Исламда нүмунәÂИ Ãадынлар

İnsan və təbii ehtiyaclar

İnsan bütün təbii istəklərdə – yemək, içmək, yatmaq, cinsi ehtiyacın tə’minində heyvanlarla müştərək olsa da, din insanın bütün bu istəklərinə ilahi rəng verir. Bütün hallarda insanın diqqətini Allaha yönəldir ki, insan heç vaxt öz Allahından qəflətdə olmasın.

Məsələn, göstəriş verilir ki, yeməyə Allahın adı ilə başlanılsın və Onun adı ilə yemək tamamlansın.¹

Yatmaq barədə buyurulur ki, ilahi bir insan dəstəmaz alıb, üzü qibləyə yatmalı və «Ayətəl-kürsü», «Ayeyi-şəhidəllah», «Tövhid» və «Kafirun» surələrini oxumalı, Zəhra təsbihatını zirk etməli, tövbə etməli, Peyğəmbər (s) və Əhli-beytə salavat göndərməlidir. Qısası, öz nəfsini yuxu halında ruhları çıxaran Allaha tapşırmalıdır. «Allah canlarını onlar öldüyü zaman, ölməyənlərin canını isə yuxuda alar».² Oyandıqdan sonra isə təşəkkür və həmdlə yanaşı dualar oxunmalıdır. Bütün şəraitlərdə, hətta təmizlik zamanı (çölə gedəndə) Allah xatırlanmalı, dildə Onun adı zikr edilməlidir.³

Yaxınlığın ədəbi

Cinsi ehtiyacların tə’minində məqsəd təkcə heyvani şəhvətin söndürlməsi olmamalıdır. Bu işdə də ilahi rəng vardır. Ona görə də müəyyən olunmuş qaydalara əməl etmək lazımdır. Yaxınlıq zamanı dəstəmazlı olmaq, üzü və ya arxası qibləyə dayanmamaq lazımdır. Allah xatırlanmalı, Ondan saleh övlad istənilməlidir. Yaxınlıqdan əvvəl iki rək’ət namaz qılınmalıdır. Səhv düşüncələrdən, xəyaldan uzaq olmaq lazımdır.¹ Bütün iztirablı hallar uzaqlaşdırılmalıdır.²

Beləcə, cinsi istəklərin tə’minində, evlənmənin müqəddəs hədəfinə çatmaqda, layiqli övlad tərbiyəsində bu göstərişlərə əməl olunmalıdır. İnsanı heyvandan fərqləndirən bu qaydalara əməl etmək övladın talehində tə’sirlidir və tərbiyə üçün şərait yaradır.

Hamiləlik dövrü

İndi isə müxtəlif mərhələlərə aid dini göstərişlər: Haqqında danışdığımız ailə seçiminə, ailə əxlaqına və yaxınlıq qaydalarına əməl etməklə uşağın nütfəsi (mayası) Allahın xatırlanması ilə layiqli kişidən layiqli qadın bətininə köçür. Lakin uşağın formalaşdığı hamiləlik dövründə o, ananın bədənindən, ruhiyyəsindən qidalanır. Uşağın xoşbəxtliyi və ya bədbəxtliyinin müəyyənləşməsində başlıca rolu ana ifa edir. Pak bir bətn, ilahi düşüncəli təqvalı bir ana övladın səadəti üçün tə’minatdır. Əgər hamiləlik dövründə ana halal-harama baxmadan nə gəldi yeyirsə, bədbinlik, araqarışdırmaq, qeybət, böhtan, kin, yalan kimi günahlara batırsa, övladını azğınlıq və bədbəxtliyə aparır. Qısası, insanın formalaşmasında hamiləlik dövrü xüsusi əhəmiyyət kəsb edir. Həzrət Peyğəmbər (s) buyurur: «Hər bir insanın xoşbəxtlik və ya bədbəxtliyi ana bətnində müəyyənləşir».³

Bu dövrün əhəmiyyətini nəzərə alaraq, girami analar üçün vacibdir ki, hamiləlik dövründə qidalarına, düşüncələrinə diqqət etsinlər.

