İslamiyet Öncesi Türk Devletleri
Yüklə 1,06 Mb.
|
Mahmut Dönemi 1730–1754 *Lale Devrine duyulan tepki Islahatların yönünü tekrar Askeri alana çevirir ve savaş politikasına geri dönülür. — Batının Askeri üstünlüğü kabul edilerek Avrupa’yı tarzda alay, bölük, tabur uygulamasına geçilmiştir.
— Kapitülasyonlar sürekli hale getirildi. 1740 — Hendesehane kuruldu. — Avrupa’dan subaylar getirilerek ordu düzeltilmeye çalışıldı. Kont De Bonneval (Humbaracı Ahmet Paşa) tarafından Humbaracı Ocağı kuruldu
— Avrupa’dan Teknik subay getirilmeye devam edildi. Surat Topçuları Ocağı kurularak başına Baron De Tott getirildi. — Tersane ve Tophane ıslah edildi — Maliye düzene sokuldu — Deniz subayı yetiştirmek amacıyla Mühendishaneyi Bahri hümayun kuruldu (Deniz Mühendishanesi) — İlk kez Esham uygulamasına gidildi. (İç borçlanma)
1774–1789 — İlk kez Yeniçeri sayımı yapıldı. Ulufe alım satımı yasaklandı. Cülus bahşişi kaldırıldı. — İstihkâm okulu açıldı — Yerli malı kullanma zorunluluğu getirildi — Humbaracı ve Surat Topçuları ocağı ıslah edildi.
— III. Selim ıslahatlarına başlamadan önce Meşveret Meclislerini toplayıp devlet adamlarından Lahiyalar (Rapor) almıştır. — İlk kez devlet Matbaası (Matbaayı Amire) kuruldu — Askeri teknik okullarda Fransızca zorunlu oldu — Avrupa’da ilk kez daimi elçilikler açıldı. (Paris, Berlin, viyana, Londra) — Deniz Mühendishanesi genişletildi. — Kara Mühendishanesi kuruldu. (Mühendishaneyi Berri Hümayun) — Şeyhülislamın yetkileri kısıtlandı — Subaylara sınav uygulandı ve başarısız olanlar ordudan atıldı — Yeniçerilerin yanında Nizamı Cedid adı verilen yeni bir ordu kuruldu. — Bu ordunun masraflarını karşılamak amacıyla ıradı Cedid hazinesi hazırlandı. Uyarı Bu dönem ıslahatları Nizamı Cedid dönemi ıslahatları olarak da bilinir. Uyarı Çağdaşlaşma ve Batılılaşma III. Selim ile başlamıştır. Uyarı Osmanlı devletinde Islahatların Planlı ve Programlı yapıldığı dönem III. Selim dönemidir. — Bu dönem 1807 yılındaki Kabakçı Mustafa İsyanı ile sona ermiş ve III. Selim öldürülmüştür XVIII. Yüzyıl Islahatlarının Genel Özellikleri
Uyarı Bu dönem ıslahatlarına en çok tepki Yeniçeri ve Ulemadan gelmiştir. Hatırlatma: Dönemin Islahatçılarını 31313 Diye kodlamanız hatırlamanızı kolaylaştırır.
1808–1839 *Bu dönemde Askerlik, Yönetim, Ekonomi, Eğitim, Hukuk ve İdari alanlarda ıslahat yapılmıştır. Yönetim Alanındaki Islahatlar — Divanı Hümayun kaldırılarak yerine Nazırlıklar (Bakanlık) kuruldu — Müsadere usulü kaldırıldı. Müsadere: Padişahın devlet adamlarının mallarına el koymasıdır. Böylece Özel Mülkiyet korunmuş oldu. — Köy ve mahalle idari örgütleri kuruldu, muhtarlar atandı — İller merkeze bağlandı, merkezden valiler atandı. — Danışma Meclisleri açıldı. — Tımar Sistemi kaldırıldı *Dar-ı Şura-ı Askeri: Askerlik işleri için *Dar-ı Şura-ı Bab-ı Ali: İdari işler için *Meclis-i Valay-ı Ahkâm-ı Adliye: Hukuk işleri için. Aynı zamanda üst düzey devlet yetkililerini de yargılama görevi yapmıştır. — Askeri amaçlı ilk nüfus sayımı yapıldı. —Eğitim alanındaki Islahatlar — İlköğretim zorunlu oldu. — Mızıkay-ı Hümayun açıldı. (Bando Okulu) — İlk defa Avrupa’ya öğrenci gönderildi. — Devlet Memuru yetiştirmek amacıyla Mekteb-i Maarif açıldı. — Takvim-i Vekayi adlı ilk resmi gazete çıkarıldı. — Rüştiye ve Mekteb-i Ulumu Edebiye adlı orta dereceli okullar açıldı.
