişme bakımından bir gerekliliktir. Tüm bu hususlar, beklenti ve tahminler göz önünde bulundurularak yerleşmenin 2020 planlama kabul nüfusunun 600 000 olması, nazım imar planı planlama kararlarının ve mekan organizasyonunun bu nüfus değeri üzerinden olması doğru bir planlama yaklaşımı olacaktır. Bu noktada göçe paralel olarak oluşan kentsel çöküntü alanları (gettolar) belirlenmeli ve oluşması önlenmelidir. Elazığ'ın göçten kaynaklanan temel sorunları tespit edilerek en çok etkilenen alanlarda sosyal uyuma yönelik çalışmalarla birlikte fizikî ve sosyal altyapı iyileştirilmelidir. Kentsel yoksulluk, istihdam ve sosyal politikalar birbiriyle doğrudan ilintilidir. Kaliteli (insan onuruna yaraşır) ve güvenli bir işte çalışabilme, yeterli ücretin ödenmesi yoksulluğu yok edecek en önemli öğelerindendir. 3.5. Kentsel Miras Kentsel miras denildiğinde sadece geçmişten gelen, tarihi doku düşünülmemeli aksine yeni oluşturulacak kentsel gelişimlerin tarihi dokuyla çatışmadan, günümüz kent dokusuyla bütünleşerek gelecek nesillere miras olarak bırakılabilmesi de düşünülmelidir. Var olan tarihi doku korunmalı bunun yanı sıra yeniden oluşturulacak yapıların da ileriye taşınabilecek nitelikte olmasına dikkat edilmelidir. En önemli kent mirası Harput olarak görülmektedir. Hazırlanan Harput Koruma Amaçlı İmar Planın yeterli olmadığı, planın uygulamasında parselasyon ve mülkiyet konularında birçok problemin ortaya çıktığı bilindiğinden revize edilmesi gerekmektedir. Harput'un var olan tarihi dokusunun vurgulanması ve Harput'a gelen ziyaretçilerin daha iyi vakit geçirebilmesi, ticaretin otantik bir ortamda daha canlı hale getirilebilmesi için Bedesten oluşturulmalıdır. Harput'ta bulunan tarihi ve turistik yapıların yaşatılabilmesi ve araçların tarihi dokuya zarar vermesini önlemek için öncelikli alanların araç trafiğine kapatılması gerekmektedir. Harput girişinde uygun bir yer seçimiyle otopark planı yapılmalı, araçlarından arınan Harput ziyaretçilerinin yaya olarak ya da faytonlarla nostaljik bir şekilde gezinti yapmaları sağlanmalıdır. Toplu taşıma Ulaşım sistemleri ile entegre edilecek ve keyifli bir yolculukla Harput’a ulaştıracak olan bir Açık Hava Füniküler sistemi kurulmalıdır. Füniküler sistemi vasıtasıyla; Harput'a hızlı, güvenli, Konforlu ve Elazığ'ımızı seyrederek keyifli bir ulaşım imkânı sağlanmalıdır. Yüksek eğimli dağlık bölgelerde kullanılan Füniküler sistemi, bir Makaranın iki ucuna bağlanan raylı sistem araçlarının karşıt ağırlıklarından yararlanarak hareket ettirilen bir toplu taşıma sistemidir. Harput'un dört mevsim canlı olabilmesi ve kent merkeziyle bütünleşebilmesi için Üniversiteden çeşitli bölümlerin Harput'a açılması ya da taşınması teşvik edilmelidir.(Turizm, Restorasyon…) Bu sayede Harput'un yaşayan bir hal alması sağlanacak ve Harput'taki sosyal hareketliliğe zemin hazırlanmış olacaktır. Restorasyon çalışmaları tamamlanan yapılar aktif hale getirilmeli ve hava karardığında tarihi dokuyu ön plana çıkaracak zeminden aydınlatmalar yapılmalıdır.
