İnsan İlişkileri ve İletişim Dersine Dair Farklı Uygulamaların Karşılaştırmalı İncelenmesi

İnsan İlişkileri ve İletişim Dersine Dair Farklı Uygulamaların Karşılaştırmalı İncelenmesi

Doç. Dr. Baki DUY Anadolu Üniversitesi	Yrd. Doç. Dr. M. Ali YILDIZ Adıyaman Üniversitesi
Yrd. Doç. Dr. Kemal BAYTEMİR Amasya Üniversitesi	Arş. Gör. Cemal KARADAŞ İnönü Üniversitesi

Problem Durumu: İnsan ilişkileri ve iletişim hiç şüphe yok ki yaşamımızın önemli bir parçası. Bireysel ve toplumsal birçok işlevi olan kişilerarası iletişim becerilerini üst düzeyde sergilemek, bireye bireysel ve sosyal kazanımlar sağlar. Etkili ve iyi bir psikolojik danışman olmanın niteliklerinden birisi insan ilişkilerine dair güçlü bir anlayış geliştirmek ve yüksek düzeyde iletişim becerilerine sahip olmaktır. Bu bağlamda mevcut araştırmada, dört farklı üniversitede verilmekte olan İnsan İlişkileri ve İletişim dersinin farklı biçimlerde sunulmasının, PDR II. sınıf öğrencilerinin empati becerileri ve kişilerarası yetkinlik düzeylerine etkisi araştırılmıştır.

Kuramsal Çerçeve: Psikolojik danışman eğitimi içerisinde alana dair çeşitli kuramsal ve uygulamaya dayalı derslerin verilmesi yoluyla, psikolojik danışman adaylarının birçok alandaki (gelişim dönemleri, psikolojik danışma, rehberlik hizmetleri, fizyolojik psikoloji, kişilik kuramları, meslek etiği, mesleki rehberlik, grupla psikolojik danışma gibi) bilgi birikimi ve uygulama becerisi geliştirilmeye çalışılır. PDR programlarının ikinci yılında verilmekte olan İnsan İlişkileri ve İletişim dersinin 2 saati kuramsal, iki saati ise uygulama olarak belirlenmiştir. Bu dersin nasıl verileceği konusunda bir ortak anlayış olmadığı ve farklı uygulamaların olduğu bilgi dersi veren öğretim elemanları ile yapılan informal görüşmelerde edinilmektedir. Bu derste bir taftan öğrencilerin insan ilişkileri ve iletişime dair kuramsal bilgi edinmeleri, diğer taraftan da sahip oldukları kişilerarası iletişim becerilerini ileriye taşımak amaçlanmaktadır. Bu araştırmada da, 4 farklı PDR programında öğrenim gören ve farklı uygulamalara maruz kalan PDR II. sınıf öğrencilerinin kişilerarası iletişim becerileri üzerinde etkisi incelenmektedir.

Yöntem:

Çalışma Grubu: Çalışma grubu, 2015-2016 eğitim-öğretim yılında dört farklı üniversitenin PDR programında öğenim gören toplam 304 üniversite II. sınıf öğrencisinden oluşmuştur. Kasıtlı (yargısal) örnekleme yöntemi kullanılmıştır.

Veri Toplama Araçları: PDR öğrencilerinin empati becerilerini ölçmek amacıyla Topçu, Erdur-Baker ve Çapa-Aydın (2010) tarafından Türkçe’ye uyarlama çalışması yapılmış olan Temel Empati Ölçeği (Basic Empathy Scale, Jolliffe ve Farrington, 2006) kullanılmıştır. Ölçeğin bilişsel empati ve duygusal empati olmak üzere iki alt boyutu bulunmaktadır. Katılımcıların kişilerarası yetkinlik düzeyleri ise Buhrmester, Furman, Wittenberg ve Reis tarafından geliştirilen ve Şahin ve Gizir (2013) tarafından Türkçe’ye kazandırılmış olan Kişilerarası Yetkinlik Ölçeği ile ölçülmüştür. Ölçekte toplam beş alt boyut bulunmaktadır: İlişki başlatma, duygusal destek, etki bırakma, kendini açma ve çatışma yönetimi.

Uygulama: Anadolu Üniversitesi, PDR II. sınıfta verilmekte olan İnsan İlişkileri dersinin uygulamalı 2 saati yaşantı grubu şeklinde gerçekleştirilmiştir. Öğrenciler 4 ayrı eşit gruba tesadüfi olarak atanmış ve 12 hafta süreyle yaşantı grubu oturumlarına katılmışlardır. Gruplar PDR alanında YL eğitimi alan grup liderleri tarafından yürütülmüştür. Adıyaman Üniversitesi, PDR II. sınıf öğrencileri ise ilgili dersin 2 saatlik uygulama kısmında ders sorumlusu tarafından seçilmiş filmleri izlemişler ve ardından filmdeki karakterler arasındaki iletişi örüntülerine dair paylaşımlarda bulunmuşlardır. İnönü Üniversitesinde ve Amasya Üniversitesinde ilgili dersin uygulama saati benzer biçimde yürütülmüş, daha çok rol oynamalar ve canlandırmalar gerçekleştirilmiştir.

Bulgular: İnsan İlişkileri ve İletişim dersinin ilk haftasında tüm katılımcılara Gruplar arası farklılıkları belirlemek amacıyla Temel Empati Ölçeği ve Kişilerarası Yetkinlik Ölçeği ön-test olarak uygulanmıştır. Dersin son haftasında aynı ölçekler katılımcılara tekrar uygulanmış ve böylece son-test ölçümleri elde edilmiştir. Gruplar arası farklılıkları belirlemek amacıyla karışık desenlere (split-plot) uygun 3x2x2 tekrarlı ölçümler için ANOVA tekniği kullanılmıştır. Farkın yönünü belirlemek amacıyla Scheffe testinden yararlanmıştır. Analizler henüz sonuçlanmamış olup, bildiri gönderim tarihine kadar bulgular sunulacaktır.

Sonuçlar ve Öneriler: Sonuçlar ilgili alan yazın çerçevesinde tartışılacak ve öneriler geliştirilecektir.

Kaynakça

Jolliffe, D. & Farrington, D. P. (2006). Development and validation of the Basic Empathy Scale. Journal of Adolescence, 29, 589-611. doi:10.1016/j. adolescence.2005.08.010

Şahin, E. E. ve Gizir, C. A. (2013). Kişilerarası Yetkinlik Ölçeği-Kısa Formu: Geçerlik ve Güvenirlik Çalışmaları. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 9(3), 144-158.

Topçu, Ç., Erdur-Baker, Ö. ve Çapa-Aydın, Y. (2010). Temel Empati Ölçeği Türkçe uyarlaması: geçerlik ve güvenirlik çalışması. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 4(34), 174-182.