— Devlet dairelerine resmini astırdı. — Memura Fes, Ceket ve Pantolon giyme zorunluluğu getirildi. — Devlet memurları maaşa bağlandı. — Polis, Posta ve Karantina örgütleri kuruldu — Avrupa’yı tarzda müzik serbest bırakıldı — İlk kez Pasaport uygulaması başlatıldı
— Alemdar Mustafa Paşa tarafından Sekban-ı Cedid adlı Avrupa’yı tarzda bir ordu kuruldu. Yeniçeri isyanıyla kapatıldı. — Eşkinci ocağı adıyla Avrupa’yı tarzda bir ordu kuruldu fakat Yeniçeri baskısıyla kapatıldı. — Mekteb-i Harbiye ve Mekteb-i Tıbbiye açıldı — Vakayı Hayriye denilen olay ile Yeniçeri Ocağı kaldırıldı. 1826
Böylece
— Yeniçeri ocağı yerine Asakir-i Mansure-i Muhammediye adlı yeni bir ordu kuruldu. Uyarı Yeniçerilerle varlığını bir süre devam ettiren ordular: Sekban-ı Cedid Nizam-ı Cedid ve Eşkinci ocağıdır. Ekonomi Alanında Yapılan Islahatlar — Ekonomik ilişkileri geliştirmek amacıyla Rumi Takvim yapıldı — Çuha (Kumaş) fabrikası kuruldu — Gümrükte indirime gidildi — Yerli malı kullanımı özendirildi
— II. Mahmut ile Ayanlar arasında yapılan sözleşmedir. Ayan: Merkezi otoritenin bozulmasıyla ortaya çıkan zengin ve etraflı kimselerdir. — Osmanlı tarihinde padişahın otoritesi ilk defa sınırlanmıştır. — İmzalanmasında kendiside Rusçuk Ayanı olan Alemdar Mustafa Paşa etkili olmuştur. — Ayanlar hukuki statü kazandılar
*II. Mahmut’tan sonra tahta çıkan Abdülmecit’in ilk işi babasının ölümü nedeniyle yayınlayamadığı Tanzimat Fermanı’nı Mustafa Reşit Paşa’nın yardımıyla yayınlamak olmuştur. Tanzimat Fermanı 1839 *Temel amaç Osmanlı devletini parçalanmaktan kurtarmaktır. *Mısır sorunun çözümünde İngiltere ve Fransa’nın desteğini sağlamak amaçlanmıştır. *1839 yılından başlamak üzere I. Meşrutiyet’e (1876) kadar olan döneme Tanzimat Dönemi denilir. Esasları:
Uyarı ilk defa Müslüman-Hristiyan eşitliği sağlandı
Uyarı Tanzimat fermanı kanun üstünlüğüne dayanır. Bu yönüyle tam bir anayasa olmasa da ilk anayasal hareket olarak bilinir. Uyarı Padişah kanunlara uyacağına söz vermiştir. Bu durum hukuk devleti olma yolunda önemli bir adımdır. Islahat Fermanı 1856 *Temel amaç yine Osmanlı devletini parçalanmaktan kurtarmaktır. *Paris konferansında Avrupalılara hoş görünmek amacıyla yayınlanmıştır. *İlanında Avrupalı devletlerin baskısı vardır. *Azınlıklara çok geniş haklar veren bir belgedir.
Uyarı Islahat fermanı Avrupalıların iç işlerimize karışmasını önleme amacıyla yayınlanmış olmasına rağmen, Islahat Fermanıyla Avrupalılar iç işlerimize daha fazla müdahale etmeye başlamışlardır. Abdülmecit Zamanındaki Diğer Islahatlar Ve Tanzimat Dönemi Yenilikleri *1839 ile 1861 yılları arası yeniliklerine Tanzimat yenilikleri denir. Bu dönemde: — Nizamiye mahkemeleri açıldı — Demiryolu yapımına başlandı — Kırım savaşı sırasında ilk dış borç alındı 1854 — İstanbul Darul Fünunu açıldı — Bankı Dersadet adıyla ilk Osmanlı Bankası kuruldu. — Meclisi Maarifi Umumiye (MEB) açıldı — Askerlik 5 yıl ile sınırlandırıldı — Askeri Baytar Okulu açıldı — Ordunun isimi Asakiri Şahane oldu — İlk kâğıt para Kaime basıldı — Mülkiye Mektebi açıldı — Kız Rüştiyeleri açıldı — Darul Muallim açıldı. (Erkek öğretmen okulu açıldı) — Mecidiye piyasaya sürüldü. — Vilayet Nizamnamesi hazırlandı
— İlk Askeri Rüştiyeler açıldı — Sanat okulları açıldı — Darüşşafaka Lisesi açıldı — Maarifi Umumiye Nizamnamesi yayınlanarak, Eğitim basamakları Sübyan-Rüştiye-İdadi-Sultani ve Darul Fünun olarak belirlendi.