Uşaq doğulandan sonra

Uşağın tez tə’sirlənməsi nöqteyi-nəzərindən islam dini göstəriş verir ki, uşaq tohid nidası və ilahi maariflə tanış edilsin. Bu uzaq görənliyin səbəbi insanın həyata Allah adı ilə başlamasıdır. Bə’ziləri güman edə bilər ki, doğulan uşağın şüarı yoxdur və o yaxşını pisdən ayıra bilməz. Əslində isə belə deyil. İnsan dərkinin çox mərhələləri təbii və özündən xəbərsiz halda formalaşır. İnsan hələ kəşf olunmamış, sirli bir məxluqdur və onun daxili aləminə varmaq üçün xeyli tədqiqatlar lazımdır. İnsan dərkinin necəliyi aydın deyilsə, bu o demək deyil ki, insanın dərki yoxdur. Bir sözlə, uşaq şüurunun əsası elə doğulan ana aiddir. Ona görə də Allah-təala göstəriş verir ki, doğum halında uşağın qulağına tohid nidası deməklə uşaq ilahi maariflə tanış edilsin. Həzrət Peyğmbər (s) buyurur ki, uşaq anadan olanda onun sağ qulağına əzan, sol qulağına iqamə deyin. Bu uşağın Şeytandan qorunmasına səbəb olar. Əzan və iqamə ilahi maarif üsulunu əks etdirir.¹

Südəmərlik dövrü

Əsrimizdə ana südünün körpənin inkişafına, fiziki və mə’nəvi sağlamlığına tə’siri aşkardır. Əgər bu günkü elm aləmi ana südünün tə’sirini illərlə təcrübədən sonra dərk etmişsə, Peyğəmbər və onun Əhli-beyti (s) əsrlərcə əvvəl ana südünün əhəmiyyətini xatırlamışlar. Həzrət Peyğəmbər (s) buyurur: «Körpə üçün ən yaxşı qida ana südüdür».¹ Həzrət Əli (ə) buyurmuşdur ki, övlad üçün heç bir şey ana südü tək bərəkətli deyil.²

Bu gün elmin uşaq qidalanması ilə məşğul olan bölməsi ana südü olmadan sağlamlığı qeyri-mümkün hesab edir. Beləcə islamın fiqhi hökmlərinin əhəmiyyəti üzə çıxır. Şəhidi-əvvəl kimi şiə fəqihləri övladına doğuş südü verməyə onlara vacib buyururlar.

Ana südü qida maddələri ilə zəngin bir ne’mət olmaqla yanaşı ananın fiziki və mə’nəvi keyfiyyətlərini övlada ötürür. Bu təkcə uşağın öz anasına aid deyil. Ümumiyyətlə söhbət uşağa süd verən qadından gedir. Ananın döşündə süd olmaması və ya digər səbəbdən uşağa süd vermək üçün dayə də tutula bilər. İslam dayənin xüsusiyyətlərini bəyan edir. Övladınız üçün ləyaqətli, pak, ağıllı dayə seçin. Çünki südün rolu o qədər böyükdür ki, xarakteri dəyişə bilər.³

Həzrət Əlidən (ə) nəql olunur ki, övladlarınıza kimin süd verdiyinə diqqət edin. Çünki uşaq südlə inkişaf edir.⁴

Buna görə də süd verən qadın öz ruhi vəziyyətinə və yeməklərinə nəzarət etməlidir. Pak ruh, pak niyyət, günah xatirlərdən uzaq, imkan olsa dəstəmazlı halda süd verilməlidir. Uşaq süd yeyərkən yaxşı olar ki, ana Allahı zikr etsin, Qur’an oxusun. Ana şübhəli, haram yeməklərdən çəkinməlidir. Haram tikə ana ruhiyyəsində, övlad tərbiyəsində pozuculuq işi aparır. Ona görə də qadın hamiləlik dövründə pis fikirlərdən, haram qidalardan ciddi şəkildə pəhriz etməlidir. Ananın hər növ nöqsanlardan çəkinməsi övlad tərbiyəsində böyük rola malikdir. Mə’lumdur ki, ilahi göstərişlərə e’tinasızlıq uşağa mənfi tə’sir göstərəcək və cəmiyyətin nifrətinə səbəb olacaq.