İkg op öncelik 1’e ilişkin Değerlendirme (İstihdam) Ankara, Ekim 2013

Rakamların gösterdiği gibi kendi hesabına çalışanların tüm çalışanlar içindeki oranı son yıllarda azalmaktadır. Yine de oran hala %40’lara yakındır. Kadınlara ilişkin rakamlar göreceli olarak sabit kalmıştır ve bu rakamlar neredeyse tüm istihdam edilen kadınların %50’sinin kendi hesabına çalışan olduğuna işaret eder ki bu oran, erkeklere göre %14 puan daha yüksektir. Sonuç olarak bir kere daha, özellikle kadınlar için daha güvenceli bir istihdamı hedefleyen bir bakış açısıyla kadınlara odaklanılmasının önemi ortaya çıkmaktadır.

3.3.3 Eğitim Düzeyi ve İstihdamın Karşılıklı İlişkisi

Çalışmanın teknik özelliklerinin giderek arttığı ve teknolojik süreçlerin profesyonel beceriler gerektirdiği bir çağda niteliksiz işçilerin yoğunlaştığı iş yerleri gerilemektedir. Sonuç olarak istihdam genellikle kişinin ulaştığı eğitim düzeyine bağlıdır. Bu nedenle istihdam oranları ile eğitim düzeyi arasındaki ilişkiye bakmak anlamlıdır.³⁸

Tablo 29: Eğitim Düzeylerine Göre İstihdam Oranları

Eğitim Düzeylerine göre İstihdam Oranları (25-64 yaş aralığı
	2006	2007	2008	2009	2010	2011	2012
AB27
İlk-öğretim	56.5	57.1	56.5	54.4	53.4	53.0	52.2
Orta-öğretim	70.6	71.5	71.8	70.4	69.9	69.9	69.7
Yüksek-öğretim	83.2	83.8	83.8	82.9	82.3	82.1	81.9
Türkiye
İlk-öğretim	43.3	43.1	43.0	42.7	45.1	47.3	47.6
Orta-öğretim	54.6	54.6	54.8	52.3	54.0	55.8	55.9
Yüksek-öğretim	71.8	72.0	71.7	70.6	72.0	72.8	72.9

Rakamlar her üç grupta da istihdam oranlarının artma eğilimini göstermektedir ve ilköğretim seviyesindeki grup kısmi olarak (elbette göreceli olarak daha düşük bir istihdam düzeyinden başlamakla birlikte) daha başarılıdır.

Türkiye’den farklı olarak AB ülkeleri kriz süresince daha kötü bir performans göstermişlerdir. Bu ülkelerin istihdam oranları genel olarak daha yüksektir, ancak krizde yaşanan gerilemeyi eski düzeyine çekme mücadelesine karşın her 3 eğitim seviyesinde de eski düzeyin yakalanmadığı görülmektedir.

Yine de Türkiye işgücü piyasasında, hala daha ileri müdahaleleri hak eden, net bir şekilde tanımlayabileceğimiz hedef gruplar vardır. Bu gruplar, sadece kadınlar ve gençleri değil aynı zamanda örneğin işgücüne katılımı % 20’nin hemen altında yer alan görece geniş bir grup olan okuma yazma bilmeyenleri de içerir.³⁹

Belirli bir grubun işgücü piyasasındaki fırsatlarını anlayabilmek için genel olarak eğitim düzeyindeki gelişmeye bakmak doğru olacaktır. Türkiye’ye ilişkin rakamlar aşağıda görülmektedir:⁴⁰

Tablo 30: Nüfusun Eğitim Düzeyi ve Cinsiyete Göre Dağılımı

Nüfusun Eğitim Düzeyi ve Cinsiyete Göre Dağılımı
	2006	2007	2008	2009	2010	2011	2012
Türkiye - toplam
İlk-öğretim	71.7	70.8	70.6	70.8	70.7	70.0	68.5
Orta-öğretim	19.9	20.4	19.9	19.2	18.8	18.7	19.1
Yüksek-öğretim	8.4	8.8	9.5	10.0	10.5	11.3	12.4
Toplam	100.0	100.0	100.0	100.0	100.0	100.0	100.0
Türkiye - Erkek
İlk-öğretim	65.9	65.0	65.0	65.7	65.6	64.8	63.4
Orta-öğretim	24.0	24.4	23.8	22.7	22.2	22.0	22.4
Yüksek-öğretim	10.2	10.6	11.2	11.6	12.3	13.1	14.2
Toplam	100.0	100.0	100.0	100.0	100.0	100.0	100.0
Türkiye - kadın
İlk-öğretim	77.4	76.5	76.1	75.9	75.8	75.0	73.6
Orta-öğretim	16.0	16.5	16.1	15.7	15.4	15.5	15.9
Yüksek-öğretim	6.6	7.1	7.7	8.4	8.8	9.5	10.6
Toplam	100.0	100.0	100.0	100.0	100.0	100.0	100.0

Gelişmeler göstermektedir ki:

• 
  Genel olarak yükseköğretimin payı ilk ve orta öğretime göre artmaktadır.
  

• 
  Yükseköğretimli kişilerin payı kararlı bir biçimde neredeyse %50 düzeyinde artmıştır.
  

• 
  Erkekler hâlâ genel olarak kadınlar ortalamasının üzerinde yüksek öğretim sahibidir. 2012’de kadınların sadece % 26.5’i orta ve yüksek öğretim düzeyindeyken, bu oran erkekler için % 36.6’dır.
  

• 
  Türk kadınları giderek daha yüksek eğitim düzeylerine ulaşacaktır. Yükseköğretimde kadınların payı erkeklerdeki gelişmenin sadece 5 yıl gerisindedir.
  

3.3.4 Belirli Hedef Grupların İstihdamı

Kadınların istihdam oranları açısından erkeklerin gerisinde kalmış olmaları özellikle kadınların istihdamını artırmayı hedefleyen istihdam önlemlerinin ne kadar önemli olduğunu göstermektedir.

İnsan Kaynaklarının Geliştirilmesi Operasyonel Programı gençlerin istihdamı konusuna güçlü bir şekilde odaklandığı için Türkiye’de genç istihdamı konusuna daha yakından bakmakta fayda vardır. ⁴¹

Tablo 31 Genç İstihdamı (15-24 yaş)

İstihdam Durumu	2006	2007	2008	2009	2010	2011	2012
15-24 yaş arası nufüs	11.670.000	11.583.000	11.490.000	11.513.000	11.548.000	11.534.000	11.574.000
İşgücü	4.365.000	4.364.000	4.381.000	4.454.000	4.426.000	4.529.000	4.422.000
Çalışan	3.533.000	3.493.000	3.484.000	3.328.000	3.465.000	3.697.000	3.647.000
İşsiz	832.000	871.000	897.000	1.126.000	961.000	832.000	775.000
İşgücüne katılım oranı(%)	37,4	37,7	38,1	37,7	38,3	39,3	38,2
İşsizlik oranı(%)	19,1	20,0	20,5	25,3	21,7	18,4	17,5
Tarım-dışı İşsizlik oranı(%)	22,5	23,3	24,2	29,8	25,9	22,1	20,9
İstihdam oranı (%)	30,3	30,2	30,3	28,9	30,0	32,1	31,5
İşgücü dışı	7.305.000	7.218.000	7.109.000	7.059.000	7.122.000	7.005.000	7.152.000