— Osmanlı Bankası, Merkez Bankası Hüviyeti kazandı. — Devlet İflas ettiğini açıkladı 1875 — İlk Demiryolu hatları açıldı. İlk hat Köstence-Boğazköy Anadolu’daki ilk hat İzmir-Aydın hattıdır. İdari ve Hukuk alanındaki Islahatlar — Mecelle Hazırlandı. *Osmanlı Devletinin Medeni hukukudur. *Ahmet Cevdet Paşa tarafından hazırlandı. *1926 yılına kadar devam edecek *Mecelle Abdülaziz döneminde hazırlanmasına rağmen,
— Avrupa’ya ilk gezi Abdülaziz zamanında düzenlenecektir.
1876–1909 Dönemin Islahatları — I. ve II. Meşrutiyet ilan edilerek Parlamenter sisteme geçildi — Duyuni Umumiye idaresi kuruldu 1881 *Genel Borçlar idaresidir. *Avrupalılar borçlarını tahsil etmek amacıyla Osmanlı Devletinin ekonomisine el koydular *Muharrem Kararnamesiyle kurulmuştur. — Hukuk Mektebi açıldı — Sanayi Nefise ve Ticaret Mektebi açıldı — Bağdat-Berlin demiryolu yapıldı —Ziraat Bankası açıldı 1881
(Kanuni Esasi) — İlanındaki en büyük etken Osmanlıcılık görüşüdür. — Genç Osmanlılar (Jön Türkler) tarafından ilan ettirildi — Osmanlı Devletinin ilk Anayasasıdır. — İlk Osmanlı Meclisi Umumisi Dolmabahçe Sarayında açıldı — Osmanlı Halkı sınırlıda olsa seçme ve seçilme hakkı elde etti — Azınlıkları yönetime katarak milliyetçilik ve Panslavizm çabaları engellenmeye çalışıldı. — Padişaha, Meclisi açma, kapatma yetkisi verildi. — Yasama görevi Ayan Meclisine ve Mebusan Meclisine aittir. *Ayan Meclisini padişah seçer ve ömür boyu bu görevlerinde kalabilirlerdi *Mebusan meclisini sadece zengin erkekler 4 yılda bir yapılan seçimlerle seçebilirlerdi —Yürütme yetkisi padişahın başkanlığındaki Heyeti Vükela’ya aitti — Padişahın sürgün yetkisi vardı —Meclis Padişaha karşı sorumludur İstibdat Dönemi 1878–1908 *Padişah 1877–1878 Osmanlı-Rus savaşını (93 Harbi) bahane ederek meclisi kapattı *30 yıl süren baskı ve şiddet dönemidir *Halifelik bu dönemde yasal bir araç olarak kullanılmıştır *Bu dönemde birçok gizli örgüt kuruldu. İttihadı Osman (İttihat Ve Terakki Partisi) en önemlisidir.
Genç Osmanlılar Abdülaziz’e meşrutiyeti ilen ettirmek istediler. Ama Abdülaziz Meşrutiyeti ilan etmedi. Abdülaziz İngiliz ve Fransa’ya gezi düzenledi. Abdülaziz genç Osmanlılar tarafından tahttan indirildi.
Devletin dağılmasını önlemek isteyen Genç Osmanlılar (Jön Türkler) II. Abdülhamit’i Meşrutiyeti ilan edeceğine söz verdiği için tahta çıkardılar. Aynı gün Avrupalılar balkanlı milletlerin durumunu görüşmek ve Osmanlı’yı yeni reformlar yapmaya zorlamak için İstanbul Tersane) Konferansı toplandı. Aynı gün Mithat paşa Meşrutiyete geçiş için Kanun – i Esasi’yi ilan etti.