Türk yerel yönetim modeli üç temel mekanizmadan oluşmaktadır. Bunlar; İl mülki taksimatı içinde hizmet sunan İl Özel İdareleri, belediye sınırları içinde hizmet üreten ve en fazla görev tanıma ve toplumsal ölçekte tanınmışlığa sahip olan Belediyeler ve Köylerdir. Elazığ ilinde yerel yönetim mekanizmalarına bakıldığında çevresel altyapı bütüncül bir yaklaşımla ele alınmamakta, başta yaptırım yetkilerinin kullanımı olmak üzere finansman, makine teçhizat, altyapı tesislerinin yapımında ve işletilmesinde nitelikli eleman yetersizliklerinin yanı sıra, koordinasyon eksikliği gibi sorunlarla karşı karşıya kaldığı görülmektedir. Altyapı ve çevre sorunları mekâna ilişkin kaliteyi düşürmekte, kaynakların yetersiz kullanımına yönelik sorunlar bölgelerin rekabet güçlerini ve sürdürülebilir kalkınmalarına engel olmaktadır. Yerel yönetimlerin bir taraftan mevcut hizmetleri daha etkin ve yaygın olarak yerine getirmeleri, diğer taraftan yeni kamusal hizmetleri sunmaları gerekmektedir. Belediyeler kararlarında mahallelinin ortak isteklerini göz önünde bulundurmalı. Belediye hizmetleri, vatandaşlara en yakın yerlerde ve en uygun yöntemlerle sunulmalı. Hizmet sunumunda özürlü, yaşlı, düşkün ve dar gelirlilerin durumuna uygun yöntemler uygulanmalıdır. Ulaşım ana plânı yapılmalı/yaptırılmalı ve uygulanmalıdır. Coğrafî ve kent bilgi sistemleri kurulmalıdır. Yerel yönetim – STK - Üniversite - Ticaret Odası - Kamu Kurum ve Kuruluşları birlikteliği sağlanmalıdır. SWOT ANALİZİ
DEĞERLENDİRME VE ÖNERİLER Elazığ ilinin ulaştırma, altyapı ve kentleşme konularındaki mevcut yapısı genel itibari ile çalışmada özetlenmeye çalışılmıştır. Bu çalışmada ortaya çıkan öncelikli sorun ulaştırma, altyapı ve kentleşme çalışmalarına eşik teşkil eden verilere erişilememesi ve bu verilerin sayısal olarak bulunmamasıdır. Bu noktada ekonomik kalkınmanın temelini oluşturan ve seyrini etkileyen kentleşme pratiğinin öncelikli analizlerinin bir an önce tamamlanması gerekmektedir. Mevcut yerleşme yapısı ve doğal eşik haritalarının sayısal ortamda oluşturulması, ekonomik kalkınmanın sürdürülebilirlik ve dengeli gelişme çerçevesinde seyri açısından önemlidir. Bu temel haritaların elde edilmesini takiben bu verilerin çakıştırılmasıyla oluşan kent bilgi sistemi ve coğrafi bilgi sisteminin oluşturulması ve geliştirilmesi gerekmektedir. Nitekim kentleşme ve kalkınmadan doğan sorunların etkin çözümü, yatırımların etkin ve akılcı kullanımı bu şekilde sağlanabilir. Kent bilgi sisteminin oluşturulması ile mevcut yapı stokunun afet riski değerlendirmesinin yapılması ve yeleşim bölgelerinin afet riski açısından değerlendirilmeleri gerekmektedir. Buna ek olarak fiziksel çevre kontrolü temelinde Nazım ve Uygulama İmar Planları gözden geçirilmelidir. Belirlenecek olan kentsel dönüşüm alanları ve alternatif yerleşim alanları bu çalışmalar sonucunda oluşturulmalıdır. Kentsel dönüşüm politikaları köhnemiş alanlar ve afet riski taşıyan alanlar göz önünde bulundurularak bütüncül planlama yaklaşımı çerçevesinde belirlenmelidir. Planlama konusunda saptanan bir diğer sorun Ulaşım Master Planı’nın bulunmamasıdır. Kentleşme de karşılaşılan sorunların bir kısmı da kente ait arazi kullanım kararları ile ulaşım planlamasının eşgüdümlü olmamasıdır. Üst ölçek plan kararlarının ulaşım özelinde kentsel ölçekte bir çerçeve oluşturması nedeniyle önemli olan Ulaşım Master Planı kentsel gelişme kararlarını doğrudan etkilemektedir. Nitekim Elazığ kentinin doğu batı aksında lineer gelişimi, bu aks dışında temel teşkil edecek bir alternatif aksın olmamasından kaynaklanmaktadır. Buna ek olarak kent içi yolların yetersiz kalması, trafik sıkışıklığı sorunları Ulaşım Master Planınında çerçevesi oluşturan kararların alt ölçek planlarda uygulanması ile çözümlenebilecektir. Bu noktada gerçeklik kazanması gereken bir diğer öncelik Ulaşım Master Planının yapılmasıdır. Planlama konusunda bir diğer öncelikli konu kent planlanması ile altyapı planlanması arasında bir eşgüdüm sağlanmasıdır. Pratikte kentleşmenin kentsel teknik altyapı yatırım ve çalışmalarına öncülük ettiği görülmektedir. Bu durum hem yatırımların israfına hem de kalitesiz kentleşmeye neden olmaktadır. Kente ait sayısal altyapı haritaları bulunmamasının yanı sıra bütüncül bir altyapı sisteminin olmaması bu sorunun diğer bileşenleridir. Bu noktada öncelikli konu, kentsel teknik altyapı haritalarının elde edilmesi ve kentsel teknik altyapı kapsamına giren yol, içme suyu, atıksu, yağmur suyu,elektrik, doğalgaz ve haberleşme şebekeleri güzergahlarının birbiriyle ilişkileri gözetilerek tesisat galerilerde oluşturulması olmalıdır. Ayrıca kurumlararası eşgüdümün sağlanması ve yatırım verimliliği açısından kurumlararası üyelerden oluşan bir Kentsel Teknik Altyapı Komisyonu kurulması önemli bir gelişme olacaktır. PAYDAŞLARIMIZ
Yüklə 99,63 Kb. Dostları ilə paylaş:
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||