İSLÂm prensipleri ansiklopediSİ

2729- qqMÜNAKAŞA yL5_X8 : Münazaa. Mücadele. Karşılıklı sözle çe­kişme. Bazı asar-ı cedide-i fenniyede münakaşa tedkik ve mübahese mana­sında kullanıl­maktadır. (Kamus-u Türkî) Birinin muhasebesinde gereği gibi tedkik ve istiksa et­mek. (İncelemek) Mübahese. Bu manada yeni kullanılan kelimelerdendir. Fakat manasında bir şeyi iki taraftan uzun uzadıya çekiştir­mek mülahaza olur. c. münakaşattır. (Lûgat-ı Nâcî) Kamus-u Okyanus, Müslim’den 2876.hadîsini misal verir. (Bak: Bitaraf, Hecr-i Cemil, Menfi, Müna­zara)

2730- Dinî meselelerin münakaşasında çok dikkat edilmelidir.

“Evvela: Bu çeşit mesaili münakaşa etmenin birinci şartı; insaf ile, hakkı bul­mak niyetiyle, inadsız bir surette, ehil olanların mabeyninde, su-i telakkiye sebeb olmadan müzakeresi caiz olabilir. O müzakere hak için olduğuna delil şudur ki: Eğer hak, muarızın elinde zahir olsa, müteessir olmasın, belki memnun olsun; çünki bilmediği şeyi öğrendi. Eğer kendi elinde zahir olsa, fazla birşey öğrenmedi, belki gurura düşmek ihtimali var.

Saniyen: Sebeb-i münakaşa eğer hadis ise: Hadisin meratibini ve vahy-i zımnî­nin derecatını ve tekellümat-ı Nebeviyenin aksamını bilmek lâzım. Avam içinde müşkilat-ı hadisiyeyi münakaşa etmek, izhar-ı fazl suretinde avukat gibi kendi sö­zünü doğru göstermek ve enaniyetini, hakka ve insafa tercih etmek suretinde delil­ler aramak caiz değildir.” (M.351) Çünki “dakik mesail-i imaniyeyi, mizansız müca­dele suretinde cemaat içinde bahsetmek caiz değildir. Mizansız mücadele olduğun­dan, tiryak iken zehir olur. Diyen­lere, dinliyenlere zarardır. Belki böyle mesail-i imaniyenin itidal-i demle, in­safla, bir müdavele-i efkâr suretinde bahsi caizdir.” (M.45)

İslam uhuvvetine ve güzel ahlak kazanmaya büyük zarar veren münaka­şayı terk etmeyi teşvik eden bir rivayette mealen şöyle buyuruluyor: “Batıl ve haksız yolda iken yalan ve çekiştirmeyi bırakana cennetin kenarında bir köşk bina edilir. Hakkı olduğu halde münakaşa ve çekiştirmeyi bırakana, cennetin ortasında bir köşk bina edilir. Kim de ahlakını güzelleştirirse, ona cennetin en alâ mevkiinde bir köşk yapı­lır” (İ.M. mukaddime hadis no: 51)