1 – Genç Osmanlıların çalışmaları 2 – Osmanlıyı dağılmaktan kurtarma isteği 3 – Dış müdahaleleri önleme isteği 4 – Halkı yönetime katma isteği 5 – Anayasal düzene geçme isteği 6 – Ayaklanmaları durdurma isteği 23 Aralık 1876 ‘da Kanun – i Esasi ilan edildi. Not:Kanuni Esasi ile halk ilk kez sınırlıda olsa yönetime katıldı. Not: Meşrutiyete geçerek Tersane konferansı sonuçsuz bırakıldı. Not: Kanun – i Esasi ilk Osmanlı Anayasasıdır. Not:Kanun – i Esası 1 – İlk Osmanlı Anayasasıdır. Prusya ve Belçika Anayasalarını örnek almıştır. 2 – Meclisi Ayan ve Meclisi Mebusan vardır. Ayan Meclisi; padişah tarafından ömür boyu seçilir. Mebusan Meclisi; Osmanlı erkekleri tarafından 4 yıllığına seçilir. 3 – Yasama görevi Ayan ve Mebusan meclisine aittir. 4 – Yürütme görevi Padişah ve bakanlar kuruluna aittir. (Heyet – i vükela) 5 – Kanun teklifini hükümet yapar. 6 – Hükümet padişaha karşı sorumludur. 7 – Padişahın meclisi fes etme yetkisi vardır. 8 – Meclis hükümete karşı sorumludur. 9 – Padişahın sürgüne gönderme yetkisi vardır. Not:Kanuni Esasi ille ilk kez Anayasal devlet düzenine geçildi. Not:Kanuni Esasi ile ilk kez parlementer sisteme geçildi. Not:Kanuni esasi ilanında Osmancılık fikri etkilidir. Meşrutiyet’in zaafları 1 – Meclisin çoğunluğunun hristiyan azınlıklar olması. 2 – Padişah iradesinin millet iradesinden üstün olması. Padişah 1877 – 78 (93 Harbi) Osmanlı – Rus harbini bahane ederek Meclisi fes etti. İstibdat dönemi.(1878 – 1908)
Bu dönemde, mecelle kullanıldı. (Ahmet Cevdet.Paşa mecelle’yi Sulta Abdulazizi döneminde hazırladı) Kabotaj hakkı yabancılara verildi. Duyunun umumiye kuruldu. 1881 Ziraat bankası açıldı. 1881 İttihat ve terakki II. Meşrutiyeti ilan ettirdi.
Sebepleri: 1 – İttihatçıların çalışmaları 2 – Reval görüşmeleri 3 – Osmanlıyı parçalanmaktan kurtarma isteği 4 – Anayasal yönetimi tekrar kurma isteği
İttihat ve terakki partisi Hürriyet ve itilaf partisi İttihatı osmani partisi Osmanlı Demokrat partisi Osmanlı sosyalist partisi Fedakaran-ı millet partisi
*Hükümet padişaha değil Meclise karşı sorumlu *Padişahın meclisi açma kapatma yetkisi vardır. *Milletler arası antlaşma meclise sunulacaktır. *sansür kaldırıldı. *Padişahın sürgün yetkisine son verildi.
Ahrar partisi tarafından çıkarıldı . Meşrutiyete karşı bir ayaklanmadır. Ayaklanmayı harekat ordusu bastırdı. (Mahmut Şevket paşa,kolağası Mustafa Kemal) padişah ,ayaklanmada rolü oldu. Gerekçesiyle tahttan indirildi. yerine V:Mehmet Reşat tahta çıkarıldı *Mustafa Kemal’in askeri sahaya çıktığı ılk olaydır *M.Kemal’in içerideki ilk askeri başarısıdır *Türk tarihinde ki ilk rejime karşı ayaklanmadır
Tanzimat döneminde aydınlar Genç Osmanlılar adıyla bir cemiyet kurdular. Bu cemiyet Osmanlıyı dağılmaktan kurtarmayı amaçlamıştır. Dil, din, ırk farkı gözetmeksizin herkes Osmanlı vatandaşıdır düşüncesini belırlemişlerdir. bütün Osmanlı vatandaşlarını Osmancılık fikri etrafında toplamakla devleti dağılmaktan kurtaracağını düşünmüşlerdir. 2 – İslamcılık Bu akım 19. yy da Önem kazanmıştır. Bu fikre göre birleştirici etken ……………. dır. İslamcılık fikri Arapların İngilizlerle işbirliği yapmasıyla iflas etmiştir. 3 – Turancılık: Turancılık Türkçülük fikrinin siyasallaşmasıdır. Amaç ……….. ……………………………….. dır. Turancılık Osmanlının I. Dünya harbinde yenilmesiyle zayıfladı. 4 – Batıcılık: II. Meşrutiyet döneminde fikir akımı haline geldi. Kurtuluşun batılaşmayla olacağını savunuyorlar. 5 – Adem – i Merkeziyetçilik Merkezi hükümetin yetkilerinin azalmasını, çeşitli unsurların etkinleştirmesini isterler. Savunucusu …………………………………………tir. Bu akım liberal ekonomi modelini benimser. *Osmancılık anlayışı milliyetçilik anlayışına ters düşmektedir. Bu durum etkisini yitirmesine sebep olmuştur.
Not: Türklerin Turan ideali varken, Batıcılar buna karşı ………… idealini savunurlar. Trablusgarp Savaşı 1911 – 1912 Nedenleri: 1 – İtalya’nın hammadde arayışı 2 – Osmanlı’nın Trablusgarp’ı savunacak gücünün olmaması 3 – Trablusgarp’ın Jeopolitik konumu 4 – Trablusgarp’ın hammaddeye sahip olması 5 – İngiltere ve Fransa’nın Almanya’ya yaklaşmasın diye İtalya’yı desteklemesi 6 – İtalya’nın 1856 ……………….. ‘a karşı aldığı yenilgiyi unutturmak istemesi
1870 de birliğini sağlayan İtalya sömürge yarışında geç kalmıştı. Fas. Tunus ………….. işgali altında, Mısır……….. işgali altındaydı. Not: Osmanlı’nın Trablusgarp’ı savunacak gücü yoktu. Çünkü…1……………………….. . …………………………….. ……………………………………2…………………………………………………………………………………………………. İtalya Osmanlıya bir nota gönderdi ve Trablusgarp’ı istedi. Osmanlı karşı çıkınca Trablusgarp’ı işgal etti.Osmanlı buraya gönüllü subaylar göndererek halkı teşkilatlandırdı. Bu subaylar Mustafa Kemal, Enver Bey ,Fethi Bey, Nuri Bey idi. İtalyanlar Derne ve Tobruk’ta ağır yenilgiye uğradılar.
1 – Trablusgarp ve Bingazi İtalya’ya bırakıldı. 2 – Rodos ve On iki ada Balkan savaşlarının sonunda Osmanlıya verilmek üzere İtalya’ya bırakıldı. İtalya On iki adayı Yunanistan’a 1947’de bıraktı 3 – İtalya Trablusgarp’ın dini bakımdan Osmanlıya bağlı olduğunu kabul etti. Böylece Osmanlı Kültürel bağını devam ettirdi.
‘dakı varlığı sona ermiştir.son toprağını kaybetmiştir Not: On iki ada ve Rodos’un geçici olarak İtalya’ya bırakılması Osmanlının ……………….. ……………… gösterir.
Balkan Savaşları:
1 – Milliyetçilik akımı 2 – Pan – Slavizm akımı 3 – Osmanlının zayıflaması 4 – Balkan devletlerinin Osmanlıyı yıkıp topraklarını genişletmek istemesi. 5 – Osmanlının askeri birliklerinin terhis edilmesi Bulgaristan, Sırbistan, Karadağ, Yunanistan Osmanlıya saldırdılar. Not: I. Balkan Savaşı Karadağın saldırısıyla (Osmanlıya) başlamıştır.
Sonuçta 1913’da Londra Antlaşması imzalandı. (30 Mayıs 1913). Londra görüşmeleri sırasında ittihat ve terakki Partisi I. Balkan savaşı sırasında yenilgiden dolayı zor durumdaki Kamil Paşa hükümetinin devirdiler. Bu dönemden sonra İttihat ve Terakki diktatörlüğünün dönemi başladı. Bu olaya ………………………. …………………..denir. Bab-ı Ali baskını(23 Ocak 1913) Bab – ı Ali Baskını sonrası Enver ve Talat Paşa Osmanlıda etkin hale geçti. Bu olaydan sonra Mustafa Kemal, İttihat ve Terakkiden istifa etti. Enver Bey Mustafa Kemal’i İstanbul’dan uzaklaştırıp ………….. …………….. gönderdi. Not: Trablusgarp’ savaşı, Balkan savaşlarına ortam hazırladı. Not: Pan – Slavizm …………………… tarafından oluşturulup desteklenmiştir. Not: I. Balkan Savaşına ……………………. katılmamıştır. Not: I. Balkan Savaşı sırasında Arnavutluk bağımsızlığını ilan etti. (1912) Yüklə 1,06 Mb. Dostları ilə paylaş